نويسنده: امير احمدي داراني
فرزندم هر روز حدوداً 5 ساعت تلويزيون تماشا مي کند و تکاليف مدرسه اش را نيز به خوبي انجام مي دهد. آيا تماشاي اين مقدار تلويزيون براي کودکم اشکال دارد؟
«مادر يک کودک»
در بين وسايل ارتباط جمعي، تلويزيون بيش ترين مخاطب را در سراسر جهان دارد و بيش ترين آمار بينندگان آن در حال حاضر کودکان و نوجوانان هستند و به همين دليل تلويزيون تأثيرات زيادي روي کودکان و نوجوانان مي گذارد.
تأثيرات مثبت تلويزيون را هيچکس نمي تواند انکارکند. تماشاي به اندازه ي تلويزيون باعث سرگرمي و شادي کودکان مي شود و بعضي مواقع لبخند را روي لب هاي آنان مي آورد. کودکان با مشاهده ي فيلم ها و کارتون هاي مناسب، کارهاي خوب را آموزش مي بينند و در زمينه ي مسائل بهداشتي و مراقبت از سلامتي خود اطلاع پيدا مي کنند.
تلويزيون باعث آموزش و ترويج ارزش هاي ديني به کودکان مي شود و ارزش هاي اجتماعي و فرهنگي را به آنها ياد مي دهد. تلويزيون با نمايش فيلم هاي مناسب به کودکان آموزش مي دهد چگونه از خود مراقبت کنند و از خطراتي که آنها را تهديد مي کند، دوري کنند.
تلويزيون اوقات فراغت کودکان را پر مي کند و با نمايش برنامه هاي درسي به آنها آموزش مي دهد. اما اگر کودکان در تماشاي تلويزيون افراط کنند يا برنامه هايي که مناسب آنها نيست تماشا کنند آسيب هاي جدّي به کودکان وارد مي شود. در بررسي هايي که نويسنده کتاب در تهران انجام داده است، بعضي از کودکان هر روز بيش از 7 ساعت تلويزيون تماشا مي کنند.
تماشاي تلويزيون
ميزان تأثيرگذاري تلويزيون بستگي به مقدار تماشاي تلويزيون، سنّ کودک و نوع برنامه هاي تلويزيون دارد. تماشاي بيش از حدّ تلويزيون به کودکان آسيب مي زند و مشکلاتي براي آنها به وجود مي آورد که در زير به تعدادي از مهم ترين آنها اشاره مي کنيم.1- تماشاي تلويزيون به صورت مداوم، کودکان را از فعّاليّت هايي که در زمان رشد بايد انجام دهند غافل مي کند و آنها کودکي نمي کنند. براي مثال بازي و ارتباط با کودکان ديگر، باعث تقويت کلامي و ارتباطي و عاطفي کودک مي شود و اگر انجام نشود کودکان مهارت هاي ضمن رشد را تجربه نمي کنند و ياد نمي گيرند و در آينده با مشکلاتي روبه رو خواهند شد.
2- تماشاي مداوم تلويزيون در سال هاي نخست کودکي، مهارت هاي کلامي و ارتباط کودکان را دچار مشکل مي کند.
3- تماشاي مداوم تلويزيون باعث مي شود کودک فرصت کم تري براي فعّاليّت هاي پرتحرک و بازي پيدا کند و باعث چاقي کودک مي شود. تحقيقات نشان مي دهد يکي از دلايل کمي تمايل به تحرّک در دوران کودکي تماشاي متوالي تلويزيون مي باشد ( دودا (1) و همکاران 2001).
4- تماشاي مداوم تلويزيون باعث اُفت تحصيلي کودکان مي شود. چون کمتر به درس توجه مي کنند.
5- کم خوابي و بي نظمي در خواب از مشکلات ديگر تماشاي مداوم تلويزيون است چون کودکان براي مشاهده ي برنامه هاي تلويزيون، شب ها دير مي خوابند.
