پرسش :
چه اقدامات ابتدایی هنگام آتش سوزی برای نجات افراد باید صورت گیرد؟
پاسخ :
شرایط حادثه
شرایط حادثه‌ای که ایجاب می‌نماید گروه‌های نجات و امداد سازمان آتش نشانی برای نجات و امداد اقدام نماید را می‌توان در چهار مورد زیر خلاصه نمود:
1. انسان یا اعضاء بدن در خطر باشد و محبوس شده باشد.
2. احتیاج فوری به کمک و نجات باشد.
3. احتیاج به تجهیزات کامل و دستگاه‌های مختلف با افراد مطلع از نحوه کاربرد آنها باشد.
4. احتیاج به افراد با تجربه در عملیات نجات امداد باشد.
چهار مورد بالا در هر حادثه‌ای وجود داشته باشد گروه نجات را ملزم به شرکت برای عملیات رهاسازی و نجات می‌نماید.
برای گروه‌های نجات وظیفه دیگری نیز در نظر گرفته شده است این وظیفه عبارت است از:
ایمن سازی در محیط زندگی انسان‌ها
اما این مطالب به گستردگی هدف اصلی نیست و این مورد نیز شرایطی را به نوع حادثه تحمیل می‌کند و این شرایط عبارت است از:
احتیاج فوری به ایمن سازی باشد.
احتیاج به وسایل و تجهیزات به‌خصوص باشد.
گروه نجات متشکل از افراد باتجربه و مجهز به تجهیزات و وسایل مختلف بوده و چون نیرویی آماده با سرعت عمل فوق العاده می‌باشد.
علاوه بر اهداف خود در صورت نیاز به کمک و همیاری دیگر ارگان‌ها نیز اعزام می‌شود.
برای مثال: درمورد حادثه سقوط درخت به عرض خیابان که ایجاد راه بندان ترافیک سنگین نموده. گروه نجات به کمک نیروهای انتظامی آمده و با قطعه قطعه کردن درخت و رفع معبر راه را برای عبور و مرور باز می‌کند و یا از دیگر ارگان‌ها برای رفع موانع قانوانی و همکاری‌های لازم درخواست کمک می‌نماید این ارگان‌ها عبارت است از:
نیروی انتظامی
برای حل مسائل حفاظتی و انتظامی و ایجاد محیطی مناسب جهت فعالیت گروه نجات در محل حادثه هنگام عملیات.
اورژانس پزشکی
برای کمکهای نخستین پزشکی به آسیب دیدگان حوادث و اعزام آنها به مراکز درمانی و دادن اطلاعات پزشکی در مورد مجروحین و مصدومین گروه.
سازمان آب، برق، گاز
برای همکاری‌های لازم و قطع یا وصل نمودن انشعاب گاز، آب، برق در منطقه مورد نظر گروه.
مسئولین قضایی
برای مجوز ورود به مکان‌هایی که توسط دادستانی مهرموم شده است.
نیروهای درون سازمانی
الف- نیروی پشتیبانی جهت اعزام بالا بر نردبان 32 متری – گریدرولودر و...
ب- کارشناس ارشد: جهت علت یابی موارد مشکوک
ج- افسر آماده: جهت هماهنگی نیروهای مستقر درمحل حادثه‌هایی که به چند گروه برای فعالیت احتیاج است برای مدیریت وتدارکات عوامل حاشیه‌ای سوانح وحوادث.
2-1- آموزش ایمنی
برای اینکه آتش نشان‌ها از یک عملکرد ایمن و مطمئن برخوردار شوند تا صدمات بیشتری را متوجه مدد خواه و خود نکنند و نتیجه عمل آنها با موفقیت همراه باشد.
لزوم فراگیری و ایمنی و مخاطره انگیز و همچنین طریق فعالیت امن و مطمئن در کارها و فعالیت‌ها و کسب تجربه مشخص می‌شود.
البته موفقیت آتش نشان‌ها تنها مربوط اعمال و تدابیری که اتخاذ می‌نمایند نیست بلکه به میزان موفقیت و نتیجه کار است. ارتباط تبادل عقاید و همچنین ارائه پیشنهاد وراه حل، به‌خصوص در مراحل آموزش و انجام کار به‌طور مطمئن یکی از موارد مهم آموزش ایمنی است و فقدان آن موجب ایجاد رویدادهای مختلف می‌گردد.
