منبع: راسخون
در داخل شهرها، هوا به سبب دود اگزوز وسایل نقلیه آلوده میشود، که این آلودگی به خاطر آلایندههای خاصی است که در سوخت و ساز داخل موتور ماشینها به وجود میآید. از علل آلودگی حومهی شهرها نیز میتوان به مواردی چون، کار تراکتورها روی زمینهای کشاورزی، وسایل نقلیهای که روی ماسهها و خاکهای آهک کار میکنند، سوزاندن چوبها و درختان و هم چنین فعالیتهایی که در معادن سنگ انجام میشود، اشاره کرد.
آلایندههای سمی هوا و مواد شیمیایی مانند دی اکسید کربن، دی اکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن در اتمسفر با مولکولهای آب واکنش میدهند و تبدیل به اسید میشوند. باران اسیدی حاوی سطح بالایی از یونهای هیدروژن هست که میتواند به درختان، محصولات کشاورزی و وسایل نقلیه (به علت خوردگی) آسیب برسانند و آبها را آلوده کنند و باعث مرگ اکثر جان داران آب زی شوند.
بنا بر این، آلودگی هوا نه تنها سلامت انسانها را تهدید میکند، بلکه تعادل زیست محیطی را نیز تا حد زیادی مختل میکند. اجازه دهید این موضوع را بیشتر بررسی کنیم و علل جامعتری از آن به دست آوریم.
منابع
منابع طبیعی: منابعی که مواردی چون، انتشار گاز متان از کودهای حیوانی، دود حاصل از آتش فشانها و آتش سوزیها، خاکسترهای آتش فشانی، گوگرد، و دیگر ذرات معلق آتش فشانی، گرد و غبارهایی که از مناطق بدون پوشش گیاهی میآیند و غیره را، شامل میشوند.منابع متمرکز: منابعی که ثابت هستند و حرکت نمیکنند، با عنوان منابع نقطهای یا متمرکز شناخته شدهاند. به عنوان مثال میتوان به نیروگاههای برق، صنایع و دیگر موارد مشابه اشاره کرد.
منابع سیار: همان گونه از نامشان بر میآید، منابعی را که حرکت میکنند منابع سیار مینامیم. این منابع شامل وسایل نقلیهی موتوری، تجهیزات کشاورزی، هوا پیماها و غیره میشوند.
آلایندهها
یندههای هوا عموماً به دو نوع تقسیم میشوند که عبارتند از: آلایندههای اولیهی هوا، و آلایندههای ثانویهی هوا.آلایندههای اولیهی هوا همانهایی هستند که مستقیماً توسط منابع در محیط پخش میشوند. آلایندههای ثانویهی هوا زمانی تشکیل میشوند که آلایندههای اولیهی هوا تحت یک سری واکنشهای شیمیایی، ترکیبات جدیدی را ایجاد کنند.
* آلایندههای اولیهی هوا عبارتند از:
- اکسیدهای نیتروژن (NO_x) که شامل دو نوع مونو اکسید نیتروژن (NO) و دی اکسید نیتروژن (NO_2) هست. دی اکسید نیتروژن به مقدار زیادی در محیط یافت میشود و به هر دو صورت طبیعی ( مانند رعد و برق) و از طریق کار خانهها و نیروگاهها تولید میشود.- اکسیدهای گوگرد (SOx) عمدتاً شامل دی اکسید گوگرد میشود. منابع تولید این نوع از اکسیدها را عمدتاً فعالیتهای صنعتی و هم چنین آتش فشانی تشکیل میدهد. این اکسیدها به همراه NO2 اغلب باعث شکل گیری باران های اسیدی میشوند.
- مونو اکسید کربن (CO). احتراق ناقص سوختهای فسیلی منبع اصلی تولید مونو اکسید کربن است. دود اگزوز وسایل نقلیه شامل مقدار زیادی مونو اکسید میشود.
- ذرات ریز: گرد و غبار یا آلایندههایی که قطری کوچکتر از ده میکرون دارند، با عنوان ذرات ریز نامیده میشوند.
* آلایندههای ثانویهی هوا عبارتند از:
اوزون (3O) : زمانی که اکسیدهای نیتروژن و هیدرو کربنها با نور خورشید واکنش میدهند، اوزون تشکیل میشود. وجود اوزون در جو اتمسفر حیاتی و مهم است، چرا که اوزون اشعههای مضر فرا بنفش را فیلتر میکند و از ورود این اشعهها به زمین جلو گیری میکند. اما زمانی که تشکیل آن در نزدیکی سطح زمین اتفاق بیافتد، در صورت تنفس باعث نگرانی است و انواع مشکلات را برای سلامتی به وجود میآورد. در سطوح بالاتر، جزء اصلی مه دود میشود.نیترات پراکسی استیل: این نیز یکی از محصولات اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار است و یک جزء از مه دود فتو شیمیایی را تشکیل میدهد.
آمار و ارقام
آلایندهی اصلی هوا در شهرها، اوزونی است که در سطح زمین تشکیل میشود. زمانی که نفس میکشید، اوزون باعث کاهش کار آیی ریه، سرفه و خفگی میشود.با توجه به مطالعه انجام شده در مرکز اکولوژی و هیدرو لوژی در بریتانیا، زندگی در شهرهای بزرگ، در مقایسه با زندگی در منطقهی رادیو اکتیو چرنوبیل، مردم را بیشتر در معرض بیماریهای قلبی قرار میدهد.
ما در هر دقیقه، حدود دو گالن هوا تنفس میکنیم. بنا بر این، تنفس هوای آلوده، میتواند طولعمر یک انسان معمولی را به مدت یک تا دو سال کاهش دهد.
به گفتهی سازمان بهداشت جهانی، هر ساله حدود دو میلیون مرگ زود رس ناشی از تنفس هوای آلوده، در سر تا سر جهان اتفاق میافتد.
مطالعات اخیر انجام شده توسط مؤسسه ملی علوم بهداشت محیط زیست نشان داده است که قرار گرفتن در معرض ذرات ریز در هوای آلوده، خطر ابتلا به بستری شدن در بیمارستان را به دلیل بیماریهای تنفسی و قلبی و عروقی، افزایش میدهد. اخیراً در ایالات متحده، حدود سی میلیون کودک و بزرگ سال مبتلا به آسم تشخیص داده شده است.
خود روها در آمریکا حدود ۴۵٪ در انتشار گاز مونو اکسید کربن تاثیر گذارند. این در صد در شهرهای بزرگ دیگر حدود ۹۵٪ است.
با توجه به مطالعات انجام شده روی جمعیت شهری که توسط دانشگاه بیرمنگام انجام شده است، استنشاق دود ترافیکهای سنگین، رابطهی قوی و مستقیم با مرگ و میرهای ناشی از پنومونی را در هر سال نشان میدهد.
بررسیهای انجام شده توسط اسکاتلند نشان داده است که، حرکت یک نواخت و آهسته با ترافیکهای سنگین، منجر به کاهش جریان خون به قلب میشود. این امر به ویژه برای افراد مبتلا به بیماری قلبی و عروقی کرونر خطرناک است، زیرا میتواند آریتمی قلبی، و یا حتی یک حمله قلبی را شروع کند.
کودکان و نو جوانانی که تمایل دارند، بیشتر زمان خود را در خارج از منزلشان سپری کنند، سلامتیشان در نتیجه تنفس هوای آلوده، بیشتر از بزرگ سالان تحت تأثیر قرار میگیرد. مطالعات هشت سالهی انجام شده در مکزیک، نشان دهندهی این واقعیت است که، قرار گرفتن به مدت طولانی در معرض هوای آلوده، باعث کاهش عمل کرد ریه و رشد در کودکان میشود.
مطالعات بیست سالهی انجام شده روی مردم لس آنجلس، نشان میدهد که اثرات نا مطلوب آلودگی هوا در این چند ساله واقعاً بی اهمیت و دست کم گرفته شده است. پژوهشگران اظهار کردهاند که مشکلات سلامتی مزمن ناشی از ذرات معلق در هوا ممکن است بیشتر از تخمینهای موجود در حال حاضر باشد.
هوای آلوده باعث سوزش گلو، ششها و چشمها میشود. به عنوان برخی از شایعترین علائم آن میتوان به احساس سوزش در چشمها، تنگی قفسهی سینه و سرفههای شدید، اشاره کرد. آلودگی هوا هم چنین شرایط تنفسی را مختل میکند و باعث بیماریهایی چون آمفیزم و آسم میشود و نیز کار آیی بدن را در مبارزه با عفونتهای دستگاه تنفسی، کاهش میدهد.
هم چنین، افراد مبتلا به بیماریهای قلبی مثل آنژین صدری معمولاً به آلودگی هوا بسیار حساس هستند. علائم آلودگی هوا در افرادی که بیرون از منزلشان ورزش میکنند نیز مشاهده میشود، بدین صورت که تندتر و عمیقتر نفس میکشند.
آلودگی هوا روی بهداشت سلامتی و محیط زیست اثراتی منفی قابل توجهی میگذارد. با این حال، راههای مختلفی برای جلو گیری از آلودگی هوا وجود دارد. بدون شک سازمان حفاظت از محیط زیست و دولت با اجرای سیاستهای مختلف، از جمله قانون سیاست ملی محیط زیست، گامهای مؤثري را برای کاهش محیط زیست بر داشتهاند. بر اساس این قانون، هر کسی که خواهان تولید محصولی باشد، باید با ارائهی اسناد رسمی، اطمینان حاصل کند که محصولش لطمهای به محیط زیست نمیزند و باعث حفاظت آن میشود. به طور مشابه، بر اساس اصلاحیهی قانون هوای پاک، ایالات متحده این حق را دارد که اگر فردی استانداردهای کیفیت هوا را رعایت نکند، جریمهاش کند. با این حال، این تلاش ها زمانی مثمر ثمر خواهد بود که هر شهروند وظایف خود را نسبت به محیط زیست به درستی و با دیدی مسئولانه انجام دهد.
/م