علت بالاتر بودن یکطرفه لگن هنگام حرکت در بیمار مبتلا به دررفتگی مادرزادی لگن
پرسش :
دختر ۳۳ ساله ای دارم که در کودکی بدلیل CDH جراحی شده، الان هنگام راه رفتن یکی از پاهایش را کمی میکشد. مدتی است موقع راه رفتن کمر همان سمت دررفتگی، بیشتر قوس برداشته و بنظر می آید که لگن یک سمت بالاتر است. علت این وضعیت چیست؟
پاسخ :
پاسخ از آقای دکتر مهرداد منصوری، متخصص ارتوپدی:
دررفتگی مادرزادی مفصل ران یا CDH همانطور که از نامش پیدا است از بدو تولد وجود دارد. در این بیماری سر استخوان ران خارج از حفره استابولوم قرار گرفته است. در صورت درمان زود هنگام، این بیماری به راحتی قابل درمان است ولی اگر درمان با تاخیر انجام شود مشکلات بیمار بیشتر شده و بعد از مدتی دیگر جااندازی مفصل غیر ممکن میشود. اگر در یک محدوده زمانی خاص جااندازی صورت نگیرد حفره استابولوم به اندازه کافی بزرگ نشده و غضروف مناسبی درون آن ایجاد نمیشود. سر استخوان ران شکل و اندازه مناسب خود را بدست نمی آورد و بافت های نرم اطراف مفصل بخصوص کپسول مفصلی و عضلات در وضعیت درفته شکل گرفته و اجازه جااندازی را نمیدهند.
وقتی بچه به سن راه رفتن میرسد و در حالت ایستاده قرار میگیرد چون سر استخوان ران در درون حفره استابولوم نبوده و تکیه گاهی ندارد بر اثر فشار وزن به سمت بالا حرکت میکند. بالا رفتن سر استخوان ران موجب میشود تا کل اندام تحتانی به سمت بالا جابجا شود. این جابجایی موجب کوتاهی اندام طرف دررفته میگردد.
در این وضعیت وقتی بیمار سر پا می ایستد اگر بخواهد لگن خود را در وضعیت آناتومیک و درست قرار دهد پای سالم بر روی زمین قرار گرفته و پای طرف دررفته به زمین نخواهد رسد. ناچار بیمار برای اینکه بتواند کف هر دو پا را به زمین برساند مجبور میشود لگن خود را کج کرده و آن را در طرف دررفته کمی پایین تر بیاورد. با این ترفند کف هر دو پا به زمین میرسد و بیمار میتواند روی هر دو آنها تکیه دهد.
با بالاتر رفتن سن بچه و سنگین تر شدن او بتدریج فشار بیشتری در حین راه رفتن به اندام تحتانی دررفته وارد شده و سر استخوان ران باز هم بالاتر میرود و کوتاهی باز هم بیشتر میشود. لگن باز هم کج تر میشود. در نهایت کار به جایی میرسد که کجی لگن در ظاهر کاملا مشخص است. به علت کج بودن لگن ستون مهره هم که بر روی آن قرار گرفته به سمت جانبی انحنا پیدا کرده و بیمار دچار اسکولیوز میشود.
البته بالا رفتن استخوان ران در نهایت متوقف میشود. یا سر استخوان ران به کناره خارجی استخوان ایلیاک گیر کرده و همانجا متوقف میگردد و یا عضلات گلوتئال در اطراف سر استخوان، محکم اطراف آن را گرفته و مانع بالاتر رفتن آن میشوند. در بزرگسالی ممکن است کوتاهی اندام به حدی زیاد شود که کف پا با کج کردن لگن هم به زمین نرسد و بیمار در هر قدم مجبور شود زانوی طرف سالم را هم خم کند.
منبع: ایران ارتوپد
پاسخ از آقای دکتر مهرداد منصوری، متخصص ارتوپدی:
دررفتگی مادرزادی مفصل ران یا CDH همانطور که از نامش پیدا است از بدو تولد وجود دارد. در این بیماری سر استخوان ران خارج از حفره استابولوم قرار گرفته است. در صورت درمان زود هنگام، این بیماری به راحتی قابل درمان است ولی اگر درمان با تاخیر انجام شود مشکلات بیمار بیشتر شده و بعد از مدتی دیگر جااندازی مفصل غیر ممکن میشود. اگر در یک محدوده زمانی خاص جااندازی صورت نگیرد حفره استابولوم به اندازه کافی بزرگ نشده و غضروف مناسبی درون آن ایجاد نمیشود. سر استخوان ران شکل و اندازه مناسب خود را بدست نمی آورد و بافت های نرم اطراف مفصل بخصوص کپسول مفصلی و عضلات در وضعیت درفته شکل گرفته و اجازه جااندازی را نمیدهند.
وقتی بچه به سن راه رفتن میرسد و در حالت ایستاده قرار میگیرد چون سر استخوان ران در درون حفره استابولوم نبوده و تکیه گاهی ندارد بر اثر فشار وزن به سمت بالا حرکت میکند. بالا رفتن سر استخوان ران موجب میشود تا کل اندام تحتانی به سمت بالا جابجا شود. این جابجایی موجب کوتاهی اندام طرف دررفته میگردد.
در این وضعیت وقتی بیمار سر پا می ایستد اگر بخواهد لگن خود را در وضعیت آناتومیک و درست قرار دهد پای سالم بر روی زمین قرار گرفته و پای طرف دررفته به زمین نخواهد رسد. ناچار بیمار برای اینکه بتواند کف هر دو پا را به زمین برساند مجبور میشود لگن خود را کج کرده و آن را در طرف دررفته کمی پایین تر بیاورد. با این ترفند کف هر دو پا به زمین میرسد و بیمار میتواند روی هر دو آنها تکیه دهد.
با بالاتر رفتن سن بچه و سنگین تر شدن او بتدریج فشار بیشتری در حین راه رفتن به اندام تحتانی دررفته وارد شده و سر استخوان ران باز هم بالاتر میرود و کوتاهی باز هم بیشتر میشود. لگن باز هم کج تر میشود. در نهایت کار به جایی میرسد که کجی لگن در ظاهر کاملا مشخص است. به علت کج بودن لگن ستون مهره هم که بر روی آن قرار گرفته به سمت جانبی انحنا پیدا کرده و بیمار دچار اسکولیوز میشود.
البته بالا رفتن استخوان ران در نهایت متوقف میشود. یا سر استخوان ران به کناره خارجی استخوان ایلیاک گیر کرده و همانجا متوقف میگردد و یا عضلات گلوتئال در اطراف سر استخوان، محکم اطراف آن را گرفته و مانع بالاتر رفتن آن میشوند. در بزرگسالی ممکن است کوتاهی اندام به حدی زیاد شود که کف پا با کج کردن لگن هم به زمین نرسد و بیمار در هر قدم مجبور شود زانوی طرف سالم را هم خم کند.
منبع: ایران ارتوپد