3-1- تعریف حادثه
حادثه عبارت است از عمل مترقبه و غیرمنتظره‌ای که در اثر آن زیان مالی یا جانی متوجه جامعه گردد.
4-1- تعریف ایمنی
ایمنی عبارت است از ایجاد اوضاع و احوال و شرایطی که از وقوع حوادث و سوانح جلوگیری کند و از صدمه جانی و مالی پیشگیری نماید.
5-1- تعدادی از حوادثی که گروه نجات در آنها شرکت می‌نماید:
سقوط در چاه قنات
محبوس شدن در زیر آوار
محبوس شدن در کابین آسانسور یا داخل چاهک به علل مختلف
محبوس شدن در اتومبیل‌های سانحه دیده
محبوس شدن در هواپیمای سقوط نموده
محبوس شدن در کابین قطار در مواقعی که سانحه‌ای رخ داده
سقوط در داخل رودخانه، دریاچه، آبگیرها، سدها و استخرها
محبوس شدن در زیر بهمن
محبوس شدن در اطاق‌ها، ساختمان، کانال کولر و...
گم شدن در کوهستان
گیر کردن دست در چرخ گوشت، ماشین‌های صنعتی، دست بندها و حلقه‌ها
گیر کردن انگشت در انگشتری، حلقه‌ها، واشرهای فلزی، مجرای شمع، سیلندر موتور، زنجیر چرخ ، چرخ خیاطی
گیر کردن پا در لای نرده روی جوی آب و بلوک‌های سیمانی روی جوی آب و مجراهای خروجی آب بدون حفاظ
گیر کردن سر در لای نرده‌ها
6-1- ایمن سازی
1- ایمن سازی محیط زندگی و کار انسان از وجود حیوانات سمی خطرناک مانند مار، سگ هار، حیوانات وحشی(خرس، شیر، پلنگ)، حیوانات تحریک شده (گاو، سگ، خوک)
2- ایمن نبودن معابر عمومی از وجود احتمال سقوط اجسمای که از محل خود جدا شده و معلق مانند، شیروانی، تابلوهای بزرگ و..
3- باز بودن شیر آب در منازل (آپارتمانی) در نبود صاحب خانه و احتمال آوار در اثر جمع شدن آب در منزل
4- اقدام به خودکشی به طریقه انداختن خود از بلندی و یا تهدید پرتاب کسی به توسط شخص دیگر از ارتفاع.
5- دیوانگان یا بیماران روانی که در ارتفاع قرار گرفته و احتمال صدمه زدن به خود یا دیگران را دارند.
6- احتمال سقوط درختی که در اثر باد از جای خود کنده شده و در اثر سقوط احتمالی به ساختمان‌های مجاور آسیب می‌رسانند.
7-1- آوار
ویران شدن و منهدم شدن و از نظم خارج شدن ساختمان، ساختار، و سازه را آوار گویند.
آوار نیز یکی از حوادث غیر مترقبه می‌باشد که باعث محبوس شدن انسان‌ها در زیر خروارها سنگ، آجر،... می‌شود و در مواردی نیز قربانی می‌گیرد.
8-1- نکات مهم در مواقع بروز آوار
درصورت بروز حوادث آوار از سازمان آتش نشانی کمک بخواهید.
از ورود و تجمع در محل آوار شده و روی آوار خودداری نمایید.
در صورت ورود برای امداد به موارد زیر توجه داشته باشید:
الف- ممکن است برق ساختمان قطع نشده باشد و سیم برق‌دار روی زمین و متصل به فلزاتی باشد که روی آوار قرار گرفته و تماس شما در اثر زمین خوردن خطر برق گرفتگی دارد.
ب- وجود اشیای معلق در حوادث آوار خطرناک می‌باشد ممکن است در اثر عبور شما سقوط نموده و به شما آسیب برساند.
ج- در صورت استشمام بوی گاز حتماً پیگیری شود و اگر سیلندر گاز نشتی دارد آن را شناسایی و خارج نمایید.
د- با صدا کردن و گوش کردن در صورت امکان محل محبوس شده را دریابید.
9-1- دستورات ایمنی
هر جزء ساختمان دارای محاسبات مهندسی می‌باشد، لذا در زمان سکونت در ساختمان‌ها از برداشتن دیوارها و تخریب قسمتی از دیوار برای باز کردن اطاقی دیگر و ایجاد فضایی بزرگ‌تر خودداری شود مگر با نظریه مهندسی ساختمان این کارها صورت گیرد.
