اگزما و التهاب پوست

23 روش درماني

شايد اولين سؤالي که پس از تشخيص پزشک از خود پرسيديد اين بود که چرا من؟ چرا من بايد گرفتار اين خارش و خشکي حاصل از اگزما شوم؟ چرا بايد از قرمزي و خارش و تحريک ناشي از التهاب پوست (درماتيت) در عذاب باشم؟ احتمالاً پزشک تنها کسي است که صلاحيت پاسخگويي به اين سوال را دارد؛ هر چند که شنيدن آن مثل تحمل بيماري دشوار است. اما ممکن است به شما کمک کند که بدانيد اين مشکل تنها متعلق به شما نيست. طبق آخرين آمار دولتي سالانه نزديک به نه ميليون آمريکايي از يک نوع التهاب پوست رنج مي برند. اين نشان مي دهد که چه عده زيادي دچار خارشند. نکات زير براي کنترل اگزما يا التهاب پوستي که توسط پزشک تشخيص داده شده و غالباً با خارش و خشکي توأم است در نظر گرفته شده اند. به طور کلي متخصصان معتقدند بهترين درمان خانگي اگزما و التهاب پوست، مرطوب و نرم نگه داشتن پوست خشک و تکه تکه است. از اين رو بيشتر روش هايي که در فصل «پوست خشک و خارش زمستاني» عنوان شده اند ممکن است در درمان التهاب پوست و اگزما نيز مؤثر باشند.

آگاهي از اثرات هواي خشک

درماتيت در نتيجه ي خشک شدن هوا، به ويژه در ماه هاي زمستاني که گرماي مصنوعي حاصل از وسايل حرارتي در خانه جريان دارد، بدتر مي شود. اين نوع گرما اندکي بيش از انواع ديگر آن موجب خشکي هوا مي شود. از آنجا که خشکي هوا موجب افزايش خارش ناشي از اگزما و التهاب پوست مي گردد، لازم است فرد مبتلا و خانواده وي قبل از هر چيز به مرطوب نگه داشتن هواي داخل خانه توجه کنند. اگر امکان خنثي کردن هواي خشک به وسيله يک دستگاه مرطوب کننده خوب وجود داشته باشد، گرماي مصنوعي حاصل از وسايل حرارتي چندان مشکلي بوجود نخواهد آورد. اما کارشناسان اين نکته را يادآور مي شوند که نبايد از مرطوب کردن هواي يک اتاق انتظار زيادي داشت. مردم تصور مي کنند اگر دستگاه مرطوب کننده را در يک نقطه قرار دهند، مساله خشکي هوا حل مي شود. اما دستگاه هاي مرطوب کننده هم مانند سيستم هاي خنک کننده هستند- يعني تا بزرگ نباشند کارايي زيادي ندارند. با اين حال اگر کنار دستگاه مرطوب کننده بخوابيد مشکل برطرف مي گردد. پس دستگاه را کنار تخت خود قرار دهيد.

استحمام با آب ولرم

اين باور قديمي که افراد مبتلا به التهاب پوست بايد از استحمام خودداري کنند، اخيراً به شدت مورد بررسي و موشکافي قرار گرفته است. در حالي که تعدادي از پزشکان تصور مي کنند استحمام زياد موجب وخيم تر شدن وضعيت فرد مي شود. ديگر پزشکان معتقدند استحمام مرتب احتمال ابتلا به عفونت را کاهش داده و به نرم شدن پوست کمک مي کند. اکثر متخصصان ما جزء گروه دوم مي باشند. حمام کنيد. اما با آب ولرم. از استحمام با آب خيلي گرم يا سرد بپرهيزيد.

