پارافیلیا چیست؟
پرسش :
پارافیلیا (فرابارگی یا انحراف جنسی) چیست؟
پاسخ :
نابهنجاری جنسی یا پارافیلیا (به انگلیسی: paraphilia) اینگونه تعریف شده: "این اختلالات به صورت تکانه ها، خیالپردازانه ها، یا اعمال جنسی که غیرمعمول، انحرافی، یا غریب هستند،مشخص میگردند. شیوع آنها در مردها بیش از زنان میباشد.علت، ناشناخته است. استعداد زیست شناختی (الکتروانسفالوگرام غیرطبیعی،هورمونهای غیرطبیعی) ممکن است با عوامل روانشناختی، مثل سوءرفتار در زمان کودکی، تقویت گردد. فعالیت پارافیلیائی به صورت وسواسی است. بیماران، به طور مکرر در رفتار انحرافی خود گرفتار هستند و قادر به کنترل تکانه خود نمیباشند. در شرایط استرس، اضطراب، یا افسردگی، احتمال انجام رفتار انحرافی بیشتر است..."
به گفته متخصصان پارافیلیا نوعی انحراف جنسی است و به حالتی اشاره می‌شود که در آن حالت برانگیختگی جنسی، به تصوری بسیار خاص چه از نظر ادراکی و چه یادآوری بستگی دارد نه به تصور شریک جنسی. درواقع در این حالت، فرد به طرق مختلف به جز رابطه جنسی طبیعی، دچار لذت جنسی می‌شود که می‌تواند در قالب دیدن فیلم، تصاویر، شی، مالش، دیدزدن و … باشد که شامل انحرافات جنسی می‌شود. «عمدتا افراد مبتلا به این اختلال از احساس حقارت رنج می‌برند و خیلی مواقع اعتمادبه‌نفس پایینی دارند و معمولا باورها و اعتقادهایشان نسبت به دیگران ضعیف‌تر است و به همین خاطر از وجدان اخلاقی خوبی هم برخوردار نیستند»
- اختلال جنسی عورت‌نمایی(نشان دادن آلت تناسلی برابر عموم، که در زنان نادر است).
- اختلال جنسی یادگارخواهی یا فتیشیسم (انگیختگی جنسی با اجسام بی‌جان مثلاً کفش، مو، لباس و ...)
- اختلال جنسی مالشی (مالیدن آلت تناسلی به جنس مؤنث برای ایجاد انگیختگی)
- اختلال جنسی بچه‌بازی
- اختلال جنسی آزارگری(سادیسم) جنسی (برانگیختگی جنسی در اثر رنج دادن روانی یا جسمی شخص دیگر ایجاد می‌شو)
- اختلال جنسی مازوخیسم جنسی ((لذت جنسی، با سوء رفتار جنسی یا روانی قرار گرفتن، یا تحقیر شدن).
- اختلال جنسی چشم‌چرانی (ارضاء جنسی با نگاه به اعمال جنسی دیگران یا گوش دادن به مکالمات تحریک آمیز)
- اختلال جنسی پارافیلیاهای دفعی (مدفوع کردن یا ادرار کردن روی شریک جنسی یا برعکس)
- اختلال جنسی حیوان خواهی (ارتباط جنسی با حیوانات)
روانشناسان با هشدار اینکه وجود چنین مشکلی در افراد متاهل می‌تواند باعث ایجاد اختلافات زناشویی شود، معتقدند از آنجا که برخی از بیماران مبتلا به پارافیلیا، متاهل هستند، به دلیل اینکه به روش‌های مختلف غیر از تماس فیزیکی و برقراری رابطه زناشویی با همسر، دچار برانگیختگی و لذت جنسی می‌شوند به دنبال سیری جنسی، میل کمتری به برقراری رابطه با همسرشان دارند، درنتیجه در زندگی زناشویی دچار مشکل می‌شوند. مثلا در پارافیلیای یادگارخواهی فرد با دیدن لباس یا دیگر وسایل جنس مخالف لذت و دچار برانگیختگی جنسی می‌شود و اغلب حین رابطه با همسرش هم دوست دارد برای تحریک بیشتر از این وسایل کمک بگیرد. اما به دلیل اینکه نمی‌تواند درباره مشکل و آنچه که در ذهنش می‌گذرد با او صحبت کند، تلاش می‌کند کمتر به رابطه تن بدهد.
