منبع:راسخون
آیا می دانستید؟
در واقع، تنها یک اقیانوس وجود دارد – اقیانوس های آرام، اطلس، هند و قطب شمال، همه و همه به هم پیوسته بوده و تشکیل یک اقیانوس جهانی پهناور را می دهند.اقیانوس به عنوان یک نهاد آبی بزرگ، نا محدود در کمیت یا حجم بوده و شامل بخش مهمی از هیدروسفر است. اقیانوس ها پهناور و با شکوه هستند، به طوری که نزدیک به سه چهارم از سیاره ما را پوشانیده، و شامل بسیاری از گیاهان زیبا و گونه-های جانوری می باشند. جریان های اقیانوسی و جزر و مد اقیانوس ها دو نیروی اصلی دریایی می باشد. این مقاله را دنبال کنید تا مطالب بیشتری از آنها بدانید.
جریان های اقیانوسی
• گردش‌های افقی آب های اقیانوس هستند که جریان نامیده می شوند. علل اصلی ایجاد جریان های اقیانوسی شامل تغییر در چگالی آب، نیروی گرانش، و اصطکاک باد می باشند.
• جریان های سطح اقیانوس ها هستند که در ابتدا توسط باد ایجاد می شوند. جریان های اقیانوسی می توانند هزاران کیلومتر جریان داشته باشند، و نقش مهمی نیز در حفظ اقلیم قاره های مختلف ایفا نمایند.
• جریان هایی هستند که به عنوان یک مخزن حرارتی گسترده عمل می کنند و در آن حرارت در طول تابستان ذخیره شده و در زمستان آزاد می شود. بادهایی که به طور عمده جریان های اقیانوسی را تحت تأثیر قرار می دهند، عبارتند از:
• بادهای غربی (1)(40 - 50 درجه عرض جغرافیایی) که از غرب به شرق وزیده می شوند.
• بادهای تجاری (2)(20 درجه عرض جغرافیایی) است که از شرق به غرب وزیده می شوند.
• این بادها هر دو ناشی از هوای گرم در حال حرکت مناطق استوایی به قطب و نیز به دلیل اثر کریولیس می باشند، که در آن حرکت آب به دلیل گردش زمین، در نیم کره شمالی به صورت ساعت گرد و در نیم کره جنوبی به صورت پاد ساعت گرد است. از آن جایی که قاره ها از این جریان عظیم گردشی جلو گیری می کنند، جریان های گردشی کوچکتر اقیانوسی به نام چرخاب (3) ایجاد می شوند.
• تفاوت در سطح تراکم آب به طور قابل توجهی می تواند بر جریان های عمودی اقیانوس تأثیرگذار باشد، به عنوان مثال، حرکت آب از سطح اقیانوس به کف اقیانوس، و حرکت آب از اعماق اقیانوس به سطح آن تحت تأثیر قرار می گیرد.
• اختلاف در چگالی آب به دلایلی مانند درجه حرارت غالب، باد، گردش زمین، توپوگرافی بستر اقیانوس و مقدار نمک در آب ایجاد می شود. هر چه نمک در آب بیشتر باشد نسبت به آبی که در آن نمک کمتر باشد، چگال تر است؛ آب سرد چگال تر از آب گرم است. آب با چگالی کمتر تمایل به بالا آمدن دارد، در حالی که آب با چگالی بیشتر تمایل به نشست کردن دارد.
• جریان های آب سرد زمانی که آب سرد در قطب ها نشست می کنند و به آرامی به سمت استوا حرکت می کنند، شکل می‌گیرند. جریان های آب گرم از استوا در امتداد سطح حرکت می کنند. حرکت این جریان به سمت قطب به منظور جای گزینی جریان آب سرد می باشد. از آن جایی که این جریان ها سبب ایجاد اختلاط بین آب های سطحی و آب های عمیق اقیانوسی می گردند، این عمل کمک می نماید تا مقداری از اکسیژن هوا دو باره وارد آب گردد.
• عوامل دیگر ایجاد جریان عبارتند از جزر و مد، توپو گرافی کف اقیانوس ها، باران و رواناب. هفت جریان اصلی اقیانوس، جریان کوروشیو (4)، جریان پرو (5)، جریان های استوایی شمالی و جنوبی، جریان ایست وایند دریفت (6)، جریان گلف استریم (7) و جریان گردابی قطب جنوب (8)می باشند.
• جریان گلف استریم یکی از قدرتمندترین جریان های موجود است. این جریان در امتداد خلیج مکزیک حرکت کرده و با عبور از سواحل شرقی ایالات متحده آمریکا به شمال اروپا می رود. بدون جریان های گرم گلف استریم، انگلستان و جاهای دیگر در اروپا می توانست به اندازه کانادا سرد باشد.
• ال نینو (9) یک پدیده طبیعی است که در آن یک جریان اقیانوسی در اثر تغییرات اقلیمی ویران کننده از سواحل غرب جنوب امریکا به استرالیا دچار نوسان می شود.
جزر و مدهای اقیانوسی
• جزر و مد زمانی شکل می گیرد که سطوح اقیانوس در اثر عوامل زیر بالا و پایین برود:• گردش زمین، و
• کشش گرانشی ماه و خورشید.
عوامل دیگری که این جزر و مد را تحت تأثیر قرار می دهند آب و هوا، بادها، توپوگرافی کف دریا، عمق آب محلی و وضعیت خط ساحلی می باشند.