چرب نگه داشتن پوست

اجتناب از مصرف صابون هنگام استحمام به شرطي که در پايان استحمام از يک مرطوب کننده جهت جلوگيري از خشک شدن پوست استفاده شود، لزومي ندارد. اگر نمي توانيد پوست را پس از استحمام چرب کنيد نبايد زياد حمام کنيد. چربي مانع از خروج آب از پوست مي گردد.
خشکي پوست در نتيجه از دست رفتن آب ايجاد مي شود، نه چربي. برخي از نرم کننده هاي پس از حمام (يا به قول متخصصان پوست، روغن ها) عبارتند از: کمپلکس-15، اوسرين، کري (1)، لوسيون لوبريدرم(2) يا لوسيون مويسچورل(3). چنانچه پس از استعمال اين محصولات باز هم دچار خشکي پوست بوديد از کرم هايي نظير لوبريدرم، پرپوز(4) يا مويسچورل و يا پمادهايي از قبيل آکوافور(5)، اوسرين نيوِآ يا پترولاتوم وايت (6) استفاده نماييد.

حمام آرد جوي دوسر

دکتر « دانسکي » جهت تسکين بيشتر، افزودن محصولات حاوي آرد جوي دو سر ژلاتيني نظير « آونيو » به آب داخل وان و حتي استفاده از آرد جوي دو داروخانه ها) را در وان محتوي آب ولرم بريزيد. منظور از اصطلاح ژلاتيني اين است که آرد جوي دو سر کاملاً پودر شده و در آب به حالت معلق باقي مي ماند. به منظور استفاده از آرد به جاي صابون، آن را داخل دستمالي بپيچيد و سر آن را با يک بند لاستيکي ببنديد. آن را در آب فرو ببريد. سپس بچلانيد و مانند ليف معمولي از آن استفاده نماييد.

پرهيز از ضد عرق

نمک هاي فلزي از قبيل کلريد آلومينيوم، سولفات آلومينيوم و هيدروکلرات زيرکونيوم از جمله مواد فعال موجود در بسياري از ضد عرق ها مي باشند و همين مواد عامل تحريک پوست افراد داراي پوست هاي حساس به شمار مي روند. معمولاً آنچه باعث تحريک پوست مي شود دئودورانت (عطر) موجود در اين محصولات نيست، بلکه ماده ضد عرق موجود در آن هاست. دکتر «دانسکي» استفاده از محصولي به نام Aqueous Zephiran را که بدون نسخه در همه داروخانه ها عرضه مي شود توصيه مي کند. اگر قصد داريد به استفاده از محصولات ضد عرقي که تبليغ مي شوند ادامه دهيد، محصولاتي را انتخاب کنيد که حاوي مواد ضد حساسيتي مانند آلانتوئينيت(7)، اکسيد روي، اکسيد منيزيم، هيدروکسيد آلومينيوم يا تري اتانول آمين(8) باشند.

استفاده از داروهاي مجاز بدون نسخه

براي رفع خارش و التهاب ناشي از اگزما و التهاب پوستي غالباً از کرم ها، پمادها و يا لوسيون هاي موضعي حاوي کورتيزون استفاده مي شود. در بين خانواده ي هورمون هاي استروييدي، هيدروکورتيزون از همه ضعيف تر است و به صورت نرم کننده غير حساسيت زا در داروخانه ها عرضه مي گردد. کرم 5% درصدي هيدروکورتيزون بدون نسخه به فروش مي رسد و مي تواند مؤثر باشد. بالاخره بايد از يک جا شروع کنيد. رفتن به داروخانه و خريدن يک کرم هيدرو کورتيزون 0/05% ضرري به شما نمي رساند. اما کرم هاي هيدرو کوتيزون قوي تر داراي عوارض جانبي شديدند و نبايد بدون نظارت مستقيم پزشک مصرف شوند(9).

پوشيدن لباس هاي نخي

پوشيدن لباس هاي نخي در صورتي که با پوست در تماس باشند بسيار بهتر از لباس هاي پلي استر و به خصوص پشمي است. در نهايت بايد بگوييم: «از پوشيدن لباس هاي تهيه شده از الياف مصنوعي و خارش زا و نيز لباس هاي تنگ- يا لباس هايي که به اندازه بدن نيستند- اجتناب نماييد. اين قبيل لباس ها علاوه بر آن که تنگ و چسبان به نظر مي رسند، عامل تحريک و خارش پوست نيز مي باشند.

