احکام امر به معروف و نهى از منکر | شرایط وجوب: سوال دو
پرسش :
مراتب امر به معروف و نهى از منکر را بیان کنید.
پاسخ :
چون مقصود از امر به معروف و نهى از منکر آن است که مرتکب فعل حرام و ترک واجب، این عمل را ترک کند، پس اگر به مجرّد اظهار کراهت از این عمل ـ ولو به اعراض و ترک معاشرت و مراوده ـ مرتکب، مرتدع مى شود و ترک مى کند، کافى است و اداى وظیفه امر به معروف و نهى از منکر شده است و حاجت به امر و نهى بیشتر نیست. و این، درجه اوّل از امر به معروف و نهى از منکر است.
درجه دوّم از امر به معروف و نهى از منکر آن است که اگر مرتکب منکر، با اظهار کراهت، ترک معصیت نکرد با حسن خلق و کلام حسن او را امر به معروف و نهى از منکر کند و مصالح ترک منکر و فعل معروف و مفاسد عکس آن را بیان کند تا مرتکب، متنبّه شود و ترک معصیت کند، و اگر به همین مقدار مرتکب، متنبّه شد و معصیت را ترک کرد اداى وظیفه شده است.
درجه سوّم از امر به معروف و نهى از منکر آن است که اگر معصیت کار، به زبان خوش و کلام حسن، ترک معصیت نکرد، با غلظت و کلام خشن و تعییر و سرزنش، امر و نهى کند. با مراعات ترتیب درجات زبرى و خشونت.
درجه چهارم از امر به معروف و نهى از منکر در موردى است که معصیت کار، از درجات مذکوره، ترک معصیت نکد و مصرّ باشد، در این صورت اگر بداند به زدن، ترک مى کند و یا اقلاً احتمال عقلایى باشد که زدن، مؤثّر است و از ضرر به جان و مال و عرض خود یا مسلمان دیگرى ایمن باشد، واجب است زدن به مقدارى که ترک معصیت کند. به شرط آنکه منجرّ به جرح و قتل یا سرخى و کبودى که دیه دارد، نشود.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
چون مقصود از امر به معروف و نهى از منکر آن است که مرتکب فعل حرام و ترک واجب، این عمل را ترک کند، پس اگر به مجرّد اظهار کراهت از این عمل ـ ولو به اعراض و ترک معاشرت و مراوده ـ مرتکب، مرتدع مى شود و ترک مى کند، کافى است و اداى وظیفه امر به معروف و نهى از منکر شده است و حاجت به امر و نهى بیشتر نیست. و این، درجه اوّل از امر به معروف و نهى از منکر است.
درجه دوّم از امر به معروف و نهى از منکر آن است که اگر مرتکب منکر، با اظهار کراهت، ترک معصیت نکرد با حسن خلق و کلام حسن او را امر به معروف و نهى از منکر کند و مصالح ترک منکر و فعل معروف و مفاسد عکس آن را بیان کند تا مرتکب، متنبّه شود و ترک معصیت کند، و اگر به همین مقدار مرتکب، متنبّه شد و معصیت را ترک کرد اداى وظیفه شده است.
درجه سوّم از امر به معروف و نهى از منکر آن است که اگر معصیت کار، به زبان خوش و کلام حسن، ترک معصیت نکرد، با غلظت و کلام خشن و تعییر و سرزنش، امر و نهى کند. با مراعات ترتیب درجات زبرى و خشونت.
درجه چهارم از امر به معروف و نهى از منکر در موردى است که معصیت کار، از درجات مذکوره، ترک معصیت نکد و مصرّ باشد، در این صورت اگر بداند به زدن، ترک مى کند و یا اقلاً احتمال عقلایى باشد که زدن، مؤثّر است و از ضرر به جان و مال و عرض خود یا مسلمان دیگرى ایمن باشد، واجب است زدن به مقدارى که ترک معصیت کند. به شرط آنکه منجرّ به جرح و قتل یا سرخى و کبودى که دیه دارد، نشود.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
