استعفاي "بوريس يلتسين" از رياست جمهوري روسيه (1999م)
استعفاي "بوريس يلتسين" از رياست جمهوري روسيه (1999م)
بوريس يِلْتْسين، اولين رئيس جمهور روسيه پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي سابق در اول فوريه 1931م در منطقه اورال روسيه در خانوادهاي تهيدست به دنيا آمد و پس از اخذ ديپلم به حزب كمونيست پيوست. ترقي بوريس در حزب كمونيست به كندي صورت گرفت چرا كه علاقهاي به فعاليتهاي حزبي نشان نميداد و در واقع اعتقاد باطني به كمونيسم نداشت. باوجود اين در اواخر دهه 1970م به توصيه بِرِژنف و در حالي كه در آن زمان، اعضاي قديميتر و كارآمدتري نيز وجود داشتند، به مقام دبير اولي حزب در زادگاه خود رسيد و در همين ايام بود كه با گورباچف روابط نزديك و دوستانهاي برقرار نمود. يلتسين در نخسيتن كنگره حزب كمونيست شوروي كه در زمان رهبري گورباچف تشكيل شد سخنراني پرحرارتي در طرفداري از پروستريكا و برنامههاي اصلاحي گورباچف ايراد كرد و گورباچف كه درصدد تغييراتي در سطح بالاي رهبري حزب كمونيست بود، او را به مقام دبير اولي حزب كمونيست مسكو ارتقا داد. يلتسين در اين مقام، جديت فراواني از خود نشان داد و با حضور در ميان مردم، محبوبيت و شهرت زيادي به دست آورد. وي پس از چندي با حمايت گورباچف به عضويت دفتر سياسي كميته مركزي حزب كمونيست كه عاليترين مقام حزبي در شوروي بود انتخاب شد، اما تندروي او در مبارزه با عناصر قديمي و محافظهكار حزب باعث شد تا مدتي بعد از اين سمت بركنار گردد. از اين رو، يلتسين در سال 1988م عملاً از صحنه سياست شوروي كنار رفت ولي در سال 1989م با استفاده از فضاي باز سياسيِ به وجود آمده، به صحنه بازگشت و با ايراد انتقادات تند از عملكرد حزب و دولت، در انتخابات اين سال، كه نخستين انتخابات آزاد در تاريخ آن كشور بود، با رأي بيش از پنج ميليون نفر از اهالي مسكو و كسب 89 درصد آراء به نمايندگي كنگره خلق انتخاب گرديد. با تصويب پيشنهاد يلتسين درباره انتخاب مستقيم رئيس جمهور فدراسيون روسيه از طرف مردم، بوريس يلتسين در انتخابات رياست جمهوري روسيه در ماه مه 1990م با اكثريت قاطع به اين مقام رسيدو پس از استعفا از حزب كمونيست شوروي، در برابر گورباچف قد عَلَم كرد. او در ژانويه 1990م، در حالي كه اتحاد شوروي سخت درگير بحرانهاي داخلي به ويژه در آذربايجان بود اعلام داشت كه اگر تحولات عمدهاي در كشور رخ ندهد، اتحاد شوروي ظرف مدت سه ماه نابود خواهد شد. در عين حال، وي گورباچف را متهم كرد كه به سبب مصالحه بيش از حد بر سر روند پروستريكا با يك جنگ داخلي در جنوب و يك شورش سراسري عليه سلطه مسكو روبروست. در اين ميان، كودتاي نافرجام تابستان 1991م عليه گورباچف و مقاومت يلتسين در برابر كودتاچيان، موقعيت يلتسين را بسيار تحكيم بخشد و به جايگاه گورباچف لطمه زيادي وارد كرد. يلتسين سپس با صدور فراميني كه بدون مشورت با گورباچف صادر ميكرد، عملاً كنترل اوضاع را در سراسر روسيه به دست گرفت و با انحلال حزب كمونيست و فروپاشي شبكه وسيع تشكيلات حزبي در شوروي، گورباچف كنترل جمهوريهاي ديگر شوروي را هم از دست داد. همچنين با تشكيل جامعه كشورهاي مستقل مشترك المنافع، آخرين تلاش گورباچف براي حفظ يكپارچگي اتحاد جماهير شوروي بينتيجه ماند و به فروپاشي شوروي انجاميد. پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، يلتسين به رياست جمهوري روسيه برگزيده شد و مورد حمايت غرب قرار گرفت. او كه ميخواست اصلاحات خود را با استفاده از كمكهاي مالي غرب انجام دهد، با خُلف وعده دول غربي مواجه گشت. بوريس يلتسين در نهايت پس از يك دوره بيماري و ناتواني از ادامه دوران دوم رياست جمهوري، در 31 دسامبر 1999م از اين مقام استعفا كرد و ولاديمير پوتين را به جانشيني خود برگزيد.
