پرسش :
دختري 24 ساله هستم که چند سال قبل اتفاق عجيبي برايم افتاد و بکلي مرا عوض کرد. خداوند مهربان پرده اي از روي چشم دلم کنار زد و از آن سال به بعد در مسير سير و سلوک الهي در تلاش بوده ام. 3 سال است که در مرکزي مشغول به کار هستم و عليرغم اينکه با مردان نامحرم ارتباط کلامي دارم سعي کردم خودسازي کنم تا به منجلاب گناه کشيده نشوم ولي گاهي اوقات اراده ام ضعيف مي شود؛ من بايد چه کار کنم؟ چگونه مي توانم در مسير خودسازي قوي باشم؟
پاسخ :
پاسخ سئوال که برخواسته از دغدغه هاي مثبت فطري شماست را در نکات زير بيان مي کنيم:
1. خواهرم، همان گونه که سير معنوي تدريجي است، افت و سقوط معنوي هم مي تواند به شکل تدريجي رخ دهد. انسان متديني که حسابگر است متوجه افت و خيزهاي معنوي خود مي شود، بنابراين همان گونه که بزرگان دين ما سفارش کرده اند محاسبه نفس اساسي ترين برنامه براي خودسازي است، فردي که از نظر معنوي حسابگر است شيطان هاي جنّي و انسي و هوس هاي خودش، سرش کلاه نمي گذارند؛ اين فرد سريع متوجه ضررهاي معنوي خود مي شود و جلوي ضرر را مي گيرد. حال سئوال اين است: حسابگري نفس چگونه است؟
حتماً براي برنامه معنوي خود برنامه کتبي داشته باشيد مثلاً در سررسيد خود در هر روز برنامه هاي معنوي خود را يادداشت کنيد تا هر روز دخل و خرج معنوي خود را بدانيد، اول هر صبح با خود عهد و شرط کنيد که گناه نمي کنم و کارهاي مثبت انجام مي دهم. در طول روز هم مراقب عهد و شرطي که کرده ايد باشيد هر جا عهد خود را رعايت کرديد و نقض کرديد را در نظر بگيريد و در آخر آن روز به محاسبه اعمال خود برسيد هر جا کار مثبتي انجام داده بوديد خدا را شکر کنيد و هر جا کار منفي انجام داديد خود را مؤاخذه کلامي و غير کلامي کنيد. مثلاً خود را جريمه کنيد که دعايي را بخوانيد، انفاق کنيد يا صدقه دهيد. روايات و کتب اخلاقي ما به اين برنامه محاسبه نفس به طور مفصل پرداخته اند.[1]
2. در برخورد با نامحرم وقار و سنگيني خود را حفظ کنيد. متوجه اين امر باشيد که رفتارهاي کلامي و غير کلامي (چهره، حالات چشم ها، نوع ژست ها و حرکات و سکنات) مي تواند حريم ها را مشخص کند. سست عمل کردن در اين امر، زمينه برخورد نامحرم را باز مي کند پس اين شما هستيد که مهمترين نقش را در حفظ حريم ها داريد گاهي لازم است به برخي افراد روي خوشي نشان نداد و گاهي لازم است برخي از محيط ها را ترک کرد و... .
3. براي حفظ برنامه هاي معنوي خود دوستان معنوي در فضاي کار و خارج از آن برگزينيد.
4. به نماز اول وقت واقعا بها دهيد. نماز کمک بسيار خوبي براي احساس آرامش، رضايت از زندگي، غربال کردن دوستان و معاشران بد، غفلت زدايي و افزايش ظرفيت رواني است.
5. با کتاب هايي که در رابطه با زندگي افراد بزرگ و خودساخته نوشته شده مأنوس شويد و به شارژ معنوي خود بپردازيد مثل کتاب نشان از بي نشان ها، کيمياي محبت و... .
6. ذکر خدا را زياد بگوييد ذکر، حضور خدا را در نظر شما دائمي مي کند، به شما آرامش مي دهد و شيطان را از حريم قلبتان بيرون مي کند. ذکر لا اله الا الله را براي دفع وسوسه ها زياد بگوييد.[2]
7. ورزش، پياده روي، تفريحات سازنده و سالم را در برنامه هاي خود قرار دهيد.
8. درباره آينده شغلي، زناشويي و... خود فکر و مطالعه و مشورت کنيد.
9. کتب اخلاقي[3] سخنراني هاي اخلاقي (حضوري و غير حضوري) را در برنامه هاي خود قرار دهيد. در برنامه هاي اخلاقي خود اعتدال را رعايت کنيد نه افراط نه تفريط.
10. براي رسيدن به موفقيت هاي دنيوي و اخروي خود دعا کنيد و از مؤمنين به ويژه والدين خود بخواهيد دعا گويتان باشند.
11. محل کار خود شعر يا حديثي از امام زمان(عج) نصب کنيد تا حضور ايشان در ديد شما هميشگي و پررنگ جلوه کند، و ايشان را ناظر خود در همه شرايط سختي ها و خوشي ها، تلخي ها و شيريني هاي زندگي ببينيد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. نراقی، ملااحمد، معراج السعاده، قم: هجرت، ۱۳۸۱.
2. نراقی، مهدی، علم اخلاق اسلامی، ترجمه کتاب جامع‌السعادات، ترجمه: جلال‌الدین مجتبوی، تهران: حکمت، ۱۴۰۸ق.
3. نجفی قوچانی، سیدمحمدحسن، سیاحت غرب: سرنوشت ارواح بعد از مرگ، تهران: قدیانی، 1391.
