پرسش :
آيا ازدواج يك دختر 18 ساله با مرد 25 ساله درست است؟ چگونه يك دختر مي تواند علاقة خود را نسبت به ديگري براي ازدواج نشان دهد؟
پاسخ :
ازدواج و تشكيل خانواده يكي از حساس‌ترين تصميمات دوران زندگي است كه اقدام به آن نياز به بررسي، دقّت، هوشياري و مشورت با افراد با تجربه دارد، چرا كه غفلت و اشتباه در اين زمينه يك عمر پشيماني را به دنبال خواهد داشت. برخي از پشيماني‌ها زودگذراند و پس از چندي به دست فراموشي سپرده مي‌شوند، اما گاه اين پشيماني، با رنج و دردي همراه مي‌شود كه تا پايان عمر ناچار به تحمل آن خواهيم بود.
تحقيقات نشان مي‌دهد كه مشكلات بسياري از خانواده‌ها وحتي اختلافاتي كه منجر به طلاق مي‌شود، ريشه در انتخاب نادرست و تصميم نسنجيده آن‌ها براي ازدواج دارد، در ازدواج و انتخاب همسر مسايل بسياري را بايد در نظر گرفت كه يكي از آن‌ها مسأله سنّ و تناسب سنّي است. روان‌شناسان و متخصصان امور خانواده معتقدند كه دختر و پسر از لحاظ سنّي بايد متفاوت باشند؛ به اين معني كه تقريباً شوهر چند سالي (4 الي 6سالي) بزرگتر باشد.[1]
تحقيقات تجربي و تجارب افراد نيز نشان داده است كه اين مقدار تفاوت از لحاظ سنّي در استحكام روابط همسران و موفقيت زندگي آن مفيد است.[2] بنابراين، موردي كه شما در نظر گرفته‌ايد از نظر سنّي مشكلي ندارد. اما توجه داشته باشيد ملاك انتخاب همسر فقط سنّ نيست، ملاك‌هاي ديگري نيز وجود دارد كه هم روان‌شناسان و هم دين اسلام روي آن‌ها تأكيد كرده اند و تأثير آن‌ها به مراتب بيشتر از مسأله سنّ است. در جهان‌بيني‌ها و فرهنگ‌هاي مختلف جوامع بشري، معيارهاي گوناگوني براي انتخاب همسر وجود دارد، معيارهاي انتخاب همسر از نظر اسلام عبارتند از:
1ـ تديُّن؛ از نظر اسلام، مهمترين شرط انتخاب همسر تديُّن و دينداري بودن او است. شخصي براي مشاورة و راهنمايي دربارة انتخاب همسر، خدمت پيامبر اكرم(ص) آمد. حضرت فرمود: عليك بذاتِ الدّين[3]؛ بر تو باد كه همسر ديندار انتخاب كني. چون دينداري با خود وفا، مهرباني، گذشت، ايثار، تعاون و تفاهم مي آورد.
2ـ اخلاق نيك؛ منظور از اخلاق نيك تنها خنده‌رويي و خوش خلقي اصطلاحي نيست. بلكه منظور از اخلاق نيك، صفات و خلق و خوهاي پسنديده در نظر شرع و عقل است.[4] پيامبر اكرم دربارة صفات و ويژگي‌هاي همسر شايسته مي‌فرمايند: اذا جائكم مَن ترضونَ خُلقَه و دينهُ فزوِّجوه، و ان لا تفعلو تكُنُ فتنتةٌ في‌الارض و فسادٌ كبيرٌ؛[5] با كسي كه اخلاق و دينش مورد پسند باشد، ازدواج نماييد، و اگر چنين نكنيد فتنه و فساد بزرگي در زمين به وجود خواهد آمد. يكي از مسلمانان، به نام حسين ابن بشّار باسطي نامه‌اي به اين مضمون خدمت امام رضا(ع) نوشت و دربارة خواستگاري كه براي دخترش آمده بود كسب تكليف كرد. مضمون نامه‌اش اين بود: (فردي به خواستگاري دخترم آمده است كه بداخلاق است. اكنون چه كنم؟ دخترم را به او بدهم يا نه؟ شما چه مي‌فرماييد؟
امام در جواب نامه‌اش نوشتند: اگر بد اخلاق است دخترت را به او نده. بنابراين اخلاق شايسته يكي از شرايط اصلي و ملاك‌هاي اساسي در انتخاب همسر است. روان‌شناسان نيز استحكام روابط خانواده را مبتني بر اخلاق شايسته و روابط سالم و سازندة همسران مي‌دانند.