اجتناب از گذاشتن ناخن مصنوعي

تحقيقات اخير نشان مي دهند محصولات مانيکور اکريليکي مي توانند بدون شک و به طور مکرر موجب التهاب پوست گردند. اکريليک ممکن است در ناخن هاي مصنوعي وجود داشته باشد و علاوه بر ايجاد التهاب پوستي در نتيجه حساسيت تماسي، چشم، بيني و دستگاه تنفسي را نيز تحريک کند. استفاده از اين محصولات در گذشته منحصر به سالن هاي آرايش و زيبايي بود. ولي اخيراً استفاده از آن ها در منزل نيز ممکن شده است. حتي اگر در منزل هم از اين مواد استفاده شود، احتمالاً بيشتر افراد در اثر گذاشتن ناخن مصنوعي دچار مشکل نخواهند شد. آنچه در گذشته توليد مشکل مي کرد ماده ثابت کننده اوليه محتوي فرمالدئيد بود؛ هنوز هم برخي از اين محصولات حاوي فرمالدئيدند و ممکن است در نتيجه تماس با اين ماده يا ساير پليمرهاي موجود در ناخن هاي مصنوعي دچار حساسيت شويد. چنانچه فکر مي کنيد اين محصولات عامل واکنش حساسيت زا مي باشند، احتمالاً تنها راه درمان، اجتناب از مصرف آن هاست.

تسکين به وسيله کمپرس

پوشيدن لباس سرد و نمناک مي تواند به تسکين و توقف خارش ناشي از التهاب پوستي کمک کند. دکتر «رومانو» مي گويد: «به بيماران توصيه مي کنم به جاي آب از شير سرد استفاده کنند. به نظر مي رسد شير سرد نسبت به آب سرد اثر تسکين دهندگي بيشتري داشته باشد.» توصيه وي چنين است: «در ليواني شير بريزيد و داخل آن چند قطعه يخ بياندازيد و چند دقيقه صبر کنيد. سپس شير را روي يک گاز (استريل) يا يک تکه پارچه نخي بريزيد و بعد آن را به مدت 2 تا 3 دقيقه روي نواحي تحريک شده بگذاريد. پارچه يا گاز را دوباره داخل شير فرو ببريد و همين عمل را به مدت ده دقيقه ادامه دهيد.» هر چند دکتر «رومانو» اين نوع درمان را در مورد اگزما يا التهاب هاي گسترده و وسيع توصيه نمي کند، اما گاهي اگزما چنان وخيم مي شود که شروع به ترشح مي کند. در اين حالت اگزما را اگزماي ويپينگ (مترشحه) مي گويند و برخي از پزشکان معتقدند که اين نوع اگزما به خوبي نسبت به درمان با کمپرس سرد که روزي چند بار تکرار شود جواب مي دهد. با اين حال در چنين شرايطي لازم است هر چه سريع تر با پزشک خود مشورت نماييد.

خنک کردن با کالامين

محلول کالامين براي بسياري از انواع خارش و تحريک پوست که با ترشح توأم بوده و به خشک کردن ترشحات نياز دارند، مفيد است. به علاوه کالاميني که با منتول يا فنل ترکيب شده باشد، (از داروخانه ها قابل خريداري است) ظاهراً بيش از محلول کالامين خالص به رفع خارش کمک مي کند.