به گفته یکی از متخصصان: در افراد متأهل در بیشتر موارد شریک زندگی فرد بیمار متوجه وجود اختلال در همسرش نمی‌شود مگر اینکه به دلیل کاهش روابط زناشویی و بی‌میلی همسرش، شک و در این باره بیشتر کاوش کند و متوجه وجود انحراف جنسی در او شود. البته در برخی از انواع پارافیلیا مثل مالشی، چشم‌چرانی، بچه‌بازی، آزارگری و... هم ممکن است به دلیل شکایت فرد قربانی، مساله به امور قضایی و نیروی انتظامی کشیده و همسر بیمار متوجه وجود مشکل شود. هرچند ناگفته نماند که گاهی اوقات هم فرد قربانی به خاطر ترس از آبرو یا مسایل فرهنگی و... از رفتاری که با او شده، حرفی نمی‌زند در نتیجه بیمار مبتلا به پارافیلیا بیشتر به رفتارهایش ادامه می‌دهد.
از دیگر عوامل موثر در بروز پارافیلیا احساس ناتوانی جنسی است: افرادی هم که توانایی برقراری رابطه جنسی را در خود نمی‌بینند و نمی‌توانند رابطه ی جنسی را پیش ببرند، بیشتر در معرض گرایش به انحرافات جنسی یا پارافیلیا هستند. اغلب این افراد به دلیل اینکه حین برقراری رابطه جنسی دچار استرس و اضطراب می‌شوند یا در رسیدن به نعوظ و حفظ آن مشکل دارند یا به دلیل اینکه آماده برقراری یک رابطه جنسی نیستند و… تصمیم می‌گیرند نیازهایش را به طرق مختلف به جز تماس فیزیکی با همسر یا ارتباط زناشویی طبیعی برآورده کنند.
مسایل بیولوژیکی هم عامل موثر دیگر در شکل‌گیری این رفتار هستند که فرد را به سمت انحراف جنسی سوق می‌دهند.
در مواردی که عامل بیولوژیکی وجود داشته باشد تجویز داروهای سروتونرژیک (ضدافسردگی و ضد وسواس یا داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین) می‌تواند در بهبود بیماران موثر باشد. گاهی افسردگی ناشی از کم شدن میزان سروتونین نیز می‌تواند در بروز این انحرافات جنسی نقش داشته باشد. در روان‌درمانی پس از شناسایی عامل موثر در سوق دادن فرد به سمت انحرافات جنسی، درصدد رفع آن اقدام‌های درمانی لازم انجام می‌شود. مثلا در یادگارخواهی روان‌درمانی با هدف شناسایی علت اولیه این انحراف صورت می‌گیرد و معمولا درصد زیادی از افراد به درمان جواب می‌دهند. اما در انواعی از پارافیلیا ممکن است به جز جلسات روان‌درمانی به درمان دارویی نیز نیاز باشد.
به گفته یک متخصص اعصاب و روان انحرافات جنسی یا پارافیلیا نیز جنبه اعتیادی دارد و گروه دیگر رفتارهای اعتیادی تمایل به انجام کارهای متفاوت و غیرمعمول در روابط جنسی دارند. برای نمونه افراد مبتلا به سادیسم حین برقراری روابط جنسی تمایل به آزار رساندن به طرف مقابلشان دارند و بیماران مبتلا به مازوخیسم نیز با خودآزاری و تحقیر کردن به لذت می رسند. مانند تمام رفتارهای اعتیادی رسیدن به پرهیز بسیار دشوار است حال آن که دارو درمانی و روان درمانی نیزبه این افراد کمک می کند اما به دلیل این که سیر موضوع عود کننده است مانع از پاسخ دهی مثبت و مطلوب به پروسه درمان می دهد.
در نهایت باید بدانیم مشکل اصلی بیماران مبتلا به پارافیلیا، تن ندادن آنها به درمان است و اغلب آنها برای درمان به پزشک مراجعه نمی‌کنند درحالی که اگر به پزشک متخصص مراجعه کنند، مشکلشان درمان‌پذیر خواهد بود چنانچه در یک پژوهش علمی در ایران، درمان شناختی رفتاری در اکثر بیماران پارافیلیای مراجعه کننده به یک مرکز درمانی، اثربخش و موفقیت آمیز بوده است. البته گروه درمانی های خاص مانند انجمن معتادان جنسی گمنام ایران (www.sa-iran.org) هم درکشورمان در حال رشد است نیز برای درمان به این گونه بیماران وجود دارد اما همه به آن دسترسی ندارند.