از ورود مواد منفجره و موادی مانند زرنیخ و اکلیل و امثالهم که برای ترقه سازی استفاده می‌شود توسط کودکان به داخل منزل جداً جلوگیری شود.
چنانچه کسانی در مجاورت منزل شما و همسایگی مبادرت به تهیه این مواد ترقه سازی برای فروش یا استفاده در جشن‌ها می‌نمایند با مقامات انتظامی اطلاع داده تا از عمل آنها جلوگیری شود.
کلیه وسایل و دستگاه‌هایی که ممکن است ایجاد انفجار نمایند در منزل همیشه زیر نظر داشته و بازرسی نمایید و تعمیر آنها را به افراد واجد صلاحیت بدهید. از وسایل یدکی استاندارد استفاده نمائید این وسایل مانند آبگرمکن(نفتی، گازی، برقی) اجاق گاز، دیگ زودپز و... می‌باشد.
تحت هیچ شرایطی سوخت‌های که سریع الاشتعال و قابل تبخیر و توانایی انفجار دارند به داخل اطاق‌های ساختمان مسکونی و فضاهای نسبتاً بسته نیاورید مانند: بنزین،اتر، تینر و..
10-1- ایمنی چاه فاضلاب
فاضلاب عمومی در شهرهای ایران(اگو) وجود ندارد و طبق یک روش سنتی در زیر هر خانه تعدادی چاه‌های مخصوص فاضلاب وجود دارد که عمق آنها با توجه به طبقه آبکش موجود در محل متفاوت است و هر چاه که یک انباری برای جمع آوری فضولات دارد. تعداد این چاه‌ها در سطح هر شهر به میلیون‌ها می‌رسد ولی از آنجایی که یک استاندارد فنی ایمنی از نظر قطر، عمق و دیوار چینی و درپوش آن وجود ندارد و آنچه انجام می‌گیرد متکی به تجارب گذشته و روش‌های سنتی است که از سینه به سینه افراد به همدیگر منتقل شده است. حوادثی که برای مقنی به علت ریزش طبقات، مسدود شدن دهانه چاه و یا گاز گرفتگی و کمبود اکسیژن به‌وقوع می‌پیوندند. رقم قابل ملاحظه‌ای از حوادث را در آمار سازمان‌ها نجات و امداد هر شهر تشکیل می‌دهد. ولی این موضوع در این مبحث مورد سوال ما نبوده بلکه ایمنی خانه و خانواده در مقابل خطرات ناشی از چاه‌های فاضلاب در زیر ساختمان‌های مورد بحث ما می‌باشد. عدم وجود استانداردهای ایمنی برای انتخاب محل، عمق، قطر، دیوارهای چینی، درپوش و نحوه ریزش آب داخل چاه و پول پرستی عده‌ای فرصت طلب و بساز و بفروش باعث گردیده که حوادث جانخراشی در این زمینه به‌وقوع بپیوند و در مواردی عده‌ای از اعضای خانواده حتی در حال خواب و با تخت خواب و متعلقات مربوطه به عمق چاه فروخته و جان شیرین خود را از دست بدهند.
لذا، با توجه به مطالب فوق توصیه‌های ایمنی به شرح ذیل ارائه می‌گردد. باشد که راهنما و تذکری برای عموم مردم در تقلیل حوادث مؤثر باشد:
کندن چاه را به مقنی‌های باتجربه داده و درمورد دهانه، عمق و دیوارهای چینی و روپوش چاه و به‌خصوص ریزش آب به وسط چاه با نصب کوزه مخصوص دقت لازم را به‌کار برده و شخصاً کلیه موارد را کنترل و نظارت نمایید.
محل چاه را با توجه به نقشه ساختمان دقیق انتخاب نمایید و محل چاه را زیر اطاق خواب‌ها، هال، سالن اصلی، پارکینگ اتومبیل، دیوارهای باربر و محل تردد افراد انتخاب نکنید بلکه از گوشه و کنار زیر زمین، حیاط خلوت، زیر انباری انتخاب نمایید.
محل دقیق چاه‌ها را شناسایی کرده و همیشه تحت نظر داشته باشید هر گونه شکاف یا نشست زمین، یا تغییر حالت از قبیل فرو رفتن آب و غیره را جدی تلقی کرده و یک نوع اعلام خطر قلمداد نمایید.
