نويسنده: علي محمد رفيعي محمدي
عوامل تزلزل خانواده (1)
بد اخلاقي صفت ناپسندي است که زندگي انسان را تيره و تار مي کند. ورود بدخلقي در محيط زندگي خانوادگي، موجب عوارض منفي بي شماري مي گردد که در قالب تند خويي، گرفتگي چهره، بي حوصلگي،اخم و بهانه گيري نمايان مي شود. بد اخلاقي يکي از آفات ويرانگر زندگي خانوادگي است.
پيامبر صلي الله عليه واله وسلم فرمودند:
« يکي از شاخه هاي سعادت آدمي در زندگي، خوش اخلاقي است و از جمله عوامل شقاوت او بد خلقي است ». (1)
آثار بد خلقي
بد خلقي، محيط خانه را به جهنم سوزاني تبديل مي کند که ثمره اي جز از دست دادن خوشبختي و سعادت افراد خانواده ندارد. اينک برخي از آثار منفي بد خلقي را ذکر مي کنيم.1. ضايع شدن شخصيت انساني
اولين اثر منفي بد خلقي به طور مستقيم متوجّه شخص بد اخلاق مي گردد. بدين معني که بد اخلاقي چنان چهره ي زشت و نامطلوبي از انسان ارائه مي دهد که با مشاهده ي آن خوبي ها، صفات ارزشمند و ساير ارزش هاي اجتماعي او از ياد رفته، شخصيتش ضايع مي شود و وي در نظر ديگران خوار و ذليل مي گردد.علي عليه السلام مي فرمايند:
« چه بسا عزيزي که اخلاق بد، مايه ي ذلت و خواري او شده و چه بسا خوار و ذليل که اخلاق خوب، او را به عزت و بزرگي رسانده است ». (2)
لذا اگر زن و مرد بد اخلاق باشند نمي توانند در محيط خانواده، نسبت به هم درک متقابل داشته باشند و به يکديگر احترام بگذارند. ايجاد ترس و اظطراب و بدخلقي در خانه و محيط کار و زندگي، زمينه ي تفاهم و همدلي و صميميت را از بين مي برد، موجب دوري از مردم مي شود و در نتيجه آشفتگي روحي و احساس تنهايي و دلهره را همراه دارد.
علي عليه السلام مي فرمايند: « هر کس تند خوي باشد، دور و برش خالي مي گردد ». (3)
محيط خانواده که محل آرامش زن و مرد است، با بد خلقي يکي از طرفين، اظطراب و دلهره در آن حاکم مي گردد، تعادل روحي افراد آن به هم مي خورد و به جاي ملاطفت و مهرباني، خشونت در خانواده حاکم مي گردد.
پيامبر صلي الله عليه واله وسلم فرمودند: « بدترين زنان شما بد خلق و عبوس است ». (4)
جابربن عبدالله مي گويد:
« رسول خدا صلي الله عليه واله وسلم به ما فرمود: آ يا نمي خواهيد بدترين افراد را به شما معرفي کنم؟
بدترين مرد کسي است که به ديگران با کمال بي باکي تهمت زند، ترجيح بدهد تنها غذا بخورد، خير خوبي خود را از ديگران منع کند، برده ي خود را کتک بزند و آنقدر به همسرش اذيت و آزار برساند که زن از دست شوهر به ديگران پناه ببرد ». (5)
در روايتي ديگر از رسول خدا صلي الله عليه واله وسلم نقل شده است که حضرت فرمودند:
« کسي که با بد اخلاقي زن خود بسازد، براي هر نوبت صبر، خداوند ثواب صبر ايوب را به او مي دهد و براي هر روز و شب زن، خداوند به اندازه ي ريگ هاي بيابان گناه مي نويسد ». (6)
رسول خدا صلي الله عليه واله وسلم در روايت دگيري به زن ها مي فرمايند:
« زني که با مرد خود بد اخلاقي کند اگر روزها روزه دار باشد و شب ها تا صبح عبادت کند اين زن اهل جهنم است ». (7)
و يا رسول خدا صلي الله عليه واله وسلم فرمودند: « اگر بنا باشد شما براي کسي غير خدا سجده کنيد دستور مي دادم زن ها براي شوهرها سجده کنند. » (8)
2. از بين رفتن محبت
يکي از آثار ديگر بد اخلاقي، کاهش مهر و محبت و از بين رفتن مهرباني و دوستي است. رفتار انسان بد اخلاق براي هيچ کس خوشايند نيست. همه از خوي ناپسند و بد خلقي در عذاب بوده، از آن نفرت دارند.علي عليه السلام مي فرمايند:
« هر کس بد اخلاق باشد، خانواده اش از او ناخشنود مي شوند ». (9)
گاهي تند خويي و بد اخلاقي افراد چنان خسته کننده و نفرت انگيز است که عده اي به انتظار مرگ آنان نشسته و بدين وسيله شاد مي شوند.