منابع:
۱- دکتر بهزاد قربانی در مصاحبه با نشریه سلامانه
۲- دکتر مهرداد افتخار در گفتگوی اختصاصی با شفا آنلاین
۳- دکتر حسین ابراهیمی مقدم در گفتگو با نشریه سلامانه
۴- مقاله با عنوان «تجربیاتی از درمان موفقیت آمیز همجنس بارگی خود ناپذیر، فرابارگی (پارافیلیا) و تبدل خواهی جنسی با روش های شناختی- رفتاری» دکتر محمدتقی یاسمی و همکاران. مجله علمی پزشکی قانونی، ش۴، صص ۲۲۲-۲۲۷
۵- tanzimekhanevadeh.com
نابهنجاری جنسی یا پارافیلیا (به انگلیسی: paraphilia) اینگونه تعریف شده: "این اختلالات به صورت تکانه ها، خیالپردازانه ها، یا اعمال جنسی که غیرمعمول، انحرافی، یا غریب هستند،مشخص میگردند. شیوع آنها در مردها بیش از زنان میباشد.علت، ناشناخته است. استعداد زیست شناختی (الکتروانسفالوگرام غیرطبیعی،هورمونهای غیرطبیعی) ممکن است با عوامل روانشناختی، مثل سوءرفتار در زمان کودکی، تقویت گردد. فعالیت پارافیلیائی به صورت وسواسی است. بیماران، به طور مکرر در رفتار انحرافی خود گرفتار هستند و قادر به کنترل تکانه خود نمیباشند. در شرایط استرس، اضطراب، یا افسردگی، احتمال انجام رفتار انحرافی بیشتر است..."
به گفته متخصصان پارافیلیا نوعی انحراف جنسی است و به حالتی اشاره می‌شود که در آن حالت برانگیختگی جنسی، به تصوری بسیار خاص چه از نظر ادراکی و چه یادآوری بستگی دارد نه به تصور شریک جنسی. درواقع در این حالت، فرد به طرق مختلف به جز رابطه جنسی طبیعی، دچار لذت جنسی می‌شود که می‌تواند در قالب دیدن فیلم، تصاویر، شی، مالش، دیدزدن و … باشد که شامل انحرافات جنسی می‌شود. «عمدتا افراد مبتلا به این اختلال از احساس حقارت رنج می‌برند و خیلی مواقع اعتمادبه‌نفس پایینی دارند و معمولا باورها و اعتقادهایشان نسبت به دیگران ضعیف‌تر است و به همین خاطر از وجدان اخلاقی خوبی هم برخوردار نیستند»
انواع و اشکال مختلف انحراف جنسی
پارافیلیا (انحراف جنسی) در اشکال متفاوت تظاهر پیدا می‌کند و یک یا چند نوع آن می‌تواند در یک فرد وجود داشته باشد. انحرافات جنسی یا پارافیلیاهای شایع عبارتند از:- اختلال جنسی عورت‌نمایی(نشان دادن آلت تناسلی برابر عموم، که در زنان نادر است).
- اختلال جنسی یادگارخواهی یا فتیشیسم (انگیختگی جنسی با اجسام بی‌جان مثلاً کفش، مو، لباس و ...)
- اختلال جنسی مالشی (مالیدن آلت تناسلی به جنس مؤنث برای ایجاد انگیختگی)
- اختلال جنسی بچه‌بازی
- اختلال جنسی آزارگری(سادیسم) جنسی (برانگیختگی جنسی در اثر رنج دادن روانی یا جسمی شخص دیگر ایجاد می‌شو)
- اختلال جنسی مازوخیسم جنسی ((لذت جنسی، با سوء رفتار جنسی یا روانی قرار گرفتن، یا تحقیر شدن).
