پرسش :
امام حسین ـ علیه السلام ـ تا کربلا چند منزل را سپری نمود؟
پاسخ :
امام حسین ـ علیه السلام ـ از مکه خارج شد و به سوی کوفه رهسپار گردید و در طی این مسیر که به کوفه بلکه منجر به کربلا و شهادت آن حضرت و یارانش گردید، با افراد مختلف در منازل متعدد توقف کردند. در برخی از توقف گاه ها تنها گفتگویی با دیدار کنندگان و یا در خواستی از آنان و یا سوالی در زمینه کوفه پرسیده است که در این مجال اختصاراً به آن ها اشاره می شود.
1. پس از این که امام از مکه حرکت کرد اولین پیام از سوی عبدالله جعفر بود که توسط فرزندان خود نامه ای به امام نوشت و طی آن از امام در خواست کرد که از مسافرت به عراق صرف نظر نماید، اگر این محل را که خارج از مکه بود یک موقف و منزل و محل ملاقات فرض کنیم اولین منزل امام است. اگر چه توقف در این مکان که نام خاصی از آن ذکر نشده تنها بیرون شهر مکه با فاصله اندک بوده است.[1] در این موقف و محل ملاقات، امام پاسخ عبد الله جعفر یا فرزندان او را داده است، اما فرزندان عبد الله همراه امام به کربلا آمده اند.
2. محل دیدار با فرزدق پس از این واقعه صورت گرفته که ظاهراً همان موقفی است که در خارج مکه بود. اگر چه برخی نام این محل را «ذات عرق» دانسته اند.[2] برخی نیز نام این محل را «صفاح»[3] نامیده اند.
3. تنعیم سومین محل است که امام با شتر داران دیدار و از آنان درخواست می کند تا شترهای خود را کرایه بدهند.[4]
4. در منزل موسوم به «حاجر» امام به مردم کوفه دومین نامه خود را نوشت و به مسلم فرستاد، حامل نامه قیس بن مسهر صیداوی بود.[5]
5. در محلی به نام «خزیمه» حضرت زینب نگرانی خود از این مسافرت را به امام اعلام می دارد و امام او را دلداری می دهد.[6]
6. منزلی به نام زرود که گزارش چندان مفصلي از آن نیست.[7]
7. منزل دیگری که امام در آن خبر شهادت مسلم را از فردی به نام بکير شنید ، منزل «ثعلبیه» بود . امام پس از شنیدن شفاهی خبر فرمود پس از آنان (هانی و مسلم و قیس) زندگی دیگر لذت ندارد.[8]
8. نام منزل دیگر را که امام در بین مبداء و مقصد توقف کرده «شقوق» نامیده اند.[9]
9. نام منزل ديگر را «زباله» نامیده اند که شهادت مسلم و هانی و عبد الله یقطر به صورت رسمی از طریق نامه به امام رسید.[10]
10. نام منزل دیگر را «بطن الرّمّه» نامیده اند که امام در این منزل خبر از شهادت خود داد. [11]
11. منزل «شراف»[12] دیگر منزلی بود که امام در آن جا نماز ظهر را اقامه کرد و در این منزل بود که سپاه کوفه به فرماندهی حر ریاحی به سوی امام آمد.
12. از دیگر منازل مسیر راه، منزل «بیضه» بود. [13]
13. منزل «رهیمه» از منازل دیگری بود که امام در آن توقف کرد و عده ای در این منزل با امام دیدار نمودند.[14]
14. «عذیب الهجانات» منزلی بودکه چهار تن از جمله طرماح بن عدی که از کوفه به سوی امام آمده بودند به امام پیوستند.[15]
15. منزل «بنی مقاتل» با عبد الله بن حر جعفي دیدار و از او در خواست کرد که در کنار امام باشد . او امتناع کرد و از این سعادت ابدی محروم گردید و تا آخر عمرش با حسرت آن سعادت زندگی کرد.[16]
16. از منزل دیگری نیز یاد کرده اند به نام «قصر بنی مقاتل» که غیر از منزل قبلی است . این منزل در نزدیکی کربلا بود.[17] در همین منزل گفتگويي بین امام و علی اکبر رد و بدل شده و آن جوان با الهام الهي از شهادت و مسیر کاروان آگاه شد و از آن استقبال کرد .
