پرسش :
با توجه به وجوب سلام چرا حضرت زهرا جواب سلام خلیفه اول و دوم را نداد؟
پاسخ :
پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) درباره عترت پيامبر و خاندان آن حضرت خصوصاً دختر گراميش ظلمهاي فراواني از طرف آنها روا شد آنها پيش از دفن بدن مبارك حضرت بر خلاف سيره پيامبر براي آن حضرت جانشين انتخاب كردند با وجود اينكه پيامبر(ص) بارها علي عليه السلام را بعنوان جانشين از آغاز رسالتش مشخص كرده بود آنها به اين ظلم اكتفاء نكردند بلكه فدك كه ملك شخصي پيامبر و ميراث حضرت زهرا بود و پيامبر براساس دستور خدا و حق ذی القربی به او داده بود، آن را تصرف كردند و حرمت اهل بيت را شكستند و به خانهي وحي آتش زدند و حضرت زهرا سلام الله عليها را مورد ضرب و شتم قرار دادند و به همين خاطر فرزندش سقط شد[1]. و حق علي ـ عليه السلام ـ (خلافت) را غصب كردند و حضرت زهرا به خاطر زحماتي كه پدرش براي دين كشيده بود ميدانست كه اگر خلافت از خاندان پيامبر(ص) به كس ديگري واگذار شود امت اسلام گرفتار مشكلات و رنجها و مصائب خواهد شد و تفرقه بزرگي در اسلام بوجود خواهد آمد كه الان شاهد تمام اين گرفتاريها در امت اسلام هستيم، و ائمه كه فرزندان حضرت زهرا بودند همه از حق خويش كه در واقع هدايت جامعه انساني بود با حكومت آنها تامين ميشد محروم شدند.
در هر صورت اولی و دومي براي عذرخواهي از كردههاي خود، و ساكت كردن جو اجتماعي به سود خودشان و توجيه كارهاي خود به علي گفتند ما را اجازه بده براي جلب رضايت فاطمه(س) به حضورش برويم. علي(ع) از فاطمه اجازه خواست، فاطمه اجازه نداد، در نهایت آنها وارد خانه علي شدند. فاطمه با ديدن آنها روي گردان شد و جواب سلامشان را نداد و ابوبكر حرفهايي زد و حضرت زهرا در جوابشان فرمود: شما كه از رسول خدا دم ميزنيد آيا ميدانيد كه فرموده است غضب فاطمه، غضب من است و غضب من، غضب خدا است؛ هركس فاطمه را برنجاند، مرا رنجانده است؟ آنها جواب دادند: آري ميدانيم. حضرت فرمود: من از شما راضي نيستم؛ پيامبر از شما راضي نخواهد بود.... ابوبكر با حال گريه از خانهي علي خارج شد[2].بنا براين کار آنها کاملا سياسی بود چون برای مشروعيت دادن به حکومت وکودتای خود به خانه بانوی اول اسلام آمدند واگر با آنها خوشرويي می کرد، راه پيامبر گم می شد و با راه غاصبان و ظالمان يکی می شد ،اين برخورد کاملا منطقی و به سود امت اسلام بود .
با حالي كه حضرت زهرا(س) داشت، طبيعي بود كه نبايد جواب سلام آن دو (ابوبكر و عمر) را بدهد. چون سلامتي بين آنها برقرار نبوده پاسخ دادن آن حضرت به معناي رضايت و سلامت از طرف آنها بود و اين مسئله به خاطر كارهاي آنها منتفي بود. و اين مسئله كاملاً سياسي است، پاسخ سلام مؤمن در صورتي كه انسان از ايمان او و از سلامت نفس او و هدفش و نيتش مطمئن باشد واجب است. بنابراين كار حضرت زهرا كاملاً منطقي و عاقلانه بود و بر اساس مصالح عاليه اسلام بود آن حضرت خواست با اين رفتارش اسلام واقعي (اهل بيت) را با اسلام نادرست و غير واقعي جدا كند و خط فاصلهاي بين آنها كشيده باشد. اسلامي كه خلفا براي مردم معرفي كردند منجر شد به معاويه و يزيد و بني عباس، اسلام اهل بيت خط سيري است كه ائمه شيعه آنرا ابلاغ كرده و در راه آن شهيد شدهاند.