6- مشاهده تبليغات تلويزيون مثل تبليغ محصولات گلوکزي، شکلات، پفک، چيپس و نوشيدني ها، باورهاي کودکان را در مورد تغذيه، تغيير مي دهد و سلامتي آنها را به خطر مي اندازد.
7- آموزش رفتارهاي پرخطر از طريق تماشاي فيلم ها
بعضي کودکان با تماشاي بعضي فيلم ها، رفتارهاي پرخطر را ياد مي گيرند و در شرايطي ممکن است دست به کارهاي خطرناک بزنند. اوليا در اين زمينه حکايت هاي زيادي شنيده اند.8-به وجود آمدن مشکلات توجّه
تحقيقات نشان مي دهد بين تماشاي تلويزيون بيش از 2 ساعت در روز و مشکلات توجه در کوکان همبستگي وجود دارد (وِلز (2) و همکاران 2006). همچنين بين تماشاي تلويزيون در دوران کودکي و مشکلات توجّه در دوران نوجواني رابطه وجود دارد (لندايس (3) و همکاران 2007).9- آموزش خشونت به کودکان
جورج گربنر (4) استاد دانشگاه پنسيلوانيا معتقد است تماشاي تلويزيون بيش از حدّ در کودک موجب مي شود که کودکان احساس کنند خشونت قادر است بسياري از مشکلات را حل کند.هوسمن و همکاران (1980) به منظور اثر مشاهده ي خشونت از طريق رسانه ها در فرهنگ ها و کشور هاي ديگر، پژوهشي با 2000 کودک از کشورهاي فلسطين اشغالي، هلند، استراليا و فنلاند انجام دادند. اين بررسي ها 2 سال متوالي تکرار شد و به اين نتيجه رسيدند که در همه ي کشورها کودکاني که خشونت بيش تري مشاهده کرده اند پرخاشگري بيش تري از خود نشان مي دهند.
همچنين تحقيقات ديگر نشان مي دهد خشونت و جرايم و بزهکاري کودکان با صحنه هاي خشونت آميز برنامه هاي تلويزيوني و ويديويي مرتبط است (جرايمز (5) و اندرسون (6) 2008).
10- ايجاد ترس
کودکان خردسال از تماشاي تصاوير ترسناک و خشونت آميز مي ترسند چون بين واقعيّت و خيال نمي توانند فرق بگذارند آنها کابوس مي بينند و خوابشان دچار مشکل مي شود.آکادمي کودکان آمريکا توصيه مي کند کودکان زير 2 سال تلويزيون تماشا نکنند و براي کودکان بزرگتر از دو سال تنها تماشاي يکي دو ساعت تلويزيون در روز کافي است.
توصيه هايي به والدين
1- ساعات تماشاي تلويزيون کودکان را محدود کنيد.2- هنگام غذا خوردن تلويزيون را خاموش کنيد.
3- والدين ساعات تماشاي تلويزيون خود را کم کنند تا الگوي خوبي براي کودکان باشند.
4- براي کوکان توضيح دهيد اجازه دارند چه برنامه هايي را ببينند و چه برنامه هايي را نبينند. براي آنها توضيح دهيد بعضي برنامه ها مناسب کودکان هستند و بعضي برنامه ها مناسب بزرگتر ها. بهتر است کودکان برنامه هاي بزرگترها را تماشا نکنند.
5- وقتي کودک تکاليف خود را مي نويسند تلويزيون را خاموش کنيد.
6- اجازه ندهيد کودک فيلم هاي ترسناک و خشن ببيند.
7- بهتر است در اتاق کودک تلويزيون نباشد.
8- به جاي تماشاي تلويزيون مي توانيد با کودک بازي فکري کنيد، نقّاشي کنيد، پارک برويد، کتاب بخوانيد، توپ بازي کنيد و...
پي نوشت ها :
1- Dowda
2- Wells
3- Landuis
4- George Gebner
5- Grimes
6- Andersson
احمدي داراني، امير؛ (1392)، چگونه با کودکان دبستاني رفتار کنيم؟ تهران: وراي دانش، چاپ اول