17. منزل آخر و مقصد نهایی که مقصد امام گردید و محل مطاف ملائکه و مومنان شد و آن «کربلا» بود روز دوم محرم امام به این منزل رسید.[18]
از منازل دیگری چون: عرق، قادسیه، خفان، قطقطانه و... در منابع نام برده شد.[19]
ممکن است در منازل دیگر نیز امام اقامت داشته و نزول اجلال فرموده باشد که در منابع مختلف باید آن را یافت: احتمال دارد نام برخی از منازل نیز دو نوع در منابع ذکر شود چون گاهی یک محل را با دو نام می شناسند چنان که برای کربلا چندین نام ذکر کرده اند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ ترجمه ارشاد، شیخ مفید.
2ـ نفس المهموم، شیخ عباس قمی، (در کربلا چه گذشت؟).
3ـ تفسیر تاریخ سرخ، محمد جواد صاحبی.
پی نوشتها:
[1] . طبری، تاریخ، چاپ بيروت، ج7، ص279؛ و ابن اثیر، الکامل، ج3، ص277؛ شیخ مفید، ارشاد، آل البيت، ج2، ص68.
[2] . طبری، همان، ص 280.
[3] . ذهبی، تذکرة الحفاظ، ج1، ص338.
[4] . بلاذری، انساب الاشراف، ج2، ص164؛ ارشاد، شیخ مفید، ج 2، ص 68.
[5] . ابن اثیر البدایه و النهایه، ج 8، ص 168 و مفید، ج 2، ص 71.
[6] . خوارزمی، مقتل، ج 1، ص 225.
[7] . مفید، پیشین، ص 74.
[8] . ابن اثیر، الکامل، ج 3، ص 278، مفید پیشین، ج 2، ص 74.
[9] . ابن عساکر، دمشق، تاریخ ابن عساکر، ص 164.
[10] . خوارزمی، همان، ص 223.
[11] . همان، ص 75.
[12] . مفید، پیشین، ج2، ص70.
[13] . طبری، پیشین، ج 7، ص 310.
[14] . شيخ صدوق، امالي، اسلاميه، 1363ش، ص153.
[15] . همان، ص 304.
[16] . ابن اثیر، پیشین، ج 3، ص 282، شیخ مفید، پیشین، ص 81.
[17] . بلاذری انساب الاشراف، ج 3، ص 185، شیخ مفید، پیشین، ص82.
[18] . شیخ مفید، ج 2، ص 84.
[19] . همان، ص 68، 69، 70.
منبع: اندیشه قم
امام حسین ـ علیه السلام ـ از مکه خارج شد و به سوی کوفه رهسپار گردید و در طی این مسیر که به کوفه بلکه منجر به کربلا و شهادت آن حضرت و یارانش گردید، با افراد مختلف در منازل متعدد توقف کردند. در برخی از توقف گاه ها تنها گفتگویی با دیدار کنندگان و یا در خواستی از آنان و یا سوالی در زمینه کوفه پرسیده است که در این مجال اختصاراً به آن ها اشاره می شود.
1. پس از این که امام از مکه حرکت کرد اولین پیام از سوی عبدالله جعفر بود که توسط فرزندان خود نامه ای به امام نوشت و طی آن از امام در خواست کرد که از مسافرت به عراق صرف نظر نماید، اگر این محل را که خارج از مکه بود یک موقف و منزل و محل ملاقات فرض کنیم اولین منزل امام است. اگر چه توقف در این مکان که نام خاصی از آن ذکر نشده تنها بیرون شهر مکه با فاصله اندک بوده است.[1] در این موقف و محل ملاقات، امام پاسخ عبد الله جعفر یا فرزندان او را داده است، اما فرزندان عبد الله همراه امام به کربلا آمده اند.
2. محل دیدار با فرزدق پس از این واقعه صورت گرفته که ظاهراً همان موقفی است که در خارج مکه بود. اگر چه برخی نام این محل را «ذات عرق» دانسته اند.[2] برخی نیز نام این محل را «صفاح»[3] نامیده اند.