- اختلال جنسی چشم‌چرانی (ارضاء جنسی با نگاه به اعمال جنسی دیگران یا گوش دادن به مکالمات تحریک آمیز)
- اختلال جنسی پارافیلیاهای دفعی (مدفوع کردن یا ادرار کردن روی شریک جنسی یا برعکس)
- اختلال جنسی حیوان خواهی (ارتباط جنسی با حیوانات)
روانشناسان با هشدار اینکه وجود چنین مشکلی در افراد متاهل می‌تواند باعث ایجاد اختلافات زناشویی شود، معتقدند از آنجا که برخی از بیماران مبتلا به پارافیلیا، متاهل هستند، به دلیل اینکه به روش‌های مختلف غیر از تماس فیزیکی و برقراری رابطه زناشویی با همسر، دچار برانگیختگی و لذت جنسی می‌شوند به دنبال سیری جنسی، میل کمتری به برقراری رابطه با همسرشان دارند، درنتیجه در زندگی زناشویی دچار مشکل می‌شوند. مثلا در پارافیلیای یادگارخواهی فرد با دیدن لباس یا دیگر وسایل جنس مخالف لذت و دچار برانگیختگی جنسی می‌شود و اغلب حین رابطه با همسرش هم دوست دارد برای تحریک بیشتر از این وسایل کمک بگیرد. اما به دلیل اینکه نمی‌تواند درباره مشکل و آنچه که در ذهنش می‌گذرد با او صحبت کند، تلاش می‌کند کمتر به رابطه تن بدهد.
به گفته یکی از متخصصان: در افراد متأهل در بیشتر موارد شریک زندگی فرد بیمار متوجه وجود اختلال در همسرش نمی‌شود مگر اینکه به دلیل کاهش روابط زناشویی و بی‌میلی همسرش، شک و در این باره بیشتر کاوش کند و متوجه وجود انحراف جنسی در او شود. البته در برخی از انواع پارافیلیا مثل مالشی، چشم‌چرانی، بچه‌بازی، آزارگری و... هم ممکن است به دلیل شکایت فرد قربانی، مساله به امور قضایی و نیروی انتظامی کشیده و همسر بیمار متوجه وجود مشکل شود. هرچند ناگفته نماند که گاهی اوقات هم فرد قربانی به خاطر ترس از آبرو یا مسایل فرهنگی و... از رفتاری که با او شده، حرفی نمی‌زند در نتیجه بیمار مبتلا به پارافیلیا بیشتر به رفتارهایش ادامه می‌دهد.
عوامل مؤثر در این اختلال
در مورد عوامل موثر این اختلال باید گفت دلایل مختلفی به دست می‌آید که عامل موثر در بروز این رفتار در فرد است، گاهی پس از چند جلسه روان‌درمانی مشخص می‌شود بیمار به دلیل اینکه در گذشته بنا به دلایلی تجربه تلخ و ناخوشایندی از برقراری رابطه جنسی کسب کرده، تمایلی به برقراری رابطه جنسی با شریک زندگی‌اش ندارد بنابراین برای رفع نیاز خود به انحرافات جنسی روی می‌آورد. از دیگر علل موثر در بروز این رفتار را می‌توان سردمزاجی همسر هم دانست. اغلب این افراد، به دلیل اینکه جزو کسانی نیستند که بتوانند خارج از چارچوب خانواده ارتباط برقرار کنند به سمت انحرافات جنسی گرایش پیدا و نیازهای خود را برطرف می‌کنند. معمولا در این شرایط فرد همسرش را دوست دارد و نمی‌خواهد با فرد دیگری رابطه برقرار کند درنتیجه ممکن است به پارافیلیای یادگارخواهی یا مالشی و… روی بیاورد.از دیگر عوامل موثر در بروز پارافیلیا احساس ناتوانی جنسی است: افرادی هم که توانایی برقراری رابطه جنسی را در خود نمی‌بینند و نمی‌توانند رابطه ی جنسی را پیش ببرند، بیشتر در معرض گرایش به انحرافات جنسی یا پارافیلیا هستند. اغلب این افراد به دلیل اینکه حین برقراری رابطه جنسی دچار استرس و اضطراب می‌شوند یا در رسیدن به نعوظ و حفظ آن مشکل دارند یا به دلیل اینکه آماده برقراری یک رابطه جنسی نیستند و… تصمیم می‌گیرند نیازهایش را به طرق مختلف به جز تماس فیزیکی با همسر یا ارتباط زناشویی طبیعی برآورده کنند.
مسایل بیولوژیکی هم عامل موثر دیگر در شکل‌گیری این رفتار هستند که فرد را به سمت انحراف جنسی سوق می‌دهند.
