پرسش :
آيا پيامبر شغلي هم داشته است؟ شغل ايشان قبل و بعد از بعثت چه بوده؟
پاسخ :
در اين كه حضرت محمد صلي الله عليه و آله شغلى داشته اند و با آن زندگى خود را تأمين مى كردند، ترديد نيست. پيامبرى كه همه را به داشتن شغل و كسب حلال تشويق مى كند، نمى شود كه خودش كسب حلال نداشته باشد. از پيامبر اسلام نقل شده كه فرمود:
1. كُلُوا مِن كَدِّ اَيديكُم؛ از دست رنج خود بخوريد.[1]
2. اَزْكَى الأعمالِ كَسبُ الْمَرءِ بِيَدِه؛ِ پاكيزهترين كارها، كارِ دستِ خود انسان است. [2]
در روايت آمده است كه پيامبر اسلام شخصاً كار مى كردند و كار كردن، سنت پيامبران و اوصياى[3] آنان است.[4] پيامبر اسلام پس از هجرت، كشاورزى و باغبانى داشتند. پس از آن كه حضرت از مكه به مدينه هجرت كردند، مردم مدينه زمين هايى را به ايشان اهداء كردند و رسول خدا صلي الله عليه و آله در آن زمين ها كشاورزى و باغبانى مى كردند. پس از آن كه مسلمانان در دفاع از اسلام، با دشمنان درگير شدند، ثروت هاى زيادى به دست مسلمانان افتاد. اين ثروت ها دو قسم بودند. برخى از آن ها بدون اين كه جنگى صورت بگيرد، در اختيار مسلمانان قرار مى گرفت. اين گونه ثروت ها كه بدون درگيرى به دست مى آمد، حقّ خاصّ پيامبر بود و در اختيار آن حضرت قرار مى گرفت، مانند فدك، سرزمين هاى بنى نضير و دو قلعه از قلعه هاى خيبر به نام وطيح و سلالم .پيامبر اسلام در اين باغ ها و زمين ها هم به كشاورزى مى پرداخت و با درآمد آن ها، زندگى خود و خاندان خود را اداره مى كرد و با بقيه درآمد آن باغ ها و زمين ها براى مسلمانان تداركات جنگى تهيه مى كرد. همچنين يكى از عالمان يهودى به نام مُخَيريق هفت باغ خود را به پيامبر بخشيد و به جنگ احد رفت و در دفاع از اسلام و پيامبر به شهادت رسيد. اين هفت باغ كه به عنوان «عوالى» معروف بودند، در اختيار پيامبر قرار گرفت و آن حضرت در اين باغ ها هم كار مى كردند.[5] علاوه بر اين ها خُمس سرزمين هايى كه با لشكركشى فتح مى شد، متعلق به شخص پيامبر بود و آن حضرت در آن زمين ها هم مى توانست كشاورزى كند. رواياتى نيز آمده كه نشان مى دهد پيامبر خدا كشاورزى مى كردند و باغ داشتند. به عنوان مثال حديث دوم، چهارم و پنجم از باب 9 جلد 12 وسايل الشيعه، صفحه 22 و كتاب التجارة، ابواب مقدمات و نيز حديث 1 و 2، باب 10 دلالت بر شغل كشاورزى و باغبانى آن حضرت دارد. به عنوان نمونه در باب 10، در حديث سوم آمده است: ما فى الاعمال شىءٌ اَحبُّ الىاللّه من الزراعة و ما بَعَثَ اللّهُ نبيّاً الاّ زرّاعاً الاّ ادريس فانّه كان خيّاطاً؛ چيزى براى خدا محبوبتر از كشاورزى نيست و خداوند جز ادريس كه خياط بود، همه پيامبران را كشاورز مبعوث ساخته است. اين حديث هم مى رساند كه همه پيامبران كشاورزى مى كرده اند. البته توجه داشته باشيم كه پيامبر با اين كه كار مى كردند و درآمد به دست مى آوردند، خودشان از اين درآمدها بسيار كم استفاده كرده و آنها را در راه خدا مصرف مى نمودند. درباره شغل پيامبر صلي الله عليه و آله قبل از هجرت بايد گفت: منابع تاريخى در اين مورد، به صورت يقينى و قاطعانه چيزى نياورده اند و فقط اشاره كوتاهى به چوپانى و تجارت كرده اند. نويسندگان جديد هم درباره شغل پيامبر قبل از بعثت به بحث و تحقيق نپرداخته اند. در سيره ابن هشام حديثى آورده كه پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: «... من هم گوسفند مى چراندم...».[6]
پي نوشت:
[1]. علامه مجلسي، بحار، (بيروت، موسسه الوفاء، 1404ق) ج 63، ص 314.
[2] . ميزان الحكمة، ج 3، ص 2699
[3] . حر عاملي، وسائلالشيعه، ج 12، ص 22، باب 9، ح 1.
[4] . حر عاملي، وسائل، ج 12، ص 22، باب 9، ح 6.
[5] . محمد محمد حسن شراب، المعالم الاثيرة، (بيروت و دمشق، دار القلم و الدار الشامية، 1411ق) ص31، يوسفي غروي، موسوعة التاريخ الاسلامي، (قم، مجمع انديشه اسلامي، 1417ق) ج3، ص348 پاورقي3.
[6] . قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ما من نبي إلا قد رعى الغنم قالوا وأنت يا رسول الله قال وأنا (ابن سعد، الطبقات الكبري، (بيروت، دار صادر، بي‌تا) ج1، ص125).
