احکام وقف | تحقق و اثبات وقفیت: سوال شش
پرسش :
انواع وقف را توضیح دهید و تفاوت آنها را بیان کنید.
پاسخ :
بطور اجمال گاهى نظر واقف به عنوان وقف است، مانند وقف مساجد و مشاهد. و در این صورت وقف، فک و تحریر ملک است. و لذا به هیچ وجه قابل فروش و تبدیل نیست. و گاهى نظر او به تملیک منفعت است مانند وقف دکاکین یا املاک براى مساجد و ذریه. یعنى نظر او از وقف این است که فواید و منافع دکاکین یا ملکها مال مسجد یا ذریه خود باشد. و گاهى نظر او از وقف، تملیک انتفاع است مانند وقف کاروانسرا و حمام. یعنى مى خواهد مردم از اینها استفاده سکونتى و استحمامى کنند و این دو نوع وقف در موارد خاصى که در کتب فقهى ذکر شده قابل فروش و تبدیل است.
ضمناً فرق تملیک منفعت با انتفاع این است که منفعت ملک طِلق موقوف علیه یا علیهم مى شود و مى توانند آن را بفروشند و یا اجاره دهند، مثل گندمى که از زمین وقفى سهم موقوف علیه شده است. و اگر کسى آن را غصب کند، ضامن و مدیون مغصوب منه است. ولى انتفاع، ملک طلق نیست و غیر قابل فروش است. مثل حق سکونت در کاروانسرا یا حق استفاده از حمام وقفى یا مدارس وقفى که موقوف علیه نمى تواند حق انتفاع سکونت یا استحمام خود را به دیگرى بفروشد. و محل تفصیل این اجمال کتب استدلالى است.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
بطور اجمال گاهى نظر واقف به عنوان وقف است، مانند وقف مساجد و مشاهد. و در این صورت وقف، فک و تحریر ملک است. و لذا به هیچ وجه قابل فروش و تبدیل نیست. و گاهى نظر او به تملیک منفعت است مانند وقف دکاکین یا املاک براى مساجد و ذریه. یعنى نظر او از وقف این است که فواید و منافع دکاکین یا ملکها مال مسجد یا ذریه خود باشد. و گاهى نظر او از وقف، تملیک انتفاع است مانند وقف کاروانسرا و حمام. یعنى مى خواهد مردم از اینها استفاده سکونتى و استحمامى کنند و این دو نوع وقف در موارد خاصى که در کتب فقهى ذکر شده قابل فروش و تبدیل است.
ضمناً فرق تملیک منفعت با انتفاع این است که منفعت ملک طِلق موقوف علیه یا علیهم مى شود و مى توانند آن را بفروشند و یا اجاره دهند، مثل گندمى که از زمین وقفى سهم موقوف علیه شده است. و اگر کسى آن را غصب کند، ضامن و مدیون مغصوب منه است. ولى انتفاع، ملک طلق نیست و غیر قابل فروش است. مثل حق سکونت در کاروانسرا یا حق استفاده از حمام وقفى یا مدارس وقفى که موقوف علیه نمى تواند حق انتفاع سکونت یا استحمام خود را به دیگرى بفروشد. و محل تفصیل این اجمال کتب استدلالى است.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