در نتيجه به نظر مي رسد سؤال کننده، این مسألة فقهي را که «وجوب جواب سلام مسلمان» باشد، خوب توجه نکرده است و گمان کرده که جواب هر سلامي و هر سلام کننده ای، واجب است (با توجه به متن سؤال)، بنابراين بهتر است اين مسأله، از لحاظ فقهي نيز تبيين شود.
از لحاظ فقهي، حتي اگر ذمّي ابتدا به سلام کرد، مستحب است در جواب او گفته شود، «و عليکم» و تصريح به سلام نشود. [احکام اهل ذمّه / آيت الله بهجت]
حال، کساني که با ولايت، که ريشه و اساس اسلام است مخالفت کردند و از مسير باطل که بر خلاف قرآن و سنت پيامبر اکرم ص بود، دست برنداشتند، آيا جواب سلام آن ها واجب است؟!!
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. چشمه در بستر ، سید مسعود پور سيد آقايي
2. فاطمه زهرا ، شادي قلب مصطفي،احمد رحماني همداني.
3- شرح خطبه حضرت زهرا، سیدعزالدين حسینی زنجانی .
پی نوشتها:
[1] . در اين باره مراجعه كنيد به: بلاذري انساب الاشراف، تحقيق محمودي چاپ دهم، مجمع الثقافه الاسلامي، 1416 ح 2.، ص 99، و ابن ابي الحديد شرح نهج البلاغه، ج 2، ص 50 ـ 52.
[2] . ابن قتيبهي دينوري، الامامه و السياسه، چاپ دوم، قم، منشورات شريف رضي، 1363 ص 13 ـ 14.
منبع: اندیشه قم
پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) درباره عترت پيامبر و خاندان آن حضرت خصوصاً دختر گراميش ظلمهاي فراواني از طرف آنها روا شد آنها پيش از دفن بدن مبارك حضرت بر خلاف سيره پيامبر براي آن حضرت جانشين انتخاب كردند با وجود اينكه پيامبر(ص) بارها علي عليه السلام را بعنوان جانشين از آغاز رسالتش مشخص كرده بود آنها به اين ظلم اكتفاء نكردند بلكه فدك كه ملك شخصي پيامبر و ميراث حضرت زهرا بود و پيامبر براساس دستور خدا و حق ذی القربی به او داده بود، آن را تصرف كردند و حرمت اهل بيت را شكستند و به خانهي وحي آتش زدند و حضرت زهرا سلام الله عليها را مورد ضرب و شتم قرار دادند و به همين خاطر فرزندش سقط شد[1]. و حق علي ـ عليه السلام ـ (خلافت) را غصب كردند و حضرت زهرا به خاطر زحماتي كه پدرش براي دين كشيده بود ميدانست كه اگر خلافت از خاندان پيامبر(ص) به كس ديگري واگذار شود امت اسلام گرفتار مشكلات و رنجها و مصائب خواهد شد و تفرقه بزرگي در اسلام بوجود خواهد آمد كه الان شاهد تمام اين گرفتاريها در امت اسلام هستيم، و ائمه كه فرزندان حضرت زهرا بودند همه از حق خويش كه در واقع هدايت جامعه انساني بود با حكومت آنها تامين ميشد محروم شدند.