پی نوشت ها:
[1]. ر.ک: آذربايجاني، مسعود، اخلاق اسلامي، قم، دفتر نشر معارف؛ و نيز ر.ک: سادات، محمد علي، اخلاق اسلامي، تهران، نشر سمت.
[2]. ر.ک: حاشيه مفاتيح الجنان.
[3]. کتاب خلاصه معراج السعاده از انتشارات موسسه در راه حق براي شما مناسب است.
منبع: اندیشه قم
پاسخ سئوال که برخواسته از دغدغه هاي مثبت فطري شماست را در نکات زير بيان مي کنيم:
1. خواهرم، همان گونه که سير معنوي تدريجي است، افت و سقوط معنوي هم مي تواند به شکل تدريجي رخ دهد. انسان متديني که حسابگر است متوجه افت و خيزهاي معنوي خود مي شود، بنابراين همان گونه که بزرگان دين ما سفارش کرده اند محاسبه نفس اساسي ترين برنامه براي خودسازي است، فردي که از نظر معنوي حسابگر است شيطان هاي جنّي و انسي و هوس هاي خودش، سرش کلاه نمي گذارند؛ اين فرد سريع متوجه ضررهاي معنوي خود مي شود و جلوي ضرر را مي گيرد. حال سئوال اين است: حسابگري نفس چگونه است؟
حتماً براي برنامه معنوي خود برنامه کتبي داشته باشيد مثلاً در سررسيد خود در هر روز برنامه هاي معنوي خود را يادداشت کنيد تا هر روز دخل و خرج معنوي خود را بدانيد، اول هر صبح با خود عهد و شرط کنيد که گناه نمي کنم و کارهاي مثبت انجام مي دهم. در طول روز هم مراقب عهد و شرطي که کرده ايد باشيد هر جا عهد خود را رعايت کرديد و نقض کرديد را در نظر بگيريد و در آخر آن روز به محاسبه اعمال خود برسيد هر جا کار مثبتي انجام داده بوديد خدا را شکر کنيد و هر جا کار منفي انجام داديد خود را مؤاخذه کلامي و غير کلامي کنيد. مثلاً خود را جريمه کنيد که دعايي را بخوانيد، انفاق کنيد يا صدقه دهيد. روايات و کتب اخلاقي ما به اين برنامه محاسبه نفس به طور مفصل پرداخته اند.[1]
2. در برخورد با نامحرم وقار و سنگيني خود را حفظ کنيد. متوجه اين امر باشيد که رفتارهاي کلامي و غير کلامي (چهره، حالات چشم ها، نوع ژست ها و حرکات و سکنات) مي تواند حريم ها را مشخص کند. سست عمل کردن در اين امر، زمينه برخورد نامحرم را باز مي کند پس اين شما هستيد که مهمترين نقش را در حفظ حريم ها داريد گاهي لازم است به برخي افراد روي خوشي نشان نداد و گاهي لازم است برخي از محيط ها را ترک کرد و... .
3. براي حفظ برنامه هاي معنوي خود دوستان معنوي در فضاي کار و خارج از آن برگزينيد.
4. به نماز اول وقت واقعا بها دهيد. نماز کمک بسيار خوبي براي احساس آرامش، رضايت از زندگي، غربال کردن دوستان و معاشران بد، غفلت زدايي و افزايش ظرفيت رواني است.
5. با کتاب هايي که در رابطه با زندگي افراد بزرگ و خودساخته نوشته شده مأنوس شويد و به شارژ معنوي خود بپردازيد مثل کتاب نشان از بي نشان ها، کيمياي محبت و... .
6. ذکر خدا را زياد بگوييد ذکر، حضور خدا را در نظر شما دائمي مي کند، به شما آرامش مي دهد و شيطان را از حريم قلبتان بيرون مي کند. ذکر لا اله الا الله را براي دفع وسوسه ها زياد بگوييد.[2]
7. ورزش، پياده روي، تفريحات سازنده و سالم را در برنامه هاي خود قرار دهيد.
8. درباره آينده شغلي، زناشويي و... خود فکر و مطالعه و مشورت کنيد.
9. کتب اخلاقي[3] سخنراني هاي اخلاقي (حضوري و غير حضوري) را در برنامه هاي خود قرار دهيد. در برنامه هاي اخلاقي خود اعتدال را رعايت کنيد نه افراط نه تفريط.
10. براي رسيدن به موفقيت هاي دنيوي و اخروي خود دعا کنيد و از مؤمنين به ويژه والدين خود بخواهيد دعا گويتان باشند.
11. محل کار خود شعر يا حديثي از امام زمان(عج) نصب کنيد تا حضور ايشان در ديد شما هميشگي و پررنگ جلوه کند، و ايشان را ناظر خود در همه شرايط سختي ها و خوشي ها، تلخي ها و شيريني هاي زندگي ببينيد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. نراقی، ملااحمد، معراج السعاده، قم: هجرت، ۱۳۸۱.
2. نراقی، مهدی، علم اخلاق اسلامی، ترجمه کتاب جامع‌السعادات، ترجمه: جلال‌الدین مجتبوی، تهران: حکمت، ۱۴۰۸ق.
3. نجفی قوچانی، سیدمحمدحسن، سیاحت غرب: سرنوشت ارواح بعد از مرگ، تهران: قدیانی، 1391.
پی نوشت ها:
[1]. ر.ک: آذربايجاني، مسعود، اخلاق اسلامي، قم، دفتر نشر معارف؛ و نيز ر.ک: سادات، محمد علي، اخلاق اسلامي، تهران، نشر سمت.
[2]. ر.ک: حاشيه مفاتيح الجنان.
[3]. کتاب خلاصه معراج السعاده از انتشارات موسسه در راه حق براي شما مناسب است.
منبع: اندیشه قم