علي عليه السلام مي فرمايند:
« هر کس بد اخلاق باشد مرگش مايه ي شادي مي گردد ». (10)
انتظار يک همسر از همسر خودش، داشتن اخلاق نيکو است که عامل تحکيم خانواده خواهد بود. (11)
اينکه در روايت نقل شده است که وقتي از رسول گرامي اسلام سؤال شد با چه معيار و ملاکي براي فرزندان خود همسر انتخاب کنيم، حضرت فرمودند:
« هر گاه کسي به عنوان خواستگاري نزد شما آمد که اخلاق و دينش مورد رضايت شما است، فوراً دختر خود را به ازدواج او در آوريد ». (12)
لذا در محاکم قضايي و دادگاه خانواده در مراکز مشاوره، با مراجعيني مواجه مي شويم که فقط از بد اخلاقي همسر خود رنج مي برند و حتي حاضرند تن به جدايي و طلاق بدهند تا از بد خلقي همسر رهايي يابند، توصيه مي گردد به خانواده هاي محترم در انتخاب همسر براي فرزندان خود به اين دو ملاک مهم از فرمايشات نبي مکرم اسلام توجه داشته باشند.
مردي به نام حسين بشار مي گويد: « خدمت حضرت رضا عليه السلام نوشتم يکي از بستگانم براي خواستگاري دخترم نزد من آمده است ولي او جوان بد اخلاقي است. نظر مبارک شما درباره ي زن دادن به او چيست؟ حضرت رضا عليه السلام فرمودند: « اگر بد است به او زن نده ». (13)
زندگي مشترک داراي فراز و نشيبهايي است که برخورد صحيح با آنها نياز به روحيه اي قوي و اخلاقي پسنديده دارد. زن و شوهر اگر از اين ظرفيت بهره اي نداشته باشند نمي توانند بار سنگين آن را به مقصد برسانند.
پي نوشت ها :
1. مستدرک الوسايل الشيعه، ج 8 ، ص 447.
2. بحارالانوار، ج 71، ص 396.
3. شرح غررالحکم، ج 5 ، ص 325.
4. مستدرک الوسائل ، ج 14 ، ص 165، باب 6.
5. اصول کافي، ج 3، ص 400.
6. وسايل الشيعه ، ج 7، ص 16.
7. مستدرک الوسائل، ج 14، ص239، باب 61.
8. مستدرک الوسايل ، ج 14، ص 246.
9. شرح غررالحکم، ج 5، ص 328.
10. شرح غررالحکم، ج 5، ص 328.
11. عليرضا ناصري، محمد حسين منتظري، اخلاق در خانواده، ص 69-67.
12. وسايل الشيعه ، ج 14، ص 51.
13. بحارالانوار، ج 14 ، ص 51.
رفيعي محمدي، علي محمد؛ (1389)، نسيم عشق: عوامل تحکيم و تزلزل خانواده، قم: انتشارات رسول اعظم ( صل الله عليه و آله و سلم )، چاپ هفتم
