هنر پارچه بافي در ايران

صنايع دستي ايران

پارچه لايه اي نرمش پذير است که از شبکه اي از نخ ها يا الياف طبيعي يا مصنوعي تشکيل شده است. نوع نخ ها يا الياف و ساختار و نحوه قرارگيري آنها در کنار يکديگر ساختمان پارچه و خصوصيات فيزيکي آن را به وجود مي آورد. پارچه را از روش هاي بافت تاري- پودي، بافت حلقوي(کش بافي يا قلاب بافي)، روش هاي بي بافت و گره زدن توليد مي شود.
پارچه ها از نظر مواد به کار رفته انواع گوناگون دارند از جمله پنبه اي(نخي)، پشمي و ابريشمي و. . . به بخشي از بازار که پارچه فروشي ها در آن قرار دارند بازار بزازها گفته مي شود.

انواع پارچه

چيت: پارچه پنبه اي و نقشداري که بيشتر مزين به نقش گل هاي کوچک و بزرگ است.
چلوار: پارچه پنبه اي سفيد و آهاردار و بسيار پر مصرفي که از آن پيراهن و زيرجامه و ملحفه و روبالشي تهي مي کردند.
کرباس: کرباس يا کرپاس، پارچه پنبه اي سفيد و درشت بافت که غالباً زنان و مردان روستايي از آن جامه مي ساختند و براي کفن نيز به کار مي رفت.
متقال: پارچه پنبه اي که از الياف ساقه کتان ساخته مي شود. کتان گياه علفي يک ساله اي است داراي برگ هاي سبز مات و ساقه متشکل از الياف نرم و بلند. از اين الياف نخ کتاني هم به دست مي آورند.
مخمل: پارچه اي نخي يا ابريشمي که يک روي آن صاف و روي ديگر داراي پرزهاي لطيف و نزديک به هم و به يک سو خوابيده است.
حرير: پارچه ابريشمي نازک.
ململ: نوعي پارچه نخي لطيف و نازک و سفيد.
ماهوت: پارچه اي ضخيم تمام پشم، نرم، کمي براق، با سطح پرزدار.
کريشه: پارچه نخي که بيشتر براي چادر مشکي به کار مي رفت.
کرپدوشين: يا کربدوشين پارچه اي از خانواده کرپ که از ابريشم خام بافته مي شد.
آغبانو: پارچه اي نازک و پنبه اي که بيشتر براي چارقد و چادر به مصرف مي رسيد.
دبيت: پارچه اي نخي که بيشتر آستر لباس و رويه لحاف مي شد و نوع علي اکبري آن از همه مرغوب تر بود. حاج علي اکبر شخصي بود که دبيت را به کارخانه هاي دبيت بافي لندن سفارش مي داد.
مخمل هاي کاشان.
زربفت هاي يزد: زربفت هايي که به دست زنان زرتشتي يزد بافته مي شد.
شال هاي کشمير: اين شال ها را به تقليد از شال هاي کشمير با پشم شتر در کرمان مي بافتند.
پارچه هاي زردوزي شده اصفهان.
قدک نخي قزوين.
منبع مقاله :
سيد اخلاقي؛ پريسا، (1389)، دانشنامه کوچک صنايع دستي ايران، تهران: قصيده، چاپ دوم