ديگر ملاك‌هاي انتخاب همسر عبارتند از:شرافت خانوادگي، سلامت جسم و روح، زيبايي، علم و سواد، هم كفو بودن و...[6]
اما درباره بخش دوم سؤال
توجه داشته باشيد كه فقط علاقه شما كافي نيست؛ بايد او هم نسبت به شما علاقه داشته باشد؛ زيرا عشق دو طرفه است. اگر مطمئن هستيد كه ايشان هم به شما علاقه دارد، مي‌توانيد به اين عشق اميدوار باشيد و به نحوي ابراز كنيد. اما اگر ايشان آشنايي كافي با شما ندارد يا علاقه‌اي به شما ندارد، در اين صورت اظهار علاقه و صحبت به ايشان نوعي تحقير خود محسوب مي‌شود.[7]
به هر حال از نظر روان شناسي لازم است اقدام و پيشنهاد از طرف ايشان باشد نه شما. در اين صورت مطمئن مي‌شويد كه واقعاً مي‌خواهيد با شما ازدواج كند. بهترين راهي كه مي‌توانيد در پيش بگيريد اين است كه فردي متدين و رازدار را واسطه قرار دهيد. كسي كه هم شما به وي اعتماد داريد و هم ايشان. به اين صورت كه نظر او را دربارة ازدواج و انتخاب همسر سوال كند. شايد ايشان فرد ديگري را انتخاب كرده باشد و شما از آن اطلاعي نداريد. يا ملاك‌هايي را در نظر داشته باشد كه با ملاك‌هاي شما سازگار نيست. با استفاده از اين روش معلوم مي‌شود كه نظر او چيست.[8]
اگر به شما علاقمند باشد، قطعاً اظهار مي‌كند و اگر توجهي به اين مسأله نداشته باشد يا شناختي نسبت به شما نداشته باشد، فردي كه واسطه قرار داده‌ايد، مي‌تواند شما را براي ايشان معرفي كند بدون اينكه از علاقة شما نسبت به ايشان سخني به ميان آورد اگر واقعاً ايشان به اين موضوع و ازدواج با شما علاقمند باشد، پيشنهاد مي‌كند. اين بهترين و مطمئن‌ترين راهي است كه شما مي‌توانيد در پيش بگيريد.
خلاصه آن كه:
1ـ در انتخاب همسر علاوه بر معيار سنّ، ملاك‌هاي ديگري را نيز در نظر داشته باشيد.
2ـ عشق پديده‌اي است دو طرفه. بنابراين فقط علاقة شما كافي نيست. بايد ايشان هم به اين موضوع علاقمند باشد.
3ـ سعي كنيد ابتدا نظر ايشان از طريق واسطه را بدست آوريد. اگر علاقه‌اي به ازدواج با شما ندارد يا فرد ديگري را انتخاب كرده، بي‌جهت روي ايشان فكر نكنيد.
4ـ پيشنهاد ازدواج از طرف ايشان باشد، چون در استحكام روابط شما مي‌تواند مفيد باشد.
5ـ هيچ تصميمي و قرار ملاقاتي در مورد ازدواج و صحبت با ايشان بدون اطلاع و رضايت خانواده به خصوص پدر و مادر خويش نداشته باشيد واقعاً اگر ايشان را دوست داريد و به عنوان همسر آيندة خويش مي‌خواهيد بپذيريد، حتماً با پدر و مادرتان و يا واسطة اي راز دار و متدين در ميان بگذاريد و با ايشان مشورت كنيد. به هر حال آن‌ها تجربة بيشتري دارند و بيش از شما در فكر خوشبختي آيندة شما هستند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1.مظاهري، علي اكبر، جوانان و انتخاب همسر، قم. پارسايان، 1390.
2.امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، 1387.
3.بیابانگرد، اسماعیل، جوانان و ازدواج (اهداف، ملاکها، روشها، موانع و راهکارها)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1387.
4.حسینی، سیدمهدی، فنون همسریابی و همسرگزینی برای دختران، تهران: ساوالان،1390.
5.حسینی، سیدمهدی، مشاوره قبل از ازدواج، آوای نور، 1386.
پی نوشت ها:
[1]. سنايي، باقر، مقياس‌هاي سنجش و ازدواج، انتشارات بعثت، 1379، ص190.
[2]. فليپ اچ، شناخت و درمان اختلاف‌هاي زناشويي، ترجمه بهرامي، موسسه خدمات فرهنگي رسا، 1377، فصل 4 و 5
[3]. حر عاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، ج4، ص30.
[4]. مراجعه شود به: مظاهري، علي اكبر، جوانان و انتخاب همسر، دفتر تبليغات اسلامي، چاپ سوم، 1374، فصل 5.
[5]. وسايل الشيعه، همان، ص51.
[6]. مراجعه شود به: صافي، احمد، خانوادة متعادل، انجمن اوليا و مربيان، 1374.
[7]. اكبري، محمود، دختران، پندها و هشدارها، انتشارات گلستان ادب، 1381، فصل اول.