تجديد نظر در رژيم غذايي

به گفته دکتر «پرل اشتاين» حساسيت غذايي مي تواند نقش عمده اي در بروز التهاب هاي پوستي آتوپيک در دوران کودکي داشته باشد. رابطه مستقيمي ميان رژيم غذايي و بروز حساسيت در کودکان زير 6 سال وجود دارد. پس مي توان برنامه غذايي کودک را تغيير داد و به او در رفع التهاب پوست کمک مؤثري نمرد. رايج است که تخم مرغ، آب پرتقال و شير را عامل تشديد اگزما معرفي کنند. اما دکتر «پرل اشتاين» مي گويد: «من مسلماً اين غذاها را تنها عامل بروز مشکل نمي دانم.» اين بدان معناست که لازم است والدين براي اطمينان بيشتر در مورد حذف برخي از غذاها از برنامه غذايي کودک با پزشک مشورت نمايند. به عقيده دکتر «پرل اشتاين» اين رژيم ها بيشتر در مورد کودکان زير دو سال مؤثرند. وي مي افزايد: «دريافته ايم که رژيم در مورد افراد بالاي 6 سال در اکثر موارد داراي حداقل تأثير است.» دکتر «پرل اشتاين» تغيير رژيم غذايي بزرگسالان را عمدتاً به عهده خود آنان مي گذارد. طبق توصيه او اگر احساس مي کنيد با خوردن غذاي خاصي مشکل تشديد مي شود از مصرف آن بپرهيزيد و نتيجه را ملاحظه نماييد. چنانچه با پرهيز از آن غذا مشکل برطرف شد ممکن است دچار حساسيت غذايي باشيد.

استفاده از دستمال توالت سفيد

به عقيده دکتر «دانسکي» جهت کنترل خارش ناشي از التهاب پوستي تماسي، استفاده از دستمال توالت سفيد بهتر از انواع ديگر آن است. زيرا رنگ موجود در دستمال هاي رنگي موجب تحريک و خارش مي شود.

دقت در مصرف لوسيون بچه

گاهي اوقات نمي توان لوسيون بچه را بهترين راه درمان اگزما در کودکان دانست. اين لوسيون ها داراي مقدار زيادي آب هستند و از اين رو ممکن است هنگام تبخير سبب خشکي و تحريک بيشتر پوست شوند. برخي از مواد معطر و ترکيبات فعال (از قبيل لانولين و روغن معدني) موجود در اين لوسيون ها از جمله علل شايع و حساسيت پوستي اند. آنچه به جاي اين لوسيون ها نياز است کرم يا پمادي نظير اوسرين، آکوافور و يا Vaseline Dermatology Formula است.

ماليدن اوره به موضع

به گفته دکتر «پرل اشتاين» نرم کننده هاي حاوي اوره براي رفع خارش ناشي از التهاب پوست و اگزما بسيار مفيدند. اوره به منزله يک لايه بر و محصولي بسيار مفيد است. دکتر «پرل اشتاين» مي گويد ما پزشکان معمولاً زماني که پوست در نتيجه سايش و خاراندن کمي ضخيم مي شود، اين ماده را تجويز مي کنيم.
چند محصول حاوي اوره که مي توان از آن ها استفاده نمود عبارتند از: «کارمُل 10 يا 20» و «اولترامايد 25». مصرف نرم کننده هايي که حاوي اسيد لاکتيک (لاکتي کر1 يا 2 درصد(10)، Aqua Lacten يا Lac-Hydrin) مي باشند نيز توصيه مي شود.

استفاده از آنتي هيستامين به صورت موضعي

آنتي هيستامين از آزاد شدن هيستامين از سلول هاي ماستوسيت(11) جلوگيري کرده و به اين ترتيب احتمال بروز علايم کلاسيک مربوط به حساسيت نظير سر درد، آبريزش بيني و خارش را کاهش مي دهد. از اين رو آنتي هيستامين هاي مجاز بدون نسخه از قبيل ديفن هيدرامين براي اگزما مؤثرند. آنتي هيستامين با ممانعت از آزاد شدن هيستامين و رسيدن آن به سلول هاي حساس پوست و جلوگيري از متورم شدن آن ها، خارش و تحريک را کاهش مي دهد. با اين حال هنگام مصرف آنتي هيستامين بايد به خاطر داشت که اين داروها گاهي در صورت مصرف مقدار زياد موجب تسکين فرد مي شوند. در اثر مصرف اين داروها فرد دچار خواب آلودگي شده و احتمال بروز مشکلاتي هنگام رانندگي يا کنترل ماشين آلات خطرناک به وجود مي آيد.