چاه‌ها را مجهز به لوله مخصوص تهویه کرده و این لوله را در بالاترین نقطه ساختمان به‌طوری که در معرض کوران باد نباشد. نصب نمایید. جمع شدن گازهای فاضلاب و تراکم آن می‌تواند باعث خوردگی و فرسودگی دهانه چاه و لوله کشی داخل آن گردد.
چاه‌های فاضلاب و لوله کشی مربوطه منبع تکثیر پشه و حشرات موذی می‌باشد گرچه ورود کف صابون و مواد پاک کننده در انواع مختلف به داخل و فاضلاب در از بین بردن این حشرات موثر است ولی ریختن چند لیتر نفت که ترجیحاً با کمی سموم حشره کش مخلوط شده باشد به داخل چاه و فاضلاب به‌خصوص درفصل تابستان می‌تواند مفید واقع گردد. به‌خاطر داشته باشید فقط این کار را یکی دوبار در سال و فصل مناسب انجام دهید و حداکثر چند لیتر نفت و سموم ذکر شده به‌کار ببرید. چون زیاده روی در این مورد باعث نفوذ نفت به داخل طبقات چاه شده و از قدرت نفوذ پذیری آن می‌کاهد.
در سیستم فاضلاب منزل در کلیه نقاط از قبیل توالت‌ها کف شورها، فاضلاب دستگاه‌های لباس شویی، ظرف شویی از گلویی مناسب با قطر لوله فاضلاب استفاه کنید تا با قرار گرفتن آب در گلویی ارتباط فاضلاب را با فضای آزاد قطع نماید و علاوه بر جلوگیری از بو از ورود و خروج حشرات جلوگیری نماید.
برای هر خانه تعداد چاه‌ها را محدود سازید ولی حداقل دو چاه در نظر بگیرید و ترجیحاً چاه توالت و حمام و دستشویی را از چاه آشپزخانه جدا سازید چون گذشته از آن‌که تداخل این دو در یک چاه از نظر اصول و اعتقادات مذهبی به‌دور است تداخل مواد تخمیر شده و آلوده با ضایعات آشپزخانه از نظر اصول ایمنی در تشدید گازها و تخمیر مواد غذایی صحیح نمی‌باشد.
در ساختمان‌ها و جاهایی که امکانات اجازه می‌دهد به‌خصوص ساختمان‌های بلند و مجتمع‌های مسکونی بهترین و اصولی‌ترین روش ساختن مخازن سیمانی استاندارد(سیتینگ تانگ) می‌باشد که کلیه اصول ایمنی، بهداشتی در آن رعایت شده و مشکل ریزش چاه فرو ریختن آن و عوارض ناشی از آن برای همیشه حل کرده است توصیه می‌شود.
اگر به هر علت چاهی فرو ریخت و کسی یا کسانی در آن سقوط کردند در نهایت خونسردی به شرح زیر عمل کنید:
سازمان آتش نشانی و گروه نجات و امداد شهر را خبر سازید.
به دهانه چاه نزدیک نشوید و از فشار بر کناره‌های آن و ریزش بیشتر چاه خودداری کنید.
وسایل و اجسام سنگین اطراف محل ریزش را در کمال احتیاط کنار بکشید.
به دهانه چاه با سیم سیار نور بدهید و سعی کنید به‌طور لفظی با افراد داخل چاه ارتباط برقرار کرده و آنها را دلداری داده و تقویت روحی نمایید.
تحت هیچ عنوان قهرمان بازی نکنید و به داخل چاه نروید ممکن است باعث ریزش بیشتر چاه و خطر مرگ برای افراد داخل آن شوید یا خود دچار سانحه یا گاز گرفتگی گردید.
اگر توانستید با شخص درون چاه ارتباط برقرار کنید بلافاصله یک طناب مطمئن اگر نبود با سرهم کردن ملافه‌ها و گره زدن به همدیگر آن را به صورت طناب به داخل چاه بفرستید تا شخص داخل چاه به دور کمر خودگره بزند و شما او را آرام بالا بکشید.
توجه:
در این کار عجله و دستپاچگی نکنید و از نوع گره‌ها و سلامت آنها مطمئن شوید.
در صورتی که فوریت‌های خاص با خطرات جدی وجود ندارد منتظر گروه نجات باقی بمانید وکار را به کاردان بسپارید.