3. تنعیم سومین محل است که امام با شتر داران دیدار و از آنان درخواست می کند تا شترهای خود را کرایه بدهند.[4]
4. در منزل موسوم به «حاجر» امام به مردم کوفه دومین نامه خود را نوشت و به مسلم فرستاد، حامل نامه قیس بن مسهر صیداوی بود.[5]
5. در محلی به نام «خزیمه» حضرت زینب نگرانی خود از این مسافرت را به امام اعلام می دارد و امام او را دلداری می دهد.[6]
6. منزلی به نام زرود که گزارش چندان مفصلي از آن نیست.[7]
7. منزل دیگری که امام در آن خبر شهادت مسلم را از فردی به نام بکير شنید ، منزل «ثعلبیه» بود . امام پس از شنیدن شفاهی خبر فرمود پس از آنان (هانی و مسلم و قیس) زندگی دیگر لذت ندارد.[8]
8. نام منزل دیگر را که امام در بین مبداء و مقصد توقف کرده «شقوق» نامیده اند.[9]
9. نام منزل ديگر را «زباله» نامیده اند که شهادت مسلم و هانی و عبد الله یقطر به صورت رسمی از طریق نامه به امام رسید.[10]
10. نام منزل دیگر را «بطن الرّمّه» نامیده اند که امام در این منزل خبر از شهادت خود داد. [11]
11. منزل «شراف»[12] دیگر منزلی بود که امام در آن جا نماز ظهر را اقامه کرد و در این منزل بود که سپاه کوفه به فرماندهی حر ریاحی به سوی امام آمد.
12. از دیگر منازل مسیر راه، منزل «بیضه» بود. [13]
13. منزل «رهیمه» از منازل دیگری بود که امام در آن توقف کرد و عده ای در این منزل با امام دیدار نمودند.[14]
14. «عذیب الهجانات» منزلی بودکه چهار تن از جمله طرماح بن عدی که از کوفه به سوی امام آمده بودند به امام پیوستند.[15]
15. منزل «بنی مقاتل» با عبد الله بن حر جعفي دیدار و از او در خواست کرد که در کنار امام باشد . او امتناع کرد و از این سعادت ابدی محروم گردید و تا آخر عمرش با حسرت آن سعادت زندگی کرد.[16]
16. از منزل دیگری نیز یاد کرده اند به نام «قصر بنی مقاتل» که غیر از منزل قبلی است . این منزل در نزدیکی کربلا بود.[17] در همین منزل گفتگويي بین امام و علی اکبر رد و بدل شده و آن جوان با الهام الهي از شهادت و مسیر کاروان آگاه شد و از آن استقبال کرد .
17. منزل آخر و مقصد نهایی که مقصد امام گردید و محل مطاف ملائکه و مومنان شد و آن «کربلا» بود روز دوم محرم امام به این منزل رسید.[18]
از منازل دیگری چون: عرق، قادسیه، خفان، قطقطانه و... در منابع نام برده شد.[19]
ممکن است در منازل دیگر نیز امام اقامت داشته و نزول اجلال فرموده باشد که در منابع مختلف باید آن را یافت: احتمال دارد نام برخی از منازل نیز دو نوع در منابع ذکر شود چون گاهی یک محل را با دو نام می شناسند چنان که برای کربلا چندین نام ذکر کرده اند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ ترجمه ارشاد، شیخ مفید.
2ـ نفس المهموم، شیخ عباس قمی، (در کربلا چه گذشت؟).
3ـ تفسیر تاریخ سرخ، محمد جواد صاحبی.
پی نوشتها:
[1] . طبری، تاریخ، چاپ بيروت، ج7، ص279؛ و ابن اثیر، الکامل، ج3، ص277؛ شیخ مفید، ارشاد، آل البيت، ج2، ص68.
[2] . طبری، همان، ص 280.
[3] . ذهبی، تذکرة الحفاظ، ج1، ص338.
[4] . بلاذری، انساب الاشراف، ج2، ص164؛ ارشاد، شیخ مفید، ج 2، ص 68.
[5] . ابن اثیر البدایه و النهایه، ج 8، ص 168 و مفید، ج 2، ص 71.
[6] . خوارزمی، مقتل، ج 1، ص 225.
[7] . مفید، پیشین، ص 74.
[8] . ابن اثیر، الکامل، ج 3، ص 278، مفید پیشین، ج 2، ص 74.
[9] . ابن عساکر، دمشق، تاریخ ابن عساکر، ص 164.
[10] . خوارزمی، همان، ص 223.
[11] . همان، ص 75.
[12] . مفید، پیشین، ج2، ص70.
[13] . طبری، پیشین، ج 7، ص 310.
[14] . شيخ صدوق، امالي، اسلاميه، 1363ش، ص153.
[15] . همان، ص 304.
[16] . ابن اثیر، پیشین، ج 3، ص 282، شیخ مفید، پیشین، ص 81.
[17] . بلاذری انساب الاشراف، ج 3، ص 185، شیخ مفید، پیشین، ص82.
[18] . شیخ مفید، ج 2، ص 84.
[19] . همان، ص 68، 69، 70.
منبع: اندیشه قم