منبع:سایت انوار طاها
در اين كه حضرت محمد صلي الله عليه و آله شغلى داشته اند و با آن زندگى خود را تأمين مى كردند، ترديد نيست. پيامبرى كه همه را به داشتن شغل و كسب حلال تشويق مى كند، نمى شود كه خودش كسب حلال نداشته باشد. از پيامبر اسلام نقل شده كه فرمود:
1. كُلُوا مِن كَدِّ اَيديكُم؛ از دست رنج خود بخوريد.[1]
2. اَزْكَى الأعمالِ كَسبُ الْمَرءِ بِيَدِه؛ِ پاكيزهترين كارها، كارِ دستِ خود انسان است. [2]
در روايت آمده است كه پيامبر اسلام شخصاً كار مى كردند و كار كردن، سنت پيامبران و اوصياى[3] آنان است.[4] پيامبر اسلام پس از هجرت، كشاورزى و باغبانى داشتند. پس از آن كه حضرت از مكه به مدينه هجرت كردند، مردم مدينه زمين هايى را به ايشان اهداء كردند و رسول خدا صلي الله عليه و آله در آن زمين ها كشاورزى و باغبانى مى كردند. پس از آن كه مسلمانان در دفاع از اسلام، با دشمنان درگير شدند، ثروت هاى زيادى به دست مسلمانان افتاد. اين ثروت ها دو قسم بودند. برخى از آن ها بدون اين كه جنگى صورت بگيرد، در اختيار مسلمانان قرار مى گرفت. اين گونه ثروت ها كه بدون درگيرى به دست مى آمد، حقّ خاصّ پيامبر بود و در اختيار آن حضرت قرار مى گرفت، مانند فدك، سرزمين هاى بنى نضير و دو قلعه از قلعه هاى خيبر به نام وطيح و سلالم .پيامبر اسلام در اين باغ ها و زمين ها هم به كشاورزى مى پرداخت و با درآمد آن ها، زندگى خود و خاندان خود را اداره مى كرد و با بقيه درآمد آن باغ ها و زمين ها براى مسلمانان تداركات جنگى تهيه مى كرد. همچنين يكى از عالمان يهودى به نام مُخَيريق هفت باغ خود را به پيامبر بخشيد و به جنگ احد رفت و در دفاع از اسلام و پيامبر به شهادت رسيد. اين هفت باغ كه به عنوان «عوالى» معروف بودند، در اختيار پيامبر قرار گرفت و آن حضرت در اين باغ ها هم كار مى كردند.[5] علاوه بر اين ها خُمس سرزمين هايى كه با لشكركشى فتح مى شد، متعلق به شخص پيامبر بود و آن حضرت در آن زمين ها هم مى توانست كشاورزى كند. رواياتى نيز آمده كه نشان مى دهد پيامبر خدا كشاورزى مى كردند و باغ داشتند. به عنوان مثال حديث دوم، چهارم و پنجم از باب 9 جلد 12 وسايل الشيعه، صفحه 22 و كتاب التجارة، ابواب مقدمات و نيز حديث 1 و 2، باب 10 دلالت بر شغل كشاورزى و باغبانى آن حضرت دارد. به عنوان نمونه در باب 10، در حديث سوم آمده است: ما فى الاعمال شىءٌ اَحبُّ الىاللّه من الزراعة و ما بَعَثَ اللّهُ نبيّاً الاّ زرّاعاً الاّ ادريس فانّه كان خيّاطاً؛ چيزى براى خدا محبوبتر از كشاورزى نيست و خداوند جز ادريس كه خياط بود، همه پيامبران را كشاورز مبعوث ساخته است. اين حديث هم مى رساند كه همه پيامبران كشاورزى مى كرده اند. البته توجه داشته باشيم كه پيامبر با اين كه كار مى كردند و درآمد به دست مى آوردند، خودشان از اين درآمدها بسيار كم استفاده كرده و آنها را در راه خدا مصرف مى نمودند. درباره شغل پيامبر صلي الله عليه و آله قبل از هجرت بايد گفت: منابع تاريخى در اين مورد، به صورت يقينى و قاطعانه چيزى نياورده اند و فقط اشاره كوتاهى به چوپانى و تجارت كرده اند. نويسندگان جديد هم درباره شغل پيامبر قبل از بعثت به بحث و تحقيق نپرداخته اند. در سيره ابن هشام حديثى آورده كه پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: «... من هم گوسفند مى چراندم...».[6]
پي نوشت:
[1]. علامه مجلسي، بحار، (بيروت، موسسه الوفاء، 1404ق) ج 63، ص 314.
[2] . ميزان الحكمة، ج 3، ص 2699
[3] . حر عاملي، وسائلالشيعه، ج 12، ص 22، باب 9، ح 1.
[4] . حر عاملي، وسائل، ج 12، ص 22، باب 9، ح 6.
[5] . محمد محمد حسن شراب، المعالم الاثيرة، (بيروت و دمشق، دار القلم و الدار الشامية، 1411ق) ص31، يوسفي غروي، موسوعة التاريخ الاسلامي، (قم، مجمع انديشه اسلامي، 1417ق) ج3، ص348 پاورقي3.
[6] . قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ما من نبي إلا قد رعى الغنم قالوا وأنت يا رسول الله قال وأنا (ابن سعد، الطبقات الكبري، (بيروت، دار صادر، بي‌تا) ج1، ص125).
منبع:سایت انوار طاها