منبع: مبانی آتش نشانی، محمود مقاری، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور، 1378
شرایط حادثه
شرایط حادثه‌ای که ایجاب می‌نماید گروه‌های نجات و امداد سازمان آتش نشانی برای نجات و امداد اقدام نماید را می‌توان در چهار مورد زیر خلاصه نمود:
1. انسان یا اعضاء بدن در خطر باشد و محبوس شده باشد.
2. احتیاج فوری به کمک و نجات باشد.
3. احتیاج به تجهیزات کامل و دستگاه‌های مختلف با افراد مطلع از نحوه کاربرد آنها باشد.
4. احتیاج به افراد با تجربه در عملیات نجات امداد باشد.
چهار مورد بالا در هر حادثه‌ای وجود داشته باشد گروه نجات را ملزم به شرکت برای عملیات رهاسازی و نجات می‌نماید.
برای گروه‌های نجات وظیفه دیگری نیز در نظر گرفته شده است این وظیفه عبارت است از:
ایمن سازی در محیط زندگی انسان‌ها
اما این مطالب به گستردگی هدف اصلی نیست و این مورد نیز شرایطی را به نوع حادثه تحمیل می‌کند و این شرایط عبارت است از:
احتیاج فوری به ایمن سازی باشد.
احتیاج به وسایل و تجهیزات به‌خصوص باشد.
گروه نجات متشکل از افراد باتجربه و مجهز به تجهیزات و وسایل مختلف بوده و چون نیرویی آماده با سرعت عمل فوق العاده می‌باشد.
علاوه بر اهداف خود در صورت نیاز به کمک و همیاری دیگر ارگان‌ها نیز اعزام می‌شود.
برای مثال: درمورد حادثه سقوط درخت به عرض خیابان که ایجاد راه بندان ترافیک سنگین نموده. گروه نجات به کمک نیروهای انتظامی آمده و با قطعه قطعه کردن درخت و رفع معبر راه را برای عبور و مرور باز می‌کند و یا از دیگر ارگان‌ها برای رفع موانع قانوانی و همکاری‌های لازم درخواست کمک می‌نماید این ارگان‌ها عبارت است از:
نیروی انتظامی
برای حل مسائل حفاظتی و انتظامی و ایجاد محیطی مناسب جهت فعالیت گروه نجات در محل حادثه هنگام عملیات.
اورژانس پزشکی
برای کمکهای نخستین پزشکی به آسیب دیدگان حوادث و اعزام آنها به مراکز درمانی و دادن اطلاعات پزشکی در مورد مجروحین و مصدومین گروه.
سازمان آب، برق، گاز
برای همکاری‌های لازم و قطع یا وصل نمودن انشعاب گاز، آب، برق در منطقه مورد نظر گروه.
مسئولین قضایی
برای مجوز ورود به مکان‌هایی که توسط دادستانی مهرموم شده است.
نیروهای درون سازمانی
الف- نیروی پشتیبانی جهت اعزام بالا بر نردبان 32 متری – گریدرولودر و...
ب- کارشناس ارشد: جهت علت یابی موارد مشکوک
ج- افسر آماده: جهت هماهنگی نیروهای مستقر درمحل حادثه‌هایی که به چند گروه برای فعالیت احتیاج است برای مدیریت وتدارکات عوامل حاشیه‌ای سوانح وحوادث.
2-1- آموزش ایمنی
برای اینکه آتش نشان‌ها از یک عملکرد ایمن و مطمئن برخوردار شوند تا صدمات بیشتری را متوجه مدد خواه و خود نکنند و نتیجه عمل آنها با موفقیت همراه باشد.
لزوم فراگیری و ایمنی و مخاطره انگیز و همچنین طریق فعالیت امن و مطمئن در کارها و فعالیت‌ها و کسب تجربه مشخص می‌شود.
البته موفقیت آتش نشان‌ها تنها مربوط اعمال و تدابیری که اتخاذ می‌نمایند نیست بلکه به میزان موفقیت و نتیجه کار است. ارتباط تبادل عقاید و همچنین ارائه پیشنهاد وراه حل، به‌خصوص در مراحل آموزش و انجام کار به‌طور مطمئن یکی از موارد مهم آموزش ایمنی است و فقدان آن موجب ایجاد رویدادهای مختلف می‌گردد.