درمان این بیماری
به گفته متخصصان «بیماران مبتلا به پارافیلیا، راحت‌تر از آنچه فکر می‌کنند درمان می‌شوند و تلفیقی از درمان‌های شناختی رفتاری و همچنین جلسات روان‌درمانی و دارودرمانی می‌تواند در بهبود آنها مفید باشد». برای تمام انحرافات جنسی که در قالب پارافیلیا تظاهر پیدا می‌کنند ، درمان واحدی وجود دارد و فقط ممکن است در جزییات روند درمانی تغییراتی شکل بگیرد، مثلا در جلسات روان‌درمانی در نوع برانگیختگی یادگارخواهی به افراد توصیه می‌شود کمتر در یک اتاق خلوت حضور داشته باشند یا به فردی که دچار پارافیلیا مالشی است، پیشنهاد می‌شود از حضور در اماکن شلوغ اجتناب کند. متخصصان با تاکید بر اینکه بیماران پارافیلیا برای درمان، نیاز به جلسات سایکوتراپی- روان‌درمانی دارند تا مشخص شود چرا رابطه صحیح برقراری رابطه زناشویی را رها می‌کنند و به انحرافات جنسی رو می‌آورند، معتقدند: در بسیاری از موارد به چندین جلسه روان‌درمانی نیاز است تا عامل موثر در بروز این رفتار مشخص شود و ببینیم در پس زمینه ذهنی این افراد چه می‌گذرد.در مواردی که عامل بیولوژیکی وجود داشته باشد تجویز داروهای سروتونرژیک (ضدافسردگی و ضد وسواس یا داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین) می‌تواند در بهبود بیماران موثر باشد. گاهی افسردگی ناشی از کم شدن میزان سروتونین نیز می‌تواند در بروز این انحرافات جنسی نقش داشته باشد. در روان‌درمانی پس از شناسایی عامل موثر در سوق دادن فرد به سمت انحرافات جنسی، درصدد رفع آن اقدام‌های درمانی لازم انجام می‌شود. مثلا در یادگارخواهی روان‌درمانی با هدف شناسایی علت اولیه این انحراف صورت می‌گیرد و معمولا درصد زیادی از افراد به درمان جواب می‌دهند. اما در انواعی از پارافیلیا ممکن است به جز جلسات روان‌درمانی به درمان دارویی نیز نیاز باشد.
به گفته یک متخصص اعصاب و روان انحرافات جنسی یا پارافیلیا نیز جنبه اعتیادی دارد و گروه دیگر رفتارهای اعتیادی تمایل به انجام کارهای متفاوت و غیرمعمول در روابط جنسی دارند. برای نمونه افراد مبتلا به سادیسم حین برقراری روابط جنسی تمایل به آزار رساندن به طرف مقابلشان دارند و بیماران مبتلا به مازوخیسم نیز با خودآزاری و تحقیر کردن به لذت می رسند. مانند تمام رفتارهای اعتیادی رسیدن به پرهیز بسیار دشوار است حال آن که دارو درمانی و روان درمانی نیزبه این افراد کمک می کند اما به دلیل این که سیر موضوع عود کننده است مانع از پاسخ دهی مثبت و مطلوب به پروسه درمان می دهد.
در نهایت باید بدانیم مشکل اصلی بیماران مبتلا به پارافیلیا، تن ندادن آنها به درمان است و اغلب آنها برای درمان به پزشک مراجعه نمی‌کنند درحالی که اگر به پزشک متخصص مراجعه کنند، مشکلشان درمان‌پذیر خواهد بود چنانچه در یک پژوهش علمی در ایران، درمان شناختی رفتاری در اکثر بیماران پارافیلیای مراجعه کننده به یک مرکز درمانی، اثربخش و موفقیت آمیز بوده است. البته گروه درمانی های خاص مانند انجمن معتادان جنسی گمنام ایران (www.sa-iran.org) هم درکشورمان در حال رشد است نیز برای درمان به این گونه بیماران وجود دارد اما همه به آن دسترسی ندارند.
منابع:
۱- دکتر بهزاد قربانی در مصاحبه با نشریه سلامانه
۲- دکتر مهرداد افتخار در گفتگوی اختصاصی با شفا آنلاین
۳- دکتر حسین ابراهیمی مقدم در گفتگو با نشریه سلامانه
۴- مقاله با عنوان «تجربیاتی از درمان موفقیت آمیز همجنس بارگی خود ناپذیر، فرابارگی (پارافیلیا) و تبدل خواهی جنسی با روش های شناختی- رفتاری» دکتر محمدتقی یاسمی و همکاران. مجله علمی پزشکی قانونی، ش۴، صص ۲۲۲-۲۲۷
۵- tanzimekhanevadeh.com
