وظیفۀ مأموم در نماز جماعت عیدین: سوال دو
پرسش :
اگر مأموم موقعی برسد که امام تعدادی از تکبیرها را گفته باشد، وظیفه اش چیست؟(1)
پاسخ :
1. صحّت اقتدا محل اشکال است و احتیاط لازم در ترک است (مکارم).
2. احوط، ترک اقتدا در آن رکعت است، مگر آنکه بداند بقیۀ تکبیرها را همراه با قنوت ها می تواند به جا آورد و به رکوع امام ملحق شود. اگر به گمانِ اینکه شروع تکبیرهاست، اقتدا کرد و بعد معلوم شد که آخر آنها است و یقین پیدا کرد با انجام تکبیرها و قنوت ها به رکوع امام نمی رسد، اظهر در حکم نرسیدن به قرائت واجبۀ بر مأموم در یومیّه(2) است بر تقدیر وجوب تکبیرات و قنوت ها (بهجت).(3)
3. از همان جا اقتدا کند و تکبیرها و قنوت ها را با امام جماعت انجام دهد و بعد از آنکه امام به رکوع رفت، باید آنچه از تکبیرها و قنوت ها را که با امام نگفته خودش بگوید و رکوع را درک کند و اگر در هر قنوت یک بار بگوید: «سُبْحانَ اللهِ» یا «الْحَمْدُ لِلّهِ» و یا مانند آنها کافی است و اگر فرصت نبود، بنابر احتیاط لازم، نیت فرادا کند؛ هرچند احتمال دارد که کافی باشد فقط تکبیرها را بگوید و اگر به آن مقدار هم فرصت نبود کافی است متابعت کند و به رکوع رود (حضرت امام، اراکی، گلپایگانی، فاضل، خویی، سیستانی).(4)
پی نوشت:
1- عروة الوثقی، کتاب الصلوة، فصل فی الصلوات المرغبات، فصل فی صلاة العیدین، مسأله 7؛ بهجت، استفتائات، ج 2، سوال 2520.
2- اگر مأموم در دو رکعت آخر نمازِ امام که دو رکعت اول اوست، به اندازه خواندن حمد فرصت نداشته باشد، اگر در رکعت اول است، باید قصد فرادا کند و بقیۀ نمازش را بخواند؛ ولی اگر رکعت دوم است، باید حمد را تمام کند و در سجده به امام ملحق شود؛ همچنین می تواند احتیاطاً نیت فرادا کند (توضیح المسائل مراجع، ج 1، ص787، مسأله 1442).
3- ادامه عبارت ایشان: مگر آنکه جماعت و نمازِ واجب باشد که احتمال انفراد ساقط است؛ بلکه امر دایر بین تاخیر تا رکعت دوم امام اگر در رکعت اوّل تبعیض واقع می شد، یا اقتدا با اتیان به بقیّه با تمکّن و متابعت امام با عدم تمکّن است و اظهر، ثانی است. اگر متمکّن از بعض تکبیرات و قنوتات با لحوق به امام باشد و انفراد واجب نباشد، احوط اتیان به آنچه ممکن است از تکبیر و قنوت، نه اتیان به تکبیرات و ترک قنوتها است. (بهجت، جامع المسائل، ج 1، ص496).
4- عمل به این احتمال در زمانی که نماز عید مستحب باشد به قصدرجاء اشکال ندارد.
منبع: احکام فطریه و نماز عیدین، اداره پاسخگویی به سوالات آستان قدس رضوی، نشر قدس رضوی، 1392.
1. صحّت اقتدا محل اشکال است و احتیاط لازم در ترک است (مکارم).
2. احوط، ترک اقتدا در آن رکعت است، مگر آنکه بداند بقیۀ تکبیرها را همراه با قنوت ها می تواند به جا آورد و به رکوع امام ملحق شود. اگر به گمانِ اینکه شروع تکبیرهاست، اقتدا کرد و بعد معلوم شد که آخر آنها است و یقین پیدا کرد با انجام تکبیرها و قنوت ها به رکوع امام نمی رسد، اظهر در حکم نرسیدن به قرائت واجبۀ بر مأموم در یومیّه(2) است بر تقدیر وجوب تکبیرات و قنوت ها (بهجت).(3)
3. از همان جا اقتدا کند و تکبیرها و قنوت ها را با امام جماعت انجام دهد و بعد از آنکه امام به رکوع رفت، باید آنچه از تکبیرها و قنوت ها را که با امام نگفته خودش بگوید و رکوع را درک کند و اگر در هر قنوت یک بار بگوید: «سُبْحانَ اللهِ» یا «الْحَمْدُ لِلّهِ» و یا مانند آنها کافی است و اگر فرصت نبود، بنابر احتیاط لازم، نیت فرادا کند؛ هرچند احتمال دارد که کافی باشد فقط تکبیرها را بگوید و اگر به آن مقدار هم فرصت نبود کافی است متابعت کند و به رکوع رود (حضرت امام، اراکی، گلپایگانی، فاضل، خویی، سیستانی).(4)
پی نوشت:
1- عروة الوثقی، کتاب الصلوة، فصل فی الصلوات المرغبات، فصل فی صلاة العیدین، مسأله 7؛ بهجت، استفتائات، ج 2، سوال 2520.
2- اگر مأموم در دو رکعت آخر نمازِ امام که دو رکعت اول اوست، به اندازه خواندن حمد فرصت نداشته باشد، اگر در رکعت اول است، باید قصد فرادا کند و بقیۀ نمازش را بخواند؛ ولی اگر رکعت دوم است، باید حمد را تمام کند و در سجده به امام ملحق شود؛ همچنین می تواند احتیاطاً نیت فرادا کند (توضیح المسائل مراجع، ج 1، ص787، مسأله 1442).
3- ادامه عبارت ایشان: مگر آنکه جماعت و نمازِ واجب باشد که احتمال انفراد ساقط است؛ بلکه امر دایر بین تاخیر تا رکعت دوم امام اگر در رکعت اوّل تبعیض واقع می شد، یا اقتدا با اتیان به بقیّه با تمکّن و متابعت امام با عدم تمکّن است و اظهر، ثانی است. اگر متمکّن از بعض تکبیرات و قنوتات با لحوق به امام باشد و انفراد واجب نباشد، احوط اتیان به آنچه ممکن است از تکبیر و قنوت، نه اتیان به تکبیرات و ترک قنوتها است. (بهجت، جامع المسائل، ج 1، ص496).
4- عمل به این احتمال در زمانی که نماز عید مستحب باشد به قصدرجاء اشکال ندارد.
منبع: احکام فطریه و نماز عیدین، اداره پاسخگویی به سوالات آستان قدس رضوی، نشر قدس رضوی، 1392.