يکبار شستن و دو بار آب کشيدن

در مورد شستن لباس هاي افراد مبتلا به اگزما يا التهاب پوست، نوع ماده شوينده به اندازه مسأله آبکشي لباس اهميت ندارد. بايد اطمينان يابيد که مواد شوينده کاملاً شسته و از لباس جدا شده اند. هنگام شستشوي لباس بيش از حد از مواد شوينده استفاده ننماييد و همواره لباس ها را دو بار آبکشي کنيد.

يافتن يک چشم پزشک

طبق يک پژوهش بر روي 492 نفر طي 20 سال 13% از افراد مبتلا به اگزماي آلرژيک پس از مدتي دچار آب مرواريد شدند. بنا به اظهار دکتر «پرل اشتاين» شانس ابتلا به آب مرواريد در مبتلايان به التهاب پوستي آلرژيک بيشتر است. اين افراد بيش از سايرين نياز به معاينه مداوم چشم پزشک دارند.

آيا به نيکل حساسيت داريد؟

التهاب پوستي ناشي از حساسيت به نيکل احتمالاً شايع ترين نوع التهاب پوستي است. مردم اغلب اين چنين فکر نکرده و تصور مي کنند مشکل پوستي آنان مربوط به حساسيت به طلا مي باشد. بروز التهاب پوستي ناشي از حساسيت به نيکل در زنان ده برابر مردان است و معمولاً به دنبال سوراخ گردن گوش اتفاق مي افتد. عجيب است ولي سوراخ کردن گوش مي تواند باعث خارش در ديگر نقاط بدن در صورت تماس با فلز نيکل گردد. گردن بند، النگو، دستبند و ديگر زيور آلاتي که فرد سال ها از آن ها استفاده کرده ممکن است يکباره موجب خارش و حساسيت تماسي شوند. اگر اين مطلب در مورد شما نيز صادق است ممکن است نکات زير به رفع مشکل شما کمک کنند.

استفاده از گوشواره ي موقت استيل

پس از سوراخ کردن گوش تا التيام کامل لاله ي گوش (تقريبا 3 هفته)، به جاي گوشواره بايد از يک گوشواره ي موقت از جنس استيل استفاده نمود.

خنک نگه داشتن بدن

از آنجا که تعريق نقش مهمي در بروز التهاب پوستي ناشي از تماس با نيکل دارد- باعث حل شدن نيکل موجود در زيور آلات نيکلي مي شود- در صورت استفاده از اين نوع زيور آلات از گرما دوري کنيد و يا اگر ناگزيريد در معرض گرما قرار گيريد از آن ها استفاده نکنيد.

زيور آلات ساخته شده از طلا

دکتر «دانسکي» تنها استفاده از زيور آلات ساخته شده از طلا با عيار بالا را توصيه مي کند. طلاي با عيار کمتر از 24، مقداري نيکل دارد. هر چه درصد طلا کمتر باشد درصد نيکل بيشتر خواهد بود.

پرهيز از غذاهاي حاوي نيکل

برخي از متخصصان پوست اروپايي بيماران حساس به نيکل را به دقت در انتخاب نوع غذا توصيه مي کنند. با توجه به اين که التهاب پوستي ناشي از نيکل مي تواند حتي بدون تماس پيدا کردن با فلز نيکل حاصل شود، اين متخصصان خوردن زردآلو، کاکائو، قهوه، آبجو، چاي، آجيل و ساير غذاهاي سرشار از نيکل را منع مي کنند. اين نظريه با آن که ظاهري فريبنده دارد و درست به نظر مي رسد در سوي ديگر اقيانوس اطلس طرفداران چنداني ندارد. اين که غذاهاي سرشار از نيکل مي توانند عامل بروز تحريک پوستي باشند هنوز مورد قبول عام نيست. اما اگر به نيکل حساسيت شديد داشته باشيد احتمال مي رود اين نظريه تا حدودي درست باشد.

