پرسش :

آيا ممكن است شيطان بر پيامبر(صلى الله عليه وآله) مسلّط گردد؟

پاسخ :
اين شبهه ممكن است در هنگام مطالعه آيه 68 سوره «انعام» به وجود آمده باشد. خداوند خطاب به پيامبر مى فرمايد: «اگر شيطان تو را به فراموشى افكند و با اين گونه اشخاص سهواً همنشين شدى به مجرد اين كه: متوجه موضوع گشتى فوراً از آن مجلس برخيز و با اين ستمكاران منشين» (وَ إِمّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى مَعَ الْقَوْمِ الظّالِمينَ).در اينجا اين سؤال پيش مى آيد:مگر ممكن است شيطان بر پيامبر(صلى الله عليه وآله) مسلط گردد و باعث فراموشى او شود، و به تعبير ديگر آيا با وجود مقام عصمت و مصونيت از خطا ـ حتى در موضوعات ـ ممكن است پيامبر گرفتار اشتباه و فراموشى شود؟!در پاسخ اين سؤال مى توان گفت: روى سخن در آيه گر چه به پيامبر است اما در حقيقت منظور پيروان او هستند كه اگر گرفتار فراموشكارى شدند و در جلسات آميخته به گناه كفار شركت كردند به محض اين كه متوجه شوند بايد از آنجا برخيزند و بيرون روند.نظير اين بحث در گفتگوهاى روزانه ما و در ادبيات زبان هاى مختلف ديده مى شود كه انسان روى سخن را به كسى مى كند اما هدفش اين است كه ديگران بشنوند، مطابق ضرب المثل معروف عرب كه مى گويد: إِيّاكَ أَعْنِي وَ اسْمَعِي يا جارَهُ: «خطابم با تو است ولى همسايه اش تو بشنو»!بعضى از مفسران مانند «طبرسى» در «مجمع البيان» و «ابوالفتوح» در تفسير معروف خود، پاسخ ديگرى داده اند كه حاصلش اين است:سهو و فراموشى در احكام و در مقام رسالت از طرف خداوند در مورد انبياء جايز نيست و اما در موضوعات، در صورتى كه موجب گمراهى مردم نشود، مانعى ندارد.ولى اين پاسخ با آنچه در ميان متكلّمين ما مشهور است كه انبياء و ائمه(عليهم السلام)علاوه بر احكام، در موضوعات عادى نيز معصوم و مصون از اشتباه هستند سازش ندارد.(1)
شاهد اين ادّعا نيز آيه 69 همان سوره است كه در ادامه سخن، افراد پرهيزگارى را كه به خاطر ارشاد و راهنمايى با ستمگران همنشينى مى كردند، از دستورى كه در آيه 68 آمده، استثنا مى كند(2)

پي نوشتها:
1. تفسير نمونه، ج 5، ص 361.
2. تفسير الميزان، علاّمه طباطبايى، ج 7، ص 140، انتشارات اسلامى.
منبع:سایت انوار طاها