3-1- تعریف حادثه
حادثه عبارت است از عمل مترقبه و غیرمنتظره‌ای که در اثر آن زیان مالی یا جانی متوجه جامعه گردد.
4-1- تعریف ایمنی
ایمنی عبارت است از ایجاد اوضاع و احوال و شرایطی که از وقوع حوادث و سوانح جلوگیری کند و از صدمه جانی و مالی پیشگیری نماید.
5-1- تعدادی از حوادثی که گروه نجات در آنها شرکت می‌نماید:
سقوط در چاه قنات
محبوس شدن در زیر آوار
محبوس شدن در کابین آسانسور یا داخل چاهک به علل مختلف
محبوس شدن در اتومبیل‌های سانحه دیده
محبوس شدن در هواپیمای سقوط نموده
محبوس شدن در کابین قطار در مواقعی که سانحه‌ای رخ داده
سقوط در داخل رودخانه، دریاچه، آبگیرها، سدها و استخرها
محبوس شدن در زیر بهمن
محبوس شدن در اطاق‌ها، ساختمان، کانال کولر و...
گم شدن در کوهستان
گیر کردن دست در چرخ گوشت، ماشین‌های صنعتی، دست بندها و حلقه‌ها
گیر کردن انگشت در انگشتری، حلقه‌ها، واشرهای فلزی، مجرای شمع، سیلندر موتور، زنجیر چرخ ، چرخ خیاطی
گیر کردن پا در لای نرده روی جوی آب و بلوک‌های سیمانی روی جوی آب و مجراهای خروجی آب بدون حفاظ
گیر کردن سر در لای نرده‌ها
6-1- ایمن سازی
1- ایمن سازی محیط زندگی و کار انسان از وجود حیوانات سمی خطرناک مانند مار، سگ هار، حیوانات وحشی(خرس، شیر، پلنگ)، حیوانات تحریک شده (گاو، سگ، خوک)
2- ایمن نبودن معابر عمومی از وجود احتمال سقوط اجسمای که از محل خود جدا شده و معلق مانند، شیروانی، تابلوهای بزرگ و..
3- باز بودن شیر آب در منازل (آپارتمانی) در نبود صاحب خانه و احتمال آوار در اثر جمع شدن آب در منزل
4- اقدام به خودکشی به طریقه انداختن خود از بلندی و یا تهدید پرتاب کسی به توسط شخص دیگر از ارتفاع.
5- دیوانگان یا بیماران روانی که در ارتفاع قرار گرفته و احتمال صدمه زدن به خود یا دیگران را دارند.
6- احتمال سقوط درختی که در اثر باد از جای خود کنده شده و در اثر سقوط احتمالی به ساختمان‌های مجاور آسیب می‌رسانند.
7-1- آوار
ویران شدن و منهدم شدن و از نظم خارج شدن ساختمان، ساختار، و سازه را آوار گویند.
آوار نیز یکی از حوادث غیر مترقبه می‌باشد که باعث محبوس شدن انسان‌ها در زیر خروارها سنگ، آجر،... می‌شود و در مواردی نیز قربانی می‌گیرد.
8-1- نکات مهم در مواقع بروز آوار
درصورت بروز حوادث آوار از سازمان آتش نشانی کمک بخواهید.
از ورود و تجمع در محل آوار شده و روی آوار خودداری نمایید.
در صورت ورود برای امداد به موارد زیر توجه داشته باشید:
الف- ممکن است برق ساختمان قطع نشده باشد و سیم برق‌دار روی زمین و متصل به فلزاتی باشد که روی آوار قرار گرفته و تماس شما در اثر زمین خوردن خطر برق گرفتگی دارد.
ب- وجود اشیای معلق در حوادث آوار خطرناک می‌باشد ممکن است در اثر عبور شما سقوط نموده و به شما آسیب برساند.
ج- در صورت استشمام بوی گاز حتماً پیگیری شود و اگر سیلندر گاز نشتی دارد آن را شناسایی و خارج نمایید.
د- با صدا کردن و گوش کردن در صورت امکان محل محبوس شده را دریابید.
9-1- دستورات ایمنی
هر جزء ساختمان دارای محاسبات مهندسی می‌باشد، لذا در زمان سکونت در ساختمان‌ها از برداشتن دیوارها و تخریب قسمتی از دیوار برای باز کردن اطاقی دیگر و ایجاد فضایی بزرگ‌تر خودداری شود مگر با نظریه مهندسی ساختمان این کارها صورت گیرد.
