احکام وصیت | مسائل متفرقه: سوال بیست و دو
پرسش :
شخصى وصیت کرده که ثلث اموال او را بمصرف خاصى برسانند و ملکى را براى این منظور معین کرده و پس از مدتى از دنیا رفته است. اکنون ملکى را که معین کرده اگر نسبت به موقع وصیت سنجیده شود نصف ترکه بوده، و اگر نسبت به حین فوت حساب شود ثلث ترکه مى باشد. مستدعى است بفرمایید وظیفه چیست؟
پاسخ :
اگر وصیت به عین معین یا مقدار کلى از مال مثلا پنجاه هزار تومان باشد ثلث یا کمتر و بیشتر بودن نسبت به اموال حین وفات موصى سنجیده مى شود. یعنى اگر ارزش آن عین در حین وصیت بمقدار نصف ترکه بود و بعد به جهت نقصان قیمت یا زیادى آن یا بدست آمدن مال دیگرى براى موصى، ارزش آن در حین وفات موصى بقدر ثلث ترکه است، تمامى آن عین ثلث است.
و اگر در حین وصیت ارزش آن به مقدار ثلث بود و بعد به جهت بالا رفتن قیمت یا پایین آمدن اموال دیگر موصى یا تلف بعضى از اموال او ارزش آن در حین وفات به مقدار نصف است، آن عین زاید بر ثلث است. و اگر وصیت به کسر مشاع باشد، مثل اینکه موصى بگوید ثلث مال من بعد از مرگم مال زید باشد و بعد اموال دیگرى تحصیل کند، به حسب موارد، حکم آن مختلف مى شود.
پس اگر قرینه اى بود که معلوم شد مراد موصى ثلث حین الوصیة است یا مرادش ثلث حین الفوت است برطبق آن عمل مى شود. و اگر قرینه اى که مراد او را معلوم کند نبود، باید به مقدار کمتر اکتفا کرد. و زاید بر آن ملک ورثه است.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
اگر وصیت به عین معین یا مقدار کلى از مال مثلا پنجاه هزار تومان باشد ثلث یا کمتر و بیشتر بودن نسبت به اموال حین وفات موصى سنجیده مى شود. یعنى اگر ارزش آن عین در حین وصیت بمقدار نصف ترکه بود و بعد به جهت نقصان قیمت یا زیادى آن یا بدست آمدن مال دیگرى براى موصى، ارزش آن در حین وفات موصى بقدر ثلث ترکه است، تمامى آن عین ثلث است.
و اگر در حین وصیت ارزش آن به مقدار ثلث بود و بعد به جهت بالا رفتن قیمت یا پایین آمدن اموال دیگر موصى یا تلف بعضى از اموال او ارزش آن در حین وفات به مقدار نصف است، آن عین زاید بر ثلث است. و اگر وصیت به کسر مشاع باشد، مثل اینکه موصى بگوید ثلث مال من بعد از مرگم مال زید باشد و بعد اموال دیگرى تحصیل کند، به حسب موارد، حکم آن مختلف مى شود.
پس اگر قرینه اى بود که معلوم شد مراد موصى ثلث حین الوصیة است یا مرادش ثلث حین الفوت است برطبق آن عمل مى شود. و اگر قرینه اى که مراد او را معلوم کند نبود، باید به مقدار کمتر اکتفا کرد. و زاید بر آن ملک ورثه است.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