هشدار پزشکي

گرگ در لباس ميش

زماني گرگ ها آزادانه در سطح اروپا و قاره ي پهناور آسيا گشت و گذار مي کردند و گاه انسان ها مورد حمله ي آن ها واقع مي شدند. آن ها که پس از حمله گرگ زنده مي ماندند گاهي آثار حمله گرگ به صورت سرخي بر روي صورتشان به جاي مي ماند- يعني علامت لوپوس. بر صورت برخي افراد ديگر بدون آنکه مورد حمله حيوانات واقع شوند اين آثار ظاهر مي شوند. گفته مي شد اين افراد به لوپوس يعني بيماري ناشي از حمله گرگ مبتلايند. امروزه ما مي دانيم که لوپوس در حقيقت عبارتست از حمله بدن عليه خود. اين حمله مي تواند به دو شکل تظاهر کند. گاهي تنها پوست تحت تأثير قرار مي گيرد و گاه پوست و ساير اندام هاي حياتي بدن. اين حالت ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض تابش خورشيد، مصرف برخي داروهاي خاص و يا بحران روحي ايجاد گردد. لوپوس غالباً از خود اثري به جاي مي گذارد و اين اثر به صورت يک لکه قرمز رنگ توأم با خارش بر روي پوست است که شباهت کمي به پروانه دارد و عموماً بر روي گونه ها و پل بيني ظاهر مي شود. به محض خوب شدن يک لکه، لکه ديگري تظاهر مي کند. اين ضايعات با خارش همراهند و پوسته پوسته مي شوند. فرد ممکن است به درد ناشي از التهاب مفاصل، تب و التهاب ريه ها دچار گردد. در صورت مواجهه با هر يک از اين علايم سريعاً با پزشک خود مشورت نماييد. اين گرگ، گرگي نيست که بتوان آن را در خانه رام کرد!

روشي متفاوت

حشيشه الحمار (يا علف خر)
تحقيقات اوليه در اين زمينه اميدوارکننده به نظر مي رسيدند. در يک تحقيق، اگزماي بيماران پس از مصرف دوز بالاي روغن حشيشه الحمار (EPO) به شکل کپسول، به طور چشمگيري بهبود يافت. با اين وجود ساير پژوهش ها قادر به تأييد نتيجه اين تحقيق نبوده اند و بحث بر سر اثر حشيشه الحمار بر اگزما همچنان ادامه دارد. نظرات مختلفي در مورد حشيشه الحمار وجود دارد. اما پزشکان چيز خاصي در آن نيافته اند. هيچ گونه شواهد علمي دال بر وجود ماده مؤثري در اين گياه در دست نيست. دکتر «جان رومانو» نيز مانند دکتر «پرل اشتاين» در مورد اثرات اين دارو ترديد دارد. دکتر «پرل اشتاين» مي گويد: «گزارش هايي در خصوص تأثير روغن حشيشه الحمار بر التهاب پوستي آلرژيک وجود دارد. اما نمي دانم که متقاعد شده ام يا خير». به آن عده که هنوز به استفاده از اين روغن مايلند بايد گفت که تنها خوردن تعداد زيادي از اين کپسول هاي گران قيمت اثربخش است و آشکار شدن نتيجه آن دست کم 6 ماه طول مي کشد. در ضمن نمونه هاي تقلبي اين روغن کشف شده اند. بنابراين از خريدن روغن هاي ارزان قيمت و بدون نام تجارتي معين اجتناب نماييد. اين روغن را مي توان در فروشگاه هاي عرضه مواد غذايي و گياهي يافت.

پي نوشت ها :

1- Keri
2-Lubriderm Lotion
3- Moisturel Lotion
4- Purpose
5- Aquaphor
6- Petrolatum White
7- Allantoinate
8- Tri ethanolamine
9- در صورتي که تشخيص اگزما يا درماتيت قطعي نيست از کرم هاي هيدروکورتيزون استفاده نکنيد چون در صورتي که بيماري، عفوني يا قارچي باشد مي تواند وضع را بدتر کند. بهتر است تجويز دارو را به عهده پزشک بگذاريد. «و-پ»
10- Lacti Care
11- Mast cells

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم