تألیف: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون
منبع: راسخون
دو اصطلاح تغییرات آب و هوایی و گرمایش جهانی اغلب در رسانه‌های گروهی به یک معنی به کار می‌روند، در حالی که تغییرات آب و هوایی به تغییرات آب و هوایی منطقه‌ای در طولانی مدت اشاره دارد، و گرمایش جهانی افزایش درجه حرارت کره‌ی زمین به دلیل اثر گل خانه‌ای می‌باشد. در این مقاله با دقت تفاوتهای میان این دو اصطلاح شرح داده شده است.
هنگامی که دو اصطلاح به مدت طولانی به جای یک دیگر به کار برده شوند، تفاوت میان آن دو به نظر نا مشخص می‌رسد. در حالی که بارها تغییرات آب و هوایی و گرمایش جهانی مترادف با یک دیگر در نظر گرفته می‌شوند اما حقیقت آن است که تفاوت بسیاری میان این دو اصطلاح وجود دارد. پیش از آن که به معنای این دو و چگونگی تفاوتشان بپردازیم، در نظر گرفتن این موضوع دارای اهمیت است که آب و هوای کره‌ی زمین دست خوش تغییرات زیادی شده است. این حالت نه تنها به تغییرات آب و هوایی اشاره دارد بلکه به تغییراتی که در سطح آب، اقیانوسها، برف و یخ نیز رخ داده است نیز می‌پردازد.
هرچند عوامل طبیعی به شیوه‌های متعددی مسبب این تغییرات هستند، فعالیتهای مختلف انسانی نیز موجب این تغییرات می‌گردد. گازهای گل خانه‌ای که گرما را به دام می‌اندازند، با منتشر شدن در جو زمین منجر به افزایش ناگهانی درجه حرارت شده و بخش دیگری از تغییرات آب و هوای زمین را موجب می‌شوند. تغییرات جدید آب و هوایی نه تنها بسیار غیر قابل پیش بینی است بلکه گرایش دارد در تمام اکوسیستم چالش ایجاد کند. بنا بر این، آیا تغییرات آب و هوایی و گرمای طبیعی و چرخه‌های خنک سازی، مسئول آب شدن یخچالها، بالا آمدن سطح دریاها و کاهش پوشش جنگلی هستند یا این تأثیرِ مستقیم گرم شدن کره زمین است؟
گرمایش جهانی: این اصطلاح به معنی افزایش دمای سطح زمین و اتمسفر پایینی به کار می‌رود.
گازهای گل خانه‌ای به خودی خود مضر نمی‌باشند. در واقع، حضور این گازها جهت گذران زندگی بر روی زمین حیاتی است، بدین گونه که درجو زمین از خروج گرما به فضا جلو گیری می‌کنند. این کار مانع از سرد شدن بیش از حد درجه حرارت زمین می‌گردد. با این حال، با افزایش گازهای گل خانه‌ای، به ویژه دی اکسید کربن به دلیل عواملی مانند جنگل زدایی، سوزاندن سوخت‌های فسیلی و دیگر فعالیتهای انسانی، افزایش درجه حرارت سریع‌تر می‌باشد. گازها، انرژی را به دام انداخته و از فرار آن در قسمت پایین‌تر جو جلو گیری می‌کنند. این کار به نوبه خود باعث افزایش درجه حرارت می شود.
با این حال، در سالهای اخیر محققان در زمینه‌ی آب و هوا افزایش دمای کره زمین طی 150 سال گذشته را ثابت کرده‌اند. با ظهور قرن بیستم، دمای متوسط سطح زمین 8ر0 درجه‌ی سانتی گراد افزایش داشته، که در طول 25 سال گذشته دما حدوداً بین 2ر0 تا 3ر0 درجه‌ی سانتیگراد (5ر0 درجه‌ی فارنهایت) افزایش یافته است.
افزایش دمای جهانی بیشترین تأثیر را در گرم شدن قسمت بالایی اقیانوس داشته است که افزایش متوسط درجه حرارت 3ر0 درجه‌ی سانتیگراد (5ر0 درجه‌ی فارنهایت) در 25 سال گذشته را بر جا گذاشته است. همان طور که آب گرم می‌شود، یخچالهای طبیعی ذوب شده و سطح دریا بالا می‌آید که به نوبه خود ممکن است سواحل و جزایر کوچک را تحت تأثیر قرار دهد. این امر نیز منجر به افزایش اسیدیته اقیانوس شده، اکوسیستم اقیانوس را مختل می‌سازد. دیگر مشکلات مرتبط عبارتند از افزایش بیماری‌ها و آفات و عدم موفقیت در کشاورزی.
بنا بر این، با اطمینان می‌توان گفت که گرم شدن کره زمین که ناشی از افزایش گازهای گل خانه‌ای در جو می‌باشد، عاملی است که باعث تغییرات آب و هوایی می‌گردد؟ این امر کم و بیش می‌تواند درست باشد، به این دلیل که میزان اصطلاح گرمایش جهانی محدود است و از توضیح پیامدهای طولانی مدت این پدیده ناتوان است. از سوی دیگر تغییرات آب و هوایی یک اصطلاح گسترده است که نه تنها شامل گرم شدن کره زمین می‌شود بلکه تغییرات آب و هوایی طولانی مدت را نیز در بر می‌گیرد. این امر بدین دلیل است که اکثر دانشمندان ترجیح می‌دهند برای توصیف تأثیر پیچیده‌ای که فعالیتهای انسانی بر آب و هوا می‌گذارند، از تغییر آب و هوا استفاده کنند.
صرف نظر از هر اصطلاحی که استفاده می‌کنیم، مهم این است که به تأثیری که انتشار مداوم گازهای گل خانه‌ای و گرم شدن کره زمین بر جا می‌گذارند، توجه کنیم. ارز یابی و تلاش جهت کاهش تأثیر آنها برای بقاء اکوسیستم و رفاه انسان لازم است.
هرچند عوامل طبیعی به شیوه‌های متعددی مسبب این تغییرات هستند، فعالیتهای مختلف انسانی نیز موجب این تغییرات می‌گردد. گازهای گل خانه‌ای که گرما را به دام می‌اندازند، با منتشر شدن در جو زمین منجر به افزایش ناگهانی درجه حرارت شده و بخش دیگری از تغییرات آب و هوای زمین را موجب می‌شوند. تغییرات جدید آب و هوایی نه تنها بسیار غیر قابل پیش بینی است بلکه گرایش دارد در تمام اکوسیستم چالش ایجاد کند. بنا بر این، آیا تغییرات آب و هوایی و گرمای طبیعی و چرخه‌های خنک سازی، مسئول آب شدن یخچالها، بالا آمدن سطح دریاها و کاهش پوشش جنگلی هستند یا این تأثیرِ مستقیم گرم شدن کره زمین است؟
تغییرات آب و هوایی در مقابل گرمایش جهانی: در چند کلمه
تغییر آب و هوا : تغییرات پایدار شرایط آب و هوایی منطقه‌ای در طی یک دوره طولانی. تغییرات آب و هوایی نه تنها به درجه حرارت اشاره دارد بلکه تغییر در الگوهای باد، رطوبت، بارندگی و روی دادهای آب و هوایی شدید را نیز شامل می‌شود.
درک مفاهیم
تغییر آب و هوا
پیش از آن که تغییرات آب و هوا را درک کنیم، مهم است معنی اوضاع جوی و آب و هوا را در نظر داشته باشیم. در حالی که اوضاع جوی به تغییرات موضعی هوا شناسی اشاره دارد، تغییرات آب و هوایی به عنوان تغییرات پایدار در اوضاع جوی به طور متوسط طی یک دوره طولانی، احتمالاً بیش از دو تا سه دهه اطلاق می‌شود. این تکنولوژی تغییرات در فشار هوا، درجه حرارت لایه‌ی تروپوسفر (پایین‌ترین بخش اتمسفر)، دمای سطح دریا، دمای زمین، الگوهای باد، رطوبت، توفان و بارش طی یک دوره‌ی زمانی را ثبت می‌کند.آیا تغییرات آب و هوایی طبیعی نیستند؟
درست است که تغییرات آب و هوایی به طور طبیعی در طی یک دوره بر اساس عواملی مانند فعالیتهای خورشیدی، گرد و غبار در جو و فعالیت های آتش فشانی رخ می دهند، با این حال، در سال های اخیر، عوامل انسانی تا حد زیادی تغییرات آب و هوایی را تحت تأثیر قرار داده‌اند. جهت ایجاد مرزی بین این دو شرایط، مجمع سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوا (UNFCCC) از اصطلاح «تغییر آب و هوا» استفاده کرده تا تغییرات در ترکیب اتمسفر و بر آیند تغییرات آب و هوایی به دلیل فعالیتهای انسانی را نشان دهد، در حالی که اصطلاح «تغییرپذیری آب و هوا» به تغییرات آب و هوایی طبیعی اشاره دارد.گرمایش جهانی
والاس اس بروکر برای نخستین بار در تاریخ 8 اوت 1975، در مجله علوم از اصطلاح گرمایش جهانی استفاده کرد. این اصطلاح در سالهای اخیر از اهمیت خاصی برخوردار شده است و به افزایش دمای سطح زمین و یا قسمت پایین لایه اتمسفر اشاره دارد. در حالی که تغییرات آب و هوایی اصطلاح گسترده‌ای است که برای تغییرات آب و هوایی طولانی مدت مورد استفاده قرار می‌گرفت، گرم شدن کره زمین به تنها یک جنبه از تغییر آب و هوا، یعنی درجه حرارت مرتبط می‌شود.
چه چیزی باعث گرمایش جهانی می‌شود؟
یکی از علتهای احتمالی گرم شدن کره زمین می‌تواند افزایش گازهای گل خانه‌ای در جو زمین باشد. برخی از متداولترین گازهای گل خانه‌ای موجود در جو زمین شامل دی اکسید کربن، متان، اکسید نیتروژن و بخار آب هستند. دیگر گازهای گل خانه‌ای عبارتند از گازهای فلوئور دار مثل هیدرو فلورو کربن، پر فلورو کربن و سولفور هگزا فلورایدگازهای گل خانه‌ای به خودی خود مضر نمی‌باشند. در واقع، حضور این گازها جهت گذران زندگی بر روی زمین حیاتی است، بدین گونه که درجو زمین از خروج گرما به فضا جلو گیری می‌کنند. این کار مانع از سرد شدن بیش از حد درجه حرارت زمین می‌گردد. با این حال، با افزایش گازهای گل خانه‌ای، به ویژه دی اکسید کربن به دلیل عواملی مانند جنگل زدایی، سوزاندن سوخت‌های فسیلی و دیگر فعالیتهای انسانی، افزایش درجه حرارت سریع‌تر می‌باشد. گازها، انرژی را به دام انداخته و از فرار آن در قسمت پایین‌تر جو جلو گیری می‌کنند. این کار به نوبه خود باعث افزایش درجه حرارت می شود.
آیا گرمایش جهانی یک واقعیت است؟
بحث گسترده‌ای در مورد گرم شدن کره زمین و مسئولیت انسان در این راستا وجود دارد. نوسانات آب و هوایی زمین از جمله افزایش و کاهش دما سالهای زیادی است که مورد بررسی قرار گرفته‌اند.با این حال، در سالهای اخیر محققان در زمینه‌ی آب و هوا افزایش دمای کره زمین طی 150 سال گذشته را ثابت کرده‌اند. با ظهور قرن بیستم، دمای متوسط سطح زمین 8ر0 درجه‌ی سانتی گراد افزایش داشته، که در طول 25 سال گذشته دما حدوداً بین 2ر0 تا 3ر0 درجه‌ی سانتیگراد (5ر0 درجه‌ی فارنهایت) افزایش یافته است.
چگونه گرمایش جهانی بر روی سیاره‌ی زمین تأثیر گذاشته است؟
با وجود نگرانی‌های مطرح شده توسط دانشمندان شک و تردید در مورد گرم شدن کره زمین به این دلیل ایجاد شده است که در مکانهای خاصی شاهد طولانی شدن زمستانهای سرد بوده‌اند. چیزی که ما موفق به دیدن آن نشده‌ایم، این است که گرم شدن با تغییرات آب و هوایی مانند افزایش باران و برف سازگار است. دلیل آن هم بدین گونه است که با افزایش دما، بارندگی افزایش می‌یابد و بنا بر این تغییراتی در الگوهای بارش باران و برف به وجود می‌آید. این امر باعث خنک شدن مناطق خاصی می‌شود در حالی که مناطق دیگر ممکن است شاهد بارندگی بیشتری باشند. گرم شدن کره زمین نیز با روی دادهای آب و هوایی شدید هم سو می‌باشد، خشک شدن زمین و کاهش توده‌های یخ یخچالهای طبیعی از آن جمله‌اند.افزایش دمای جهانی بیشترین تأثیر را در گرم شدن قسمت بالایی اقیانوس داشته است که افزایش متوسط درجه حرارت 3ر0 درجه‌ی سانتیگراد (5ر0 درجه‌ی فارنهایت) در 25 سال گذشته را بر جا گذاشته است. همان طور که آب گرم می‌شود، یخچالهای طبیعی ذوب شده و سطح دریا بالا می‌آید که به نوبه خود ممکن است سواحل و جزایر کوچک را تحت تأثیر قرار دهد. این امر نیز منجر به افزایش اسیدیته اقیانوس شده، اکوسیستم اقیانوس را مختل می‌سازد. دیگر مشکلات مرتبط عبارتند از افزایش بیماری‌ها و آفات و عدم موفقیت در کشاورزی.
بنا بر این، با اطمینان می‌توان گفت که گرم شدن کره زمین که ناشی از افزایش گازهای گل خانه‌ای در جو می‌باشد، عاملی است که باعث تغییرات آب و هوایی می‌گردد؟ این امر کم و بیش می‌تواند درست باشد، به این دلیل که میزان اصطلاح گرمایش جهانی محدود است و از توضیح پیامدهای طولانی مدت این پدیده ناتوان است. از سوی دیگر تغییرات آب و هوایی یک اصطلاح گسترده است که نه تنها شامل گرم شدن کره زمین می‌شود بلکه تغییرات آب و هوایی طولانی مدت را نیز در بر می‌گیرد. این امر بدین دلیل است که اکثر دانشمندان ترجیح می‌دهند برای توصیف تأثیر پیچیده‌ای که فعالیتهای انسانی بر آب و هوا می‌گذارند، از تغییر آب و هوا استفاده کنند.
صرف نظر از هر اصطلاحی که استفاده می‌کنیم، مهم این است که به تأثیری که انتشار مداوم گازهای گل خانه‌ای و گرم شدن کره زمین بر جا می‌گذارند، توجه کنیم. ارز یابی و تلاش جهت کاهش تأثیر آنها برای بقاء اکوسیستم و رفاه انسان لازم است.
/ج
