احکام قضایی | قصاص: سوال چهارده
پرسش :
با عنایت به این که اگر شخصى دست راست دیگرى را قطع نماید، به هنگام قصاص چنانچه جانى فاقد دست راست باشد دست چپ او و در صورت فقدان دست چپ، پاى او قطع مى‌گردد، بفرمایید: آیا این حکم در مورد پا و دیگر اعضاى زوج بدن نیز قابل اجرا مى‌باشد؟ (مثلاً اگر جانى پاى راست ندارد و پاى راست دیگرى را قطع کرده باشد، آیا اینجا نیز ابتدا پاى چپ وى و در صورت فقدان آن، دست او قطع مى‌گردد)؟
پاسخ :
در قصاص شرط اصلى مماثلت است و روى این اصل در مفروض مسئله چنانکه کار دست چپ برابر یا کمتر از دست راستش باشد قطع مى‌شود. ولى در صورتى که پیشتر باشد اعتداى به مثل نیست و تبدیل به دیه مى‌شود. و چون مماثلت بین دست و پا نیست؛ خصوصاً در صورتى که جانى داراى یکى باشد آنجا هم قصاص عضو مورد ندارد، و کلاً در قصاص مماثله یا غیرمماثله یا بایستى برابرى قطعى در کاربرد زندگى باشد و یا کمتر در صورت مهمتر بودن و یا احتمال بیشتر بودن جایز نیست زیرا شرط اصلى اعتداى بمثل است خواه مماثلت در اصل عضو مانند دست راست در مقابل دست راست باشد، یا کمتر مانند دست چپ در مقابل دست راست، و نیز کاربرد شخص جانى بیشتر از عضو قطع شده باشد.
منبع: احکام قضایی بر مبنای قرآنی، محمد صادقی تهرانی، ناشر: شکرانه، قم، 1392 ش.
در قصاص شرط اصلى مماثلت است و روى این اصل در مفروض مسئله چنانکه کار دست چپ برابر یا کمتر از دست راستش باشد قطع مى‌شود. ولى در صورتى که پیشتر باشد اعتداى به مثل نیست و تبدیل به دیه مى‌شود. و چون مماثلت بین دست و پا نیست؛ خصوصاً در صورتى که جانى داراى یکى باشد آنجا هم قصاص عضو مورد ندارد، و کلاً در قصاص مماثله یا غیرمماثله یا بایستى برابرى قطعى در کاربرد زندگى باشد و یا کمتر در صورت مهمتر بودن و یا احتمال بیشتر بودن جایز نیست زیرا شرط اصلى اعتداى بمثل است خواه مماثلت در اصل عضو مانند دست راست در مقابل دست راست باشد، یا کمتر مانند دست چپ در مقابل دست راست، و نیز کاربرد شخص جانى بیشتر از عضو قطع شده باشد.
منبع: احکام قضایی بر مبنای قرآنی، محمد صادقی تهرانی، ناشر: شکرانه، قم، 1392 ش.