در هر صورت اولی و دومي براي عذرخواهي از كردههاي خود، و ساكت كردن جو اجتماعي به سود خودشان و توجيه كارهاي خود به علي گفتند ما را اجازه بده براي جلب رضايت فاطمه(س) به حضورش برويم. علي(ع) از فاطمه اجازه خواست، فاطمه اجازه نداد، در نهایت آنها وارد خانه علي شدند. فاطمه با ديدن آنها روي گردان شد و جواب سلامشان را نداد و ابوبكر حرفهايي زد و حضرت زهرا در جوابشان فرمود: شما كه از رسول خدا دم ميزنيد آيا ميدانيد كه فرموده است غضب فاطمه، غضب من است و غضب من، غضب خدا است؛ هركس فاطمه را برنجاند، مرا رنجانده است؟ آنها جواب دادند: آري ميدانيم. حضرت فرمود: من از شما راضي نيستم؛ پيامبر از شما راضي نخواهد بود.... ابوبكر با حال گريه از خانهي علي خارج شد[2].بنا براين کار آنها کاملا سياسی بود چون برای مشروعيت دادن به حکومت وکودتای خود به خانه بانوی اول اسلام آمدند واگر با آنها خوشرويي می کرد، راه پيامبر گم می شد و با راه غاصبان و ظالمان يکی می شد ،اين برخورد کاملا منطقی و به سود امت اسلام بود .
با حالي كه حضرت زهرا(س) داشت، طبيعي بود كه نبايد جواب سلام آن دو (ابوبكر و عمر) را بدهد. چون سلامتي بين آنها برقرار نبوده پاسخ دادن آن حضرت به معناي رضايت و سلامت از طرف آنها بود و اين مسئله به خاطر كارهاي آنها منتفي بود. و اين مسئله كاملاً سياسي است، پاسخ سلام مؤمن در صورتي كه انسان از ايمان او و از سلامت نفس او و هدفش و نيتش مطمئن باشد واجب است. بنابراين كار حضرت زهرا كاملاً منطقي و عاقلانه بود و بر اساس مصالح عاليه اسلام بود آن حضرت خواست با اين رفتارش اسلام واقعي (اهل بيت) را با اسلام نادرست و غير واقعي جدا كند و خط فاصلهاي بين آنها كشيده باشد. اسلامي كه خلفا براي مردم معرفي كردند منجر شد به معاويه و يزيد و بني عباس، اسلام اهل بيت خط سيري است كه ائمه شيعه آنرا ابلاغ كرده و در راه آن شهيد شدهاند.
در نتيجه به نظر مي رسد سؤال کننده، این مسألة فقهي را که «وجوب جواب سلام مسلمان» باشد، خوب توجه نکرده است و گمان کرده که جواب هر سلامي و هر سلام کننده ای، واجب است (با توجه به متن سؤال)، بنابراين بهتر است اين مسأله، از لحاظ فقهي نيز تبيين شود.
از لحاظ فقهي، حتي اگر ذمّي ابتدا به سلام کرد، مستحب است در جواب او گفته شود، «و عليکم» و تصريح به سلام نشود. [احکام اهل ذمّه / آيت الله بهجت]
حال، کساني که با ولايت، که ريشه و اساس اسلام است مخالفت کردند و از مسير باطل که بر خلاف قرآن و سنت پيامبر اکرم ص بود، دست برنداشتند، آيا جواب سلام آن ها واجب است؟!!
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. چشمه در بستر ، سید مسعود پور سيد آقايي
2. فاطمه زهرا ، شادي قلب مصطفي،احمد رحماني همداني.
3- شرح خطبه حضرت زهرا، سیدعزالدين حسینی زنجانی .
پی نوشتها:
[1] . در اين باره مراجعه كنيد به: بلاذري انساب الاشراف، تحقيق محمودي چاپ دهم، مجمع الثقافه الاسلامي، 1416 ح 2.، ص 99، و ابن ابي الحديد شرح نهج البلاغه، ج 2، ص 50 ـ 52.
[2] . ابن قتيبهي دينوري، الامامه و السياسه، چاپ دوم، قم، منشورات شريف رضي، 1363 ص 13 ـ 14.
منبع: اندیشه قم