از ورود مواد منفجره و موادی مانند زرنیخ و اکلیل و امثالهم که برای ترقه سازی استفاده می‌شود توسط کودکان به داخل منزل جداً جلوگیری شود.
چنانچه کسانی در مجاورت منزل شما و همسایگی مبادرت به تهیه این مواد ترقه سازی برای فروش یا استفاده در جشن‌ها می‌نمایند با مقامات انتظامی اطلاع داده تا از عمل آنها جلوگیری شود.
کلیه وسایل و دستگاه‌هایی که ممکن است ایجاد انفجار نمایند در منزل همیشه زیر نظر داشته و بازرسی نمایید و تعمیر آنها را به افراد واجد صلاحیت بدهید. از وسایل یدکی استاندارد استفاده نمائید این وسایل مانند آبگرمکن(نفتی، گازی، برقی) اجاق گاز، دیگ زودپز و... می‌باشد.
تحت هیچ شرایطی سوخت‌های که سریع الاشتعال و قابل تبخیر و توانایی انفجار دارند به داخل اطاق‌های ساختمان مسکونی و فضاهای نسبتاً بسته نیاورید مانند: بنزین،اتر، تینر و..
10-1- ایمنی چاه فاضلاب
فاضلاب عمومی در شهرهای ایران(اگو) وجود ندارد و طبق یک روش سنتی در زیر هر خانه تعدادی چاه‌های مخصوص فاضلاب وجود دارد که عمق آنها با توجه به طبقه آبکش موجود در محل متفاوت است و هر چاه که یک انباری برای جمع آوری فضولات دارد. تعداد این چاه‌ها در سطح هر شهر به میلیون‌ها می‌رسد ولی از آنجایی که یک استاندارد فنی ایمنی از نظر قطر، عمق و دیوار چینی و درپوش آن وجود ندارد و آنچه انجام می‌گیرد متکی به تجارب گذشته و روش‌های سنتی است که از سینه به سینه افراد به همدیگر منتقل شده است. حوادثی که برای مقنی به علت ریزش طبقات، مسدود شدن دهانه چاه و یا گاز گرفتگی و کمبود اکسیژن به‌وقوع می‌پیوندند. رقم قابل ملاحظه‌ای از حوادث را در آمار سازمان‌ها نجات و امداد هر شهر تشکیل می‌دهد. ولی این موضوع در این مبحث مورد سوال ما نبوده بلکه ایمنی خانه و خانواده در مقابل خطرات ناشی از چاه‌های فاضلاب در زیر ساختمان‌های مورد بحث ما می‌باشد. عدم وجود استانداردهای ایمنی برای انتخاب محل، عمق، قطر، دیوارهای چینی، درپوش و نحوه ریزش آب داخل چاه و پول پرستی عده‌ای فرصت طلب و بساز و بفروش باعث گردیده که حوادث جانخراشی در این زمینه به‌وقوع بپیوند و در مواردی عده‌ای از اعضای خانواده حتی در حال خواب و با تخت خواب و متعلقات مربوطه به عمق چاه فروخته و جان شیرین خود را از دست بدهند.
لذا، با توجه به مطالب فوق توصیه‌های ایمنی به شرح ذیل ارائه می‌گردد. باشد که راهنما و تذکری برای عموم مردم در تقلیل حوادث مؤثر باشد:
کندن چاه را به مقنی‌های باتجربه داده و درمورد دهانه، عمق و دیوارهای چینی و روپوش چاه و به‌خصوص ریزش آب به وسط چاه با نصب کوزه مخصوص دقت لازم را به‌کار برده و شخصاً کلیه موارد را کنترل و نظارت نمایید.
محل چاه را با توجه به نقشه ساختمان دقیق انتخاب نمایید و محل چاه را زیر اطاق خواب‌ها، هال، سالن اصلی، پارکینگ اتومبیل، دیوارهای باربر و محل تردد افراد انتخاب نکنید بلکه از گوشه و کنار زیر زمین، حیاط خلوت، زیر انباری انتخاب نمایید.
محل دقیق چاه‌ها را شناسایی کرده و همیشه تحت نظر داشته باشید هر گونه شکاف یا نشست زمین، یا تغییر حالت از قبیل فرو رفتن آب و غیره را جدی تلقی کرده و یک نوع اعلام خطر قلمداد نمایید.