• ماه بیشترین تأثیر را بر روی جزر و مد دارد، علت آن این است که فاصله ماه به زمین بسیار نزدیک تر از فاصله خورشید به زمین است. اثر خورشید حدود 46 درصد اثر ماه است.
اقیانوس ها به کشش گرانشی ماه واکنش نشان می دهند و سطح آنها شدیداً بالا و پایین رفته و جزر و مد شدید را به وجود می آورند. جزر و مدهای خفیف زمانی به وجود می آید که حرکت در جهت مخالف ماه باشد.
• حداکثر جزر و مدها زمانی رخ می دهد که کشش گرانشی خورشید، زمین و ماه در یک خط مستقیم باشد. جزر و مد شدید و خفیف همیشه در یک محل و در یک زمان رخ نمی دهد - آنها هر 50 – 60 دقیقه در حال تغییر هستند.
• جزر و مدهای کامل (10) و جزر و مدهای خفیف یا کهکشند (11) ، دو نوع از جزر و مد می باشند. جزر و مدهای کامل در طول ماه نو و ماه کامل رخ می دهند، زمانی که نیروی گرانش قوی تر است و جزر و مدها بسیار شدید می باشند. جزر و مدهای کهکشند در طول ربع اول و سوم ماه رخ می دهند، زمانی که کشش گرانشی ضعیف تر و جزر و مد بسیار کم است.
• تفاوت ارتفاع بین جزر و مد شدید و جزر و مد خفیف به عنوان دامنه جزر و مد تعریف شده است. جزر و مدها از اقیانوس ها سرچشمه گرفته و به سوی سواحل حرکت می کنند. از این رو، جریان های جزر و مدی باید در اعمال كشتي راني صحیح در اقیانوس در نظر گرفته شوند.
• جزر و مد های دریافتی در امتداد ساحل، جریان سیل (12) نامیده می شوند. جزر و مدهای خروجی نیز جریان فرو كش (13) نامیده می شوند. شدیدترین جریان سیل و شدیدترین جریان فرو کش به طور کلی قبل یا نزدیک زمان جزر و مدهای شدید و خفیف اتفاق می افتد. خفیف ترین جریان ها که بین جریان سیل و جریان فرو کش اتفاق می افتند، جزر و مد میان کشند یا سست (14) نامیده می شوند.
• انرژی جزر و مدی به عنوان یک منبع انرژی تجدید پذیر و پاک شناخته شده است. اگرچه کار خانه های جزر و مدی از قرن یازدهم این انرژی را مورد استفاده قرار داده بودند، اما اکنون، تنها یک نیروگاه برق جزر و مدی قابل ملاحظه ساخته شده است. نیروگاه جزر و مدی Rance در فرانسه، نخستین نیروگاه جزر و مدی در جهان است، که دارای ظرفیت تولید 000ر40ر2 کیلو وات در روز است، در حالی که نیروگاه جزر و مدیSihwa در کره جنوبی، با ظرفیت تولید 000ر54ر2 کیلووات در روز بزرگ ترین نیروگاه جزر و مدی در جهان است.
• شدیدترین جزر و مدها در جهان در کانادا و آلاسکا رخ می دهد. خلیج فاندی در نوا اسکوشیا (15) کانادا، یکی از عالی-ترین مکان‌ها برای تماشای این پدیده طبیعی باور نکردنی است. رتبه دوم و یا نزدیک ترین مورد به شدیدترین جزر و مد در جهان متعلق به انکوریج آلاسکا (16)، است. تجربه چنین افزایش قابل توجهی در سطح آب، بسیار دیدنی و جذاب است.
پي‌نوشت‌ها:
1. این بادها از ﮐﻤﺮ ﺑﻨﺪﻫﺎی ﺟﻨﺐ ﺣﺎره ای ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺮاﮐﺰ ﮐﻢ ﻓﺸﺎر زﯾﺮ ﻗﻄﺒﯽ ﻣﯽ وزﻧﺪ و ﺷﺎﻣﻞ 1) ﺑﺎدﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺟﻨﻮب (south westerlies) در ﻧﯿﻤ ﮑﺮه ﺷﻤﺎﻟﯽ و 2) ﺑﺎدﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺷﻤﺎل (north westerlies) در ﻧﯿﻤ ﮑﺮه ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ . بادهای غربی گرم و مرطوب بوده و تمایل به صعود بر روی هوای متراکم تر قطبی دارند. تراکم رطوبت در آنها٬ به دفعات بارندگی را به سواحل غربی در عرض های میانی می آورد.
2. این بادها از ﮐﻤﺮ ﺑﻨﺪﻫﺎي ﺟﻨﺐ ﺣﺎره اي ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺳﺘﻮا ﻣﯽ وزﻧﺪ و ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎدﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ در ﻧﯿم کره ﺟﻨﻮﺑﯽ و ﺑﺎدﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﯽ در ﻧﯿم کره ﺷﻤﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
3. Gyres
4. Kuroshio
5. Peru
6. East Wind Drift
7. Gulf Stream
8. Antarctic Circumpolar
9. El Nino
10. Spring tides
11. neap tides
12. flood current
13. ebb current
14. slack tides
15. Bay of Fundy in Nova Scotia
16. Anchorage, in Alaska
/ج