[8]. خانوادة متعادل، همان.
منبع: اندیشه قم
ازدواج و تشكيل خانواده يكي از حساس‌ترين تصميمات دوران زندگي است كه اقدام به آن نياز به بررسي، دقّت، هوشياري و مشورت با افراد با تجربه دارد، چرا كه غفلت و اشتباه در اين زمينه يك عمر پشيماني را به دنبال خواهد داشت. برخي از پشيماني‌ها زودگذراند و پس از چندي به دست فراموشي سپرده مي‌شوند، اما گاه اين پشيماني، با رنج و دردي همراه مي‌شود كه تا پايان عمر ناچار به تحمل آن خواهيم بود.
تحقيقات نشان مي‌دهد كه مشكلات بسياري از خانواده‌ها وحتي اختلافاتي كه منجر به طلاق مي‌شود، ريشه در انتخاب نادرست و تصميم نسنجيده آن‌ها براي ازدواج دارد، در ازدواج و انتخاب همسر مسايل بسياري را بايد در نظر گرفت كه يكي از آن‌ها مسأله سنّ و تناسب سنّي است. روان‌شناسان و متخصصان امور خانواده معتقدند كه دختر و پسر از لحاظ سنّي بايد متفاوت باشند؛ به اين معني كه تقريباً شوهر چند سالي (4 الي 6سالي) بزرگتر باشد.[1]
تحقيقات تجربي و تجارب افراد نيز نشان داده است كه اين مقدار تفاوت از لحاظ سنّي در استحكام روابط همسران و موفقيت زندگي آن مفيد است.[2] بنابراين، موردي كه شما در نظر گرفته‌ايد از نظر سنّي مشكلي ندارد. اما توجه داشته باشيد ملاك انتخاب همسر فقط سنّ نيست، ملاك‌هاي ديگري نيز وجود دارد كه هم روان‌شناسان و هم دين اسلام روي آن‌ها تأكيد كرده اند و تأثير آن‌ها به مراتب بيشتر از مسأله سنّ است. در جهان‌بيني‌ها و فرهنگ‌هاي مختلف جوامع بشري، معيارهاي گوناگوني براي انتخاب همسر وجود دارد، معيارهاي انتخاب همسر از نظر اسلام عبارتند از:
1ـ تديُّن؛ از نظر اسلام، مهمترين شرط انتخاب همسر تديُّن و دينداري بودن او است. شخصي براي مشاورة و راهنمايي دربارة انتخاب همسر، خدمت پيامبر اكرم(ص) آمد. حضرت فرمود: عليك بذاتِ الدّين[3]؛ بر تو باد كه همسر ديندار انتخاب كني. چون دينداري با خود وفا، مهرباني، گذشت، ايثار، تعاون و تفاهم مي آورد.
2ـ اخلاق نيك؛ منظور از اخلاق نيك تنها خنده‌رويي و خوش خلقي اصطلاحي نيست. بلكه منظور از اخلاق نيك، صفات و خلق و خوهاي پسنديده در نظر شرع و عقل است.[4] پيامبر اكرم دربارة صفات و ويژگي‌هاي همسر شايسته مي‌فرمايند: اذا جائكم مَن ترضونَ خُلقَه و دينهُ فزوِّجوه، و ان لا تفعلو تكُنُ فتنتةٌ في‌الارض و فسادٌ كبيرٌ؛[5] با كسي كه اخلاق و دينش مورد پسند باشد، ازدواج نماييد، و اگر چنين نكنيد فتنه و فساد بزرگي در زمين به وجود خواهد آمد. يكي از مسلمانان، به نام حسين ابن بشّار باسطي نامه‌اي به اين مضمون خدمت امام رضا(ع) نوشت و دربارة خواستگاري كه براي دخترش آمده بود كسب تكليف كرد. مضمون نامه‌اش اين بود: (فردي به خواستگاري دخترم آمده است كه بداخلاق است. اكنون چه كنم؟ دخترم را به او بدهم يا نه؟ شما چه مي‌فرماييد؟
امام در جواب نامه‌اش نوشتند: اگر بد اخلاق است دخترت را به او نده. بنابراين اخلاق شايسته يكي از شرايط اصلي و ملاك‌هاي اساسي در انتخاب همسر است. روان‌شناسان نيز استحكام روابط خانواده را مبتني بر اخلاق شايسته و روابط سالم و سازندة همسران مي‌دانند.