چاه‌ها را مجهز به لوله مخصوص تهویه کرده و این لوله را در بالاترین نقطه ساختمان به‌طوری که در معرض کوران باد نباشد. نصب نمایید. جمع شدن گازهای فاضلاب و تراکم آن می‌تواند باعث خوردگی و فرسودگی دهانه چاه و لوله کشی داخل آن گردد.
چاه‌های فاضلاب و لوله کشی مربوطه منبع تکثیر پشه و حشرات موذی می‌باشد گرچه ورود کف صابون و مواد پاک کننده در انواع مختلف به داخل و فاضلاب در از بین بردن این حشرات موثر است ولی ریختن چند لیتر نفت که ترجیحاً با کمی سموم حشره کش مخلوط شده باشد به داخل چاه و فاضلاب به‌خصوص درفصل تابستان می‌تواند مفید واقع گردد. به‌خاطر داشته باشید فقط این کار را یکی دوبار در سال و فصل مناسب انجام دهید و حداکثر چند لیتر نفت و سموم ذکر شده به‌کار ببرید. چون زیاده روی در این مورد باعث نفوذ نفت به داخل طبقات چاه شده و از قدرت نفوذ پذیری آن می‌کاهد.
در سیستم فاضلاب منزل در کلیه نقاط از قبیل توالت‌ها کف شورها، فاضلاب دستگاه‌های لباس شویی، ظرف شویی از گلویی مناسب با قطر لوله فاضلاب استفاه کنید تا با قرار گرفتن آب در گلویی ارتباط فاضلاب را با فضای آزاد قطع نماید و علاوه بر جلوگیری از بو از ورود و خروج حشرات جلوگیری نماید.
برای هر خانه تعداد چاه‌ها را محدود سازید ولی حداقل دو چاه در نظر بگیرید و ترجیحاً چاه توالت و حمام و دستشویی را از چاه آشپزخانه جدا سازید چون گذشته از آن‌که تداخل این دو در یک چاه از نظر اصول و اعتقادات مذهبی به‌دور است تداخل مواد تخمیر شده و آلوده با ضایعات آشپزخانه از نظر اصول ایمنی در تشدید گازها و تخمیر مواد غذایی صحیح نمی‌باشد.
در ساختمان‌ها و جاهایی که امکانات اجازه می‌دهد به‌خصوص ساختمان‌های بلند و مجتمع‌های مسکونی بهترین و اصولی‌ترین روش ساختن مخازن سیمانی استاندارد(سیتینگ تانگ) می‌باشد که کلیه اصول ایمنی، بهداشتی در آن رعایت شده و مشکل ریزش چاه فرو ریختن آن و عوارض ناشی از آن برای همیشه حل کرده است توصیه می‌شود.
اگر به هر علت چاهی فرو ریخت و کسی یا کسانی در آن سقوط کردند در نهایت خونسردی به شرح زیر عمل کنید:
سازمان آتش نشانی و گروه نجات و امداد شهر را خبر سازید.
به دهانه چاه نزدیک نشوید و از فشار بر کناره‌های آن و ریزش بیشتر چاه خودداری کنید.
وسایل و اجسام سنگین اطراف محل ریزش را در کمال احتیاط کنار بکشید.
به دهانه چاه با سیم سیار نور بدهید و سعی کنید به‌طور لفظی با افراد داخل چاه ارتباط برقرار کرده و آنها را دلداری داده و تقویت روحی نمایید.
تحت هیچ عنوان قهرمان بازی نکنید و به داخل چاه نروید ممکن است باعث ریزش بیشتر چاه و خطر مرگ برای افراد داخل آن شوید یا خود دچار سانحه یا گاز گرفتگی گردید.
اگر توانستید با شخص درون چاه ارتباط برقرار کنید بلافاصله یک طناب مطمئن اگر نبود با سرهم کردن ملافه‌ها و گره زدن به همدیگر آن را به صورت طناب به داخل چاه بفرستید تا شخص داخل چاه به دور کمر خودگره بزند و شما او را آرام بالا بکشید.
توجه:
در این کار عجله و دستپاچگی نکنید و از نوع گره‌ها و سلامت آنها مطمئن شوید.
در صورتی که فوریت‌های خاص با خطرات جدی وجود ندارد منتظر گروه نجات باقی بمانید وکار را به کاردان بسپارید.
منبع: مبانی آتش نشانی، محمود مقاری، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور، 1378