ديگر ملاك‌هاي انتخاب همسر عبارتند از:شرافت خانوادگي، سلامت جسم و روح، زيبايي، علم و سواد، هم كفو بودن و...[6]
اما درباره بخش دوم سؤال
توجه داشته باشيد كه فقط علاقه شما كافي نيست؛ بايد او هم نسبت به شما علاقه داشته باشد؛ زيرا عشق دو طرفه است. اگر مطمئن هستيد كه ايشان هم به شما علاقه دارد، مي‌توانيد به اين عشق اميدوار باشيد و به نحوي ابراز كنيد. اما اگر ايشان آشنايي كافي با شما ندارد يا علاقه‌اي به شما ندارد، در اين صورت اظهار علاقه و صحبت به ايشان نوعي تحقير خود محسوب مي‌شود.[7]
به هر حال از نظر روان شناسي لازم است اقدام و پيشنهاد از طرف ايشان باشد نه شما. در اين صورت مطمئن مي‌شويد كه واقعاً مي‌خواهيد با شما ازدواج كند. بهترين راهي كه مي‌توانيد در پيش بگيريد اين است كه فردي متدين و رازدار را واسطه قرار دهيد. كسي كه هم شما به وي اعتماد داريد و هم ايشان. به اين صورت كه نظر او را دربارة ازدواج و انتخاب همسر سوال كند. شايد ايشان فرد ديگري را انتخاب كرده باشد و شما از آن اطلاعي نداريد. يا ملاك‌هايي را در نظر داشته باشد كه با ملاك‌هاي شما سازگار نيست. با استفاده از اين روش معلوم مي‌شود كه نظر او چيست.[8]
اگر به شما علاقمند باشد، قطعاً اظهار مي‌كند و اگر توجهي به اين مسأله نداشته باشد يا شناختي نسبت به شما نداشته باشد، فردي كه واسطه قرار داده‌ايد، مي‌تواند شما را براي ايشان معرفي كند بدون اينكه از علاقة شما نسبت به ايشان سخني به ميان آورد اگر واقعاً ايشان به اين موضوع و ازدواج با شما علاقمند باشد، پيشنهاد مي‌كند. اين بهترين و مطمئن‌ترين راهي است كه شما مي‌توانيد در پيش بگيريد.
خلاصه آن كه:
1ـ در انتخاب همسر علاوه بر معيار سنّ، ملاك‌هاي ديگري را نيز در نظر داشته باشيد.
2ـ عشق پديده‌اي است دو طرفه. بنابراين فقط علاقة شما كافي نيست. بايد ايشان هم به اين موضوع علاقمند باشد.
3ـ سعي كنيد ابتدا نظر ايشان از طريق واسطه را بدست آوريد. اگر علاقه‌اي به ازدواج با شما ندارد يا فرد ديگري را انتخاب كرده، بي‌جهت روي ايشان فكر نكنيد.
4ـ پيشنهاد ازدواج از طرف ايشان باشد، چون در استحكام روابط شما مي‌تواند مفيد باشد.
5ـ هيچ تصميمي و قرار ملاقاتي در مورد ازدواج و صحبت با ايشان بدون اطلاع و رضايت خانواده به خصوص پدر و مادر خويش نداشته باشيد واقعاً اگر ايشان را دوست داريد و به عنوان همسر آيندة خويش مي‌خواهيد بپذيريد، حتماً با پدر و مادرتان و يا واسطة اي راز دار و متدين در ميان بگذاريد و با ايشان مشورت كنيد. به هر حال آن‌ها تجربة بيشتري دارند و بيش از شما در فكر خوشبختي آيندة شما هستند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1.مظاهري، علي اكبر، جوانان و انتخاب همسر، قم. پارسايان، 1390.
2.امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، 1387.
3.بیابانگرد، اسماعیل، جوانان و ازدواج (اهداف، ملاکها، روشها، موانع و راهکارها)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1387.
4.حسینی، سیدمهدی، فنون همسریابی و همسرگزینی برای دختران، تهران: ساوالان،1390.
5.حسینی، سیدمهدی، مشاوره قبل از ازدواج، آوای نور، 1386.
پی نوشت ها:
[1]. سنايي، باقر، مقياس‌هاي سنجش و ازدواج، انتشارات بعثت، 1379، ص190.
[2]. فليپ اچ، شناخت و درمان اختلاف‌هاي زناشويي، ترجمه بهرامي، موسسه خدمات فرهنگي رسا، 1377، فصل 4 و 5
[3]. حر عاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، ج4، ص30.
[4]. مراجعه شود به: مظاهري، علي اكبر، جوانان و انتخاب همسر، دفتر تبليغات اسلامي، چاپ سوم، 1374، فصل 5.
[5]. وسايل الشيعه، همان، ص51.
[6]. مراجعه شود به: صافي، احمد، خانوادة متعادل، انجمن اوليا و مربيان، 1374.
[7]. اكبري، محمود، دختران، پندها و هشدارها، انتشارات گلستان ادب، 1381، فصل اول.
[8]. خانوادة متعادل، همان.
منبع: اندیشه قم
