احکام وصیت | سوال سی و شش

پرسش :

‏این جانب دارای سه پسر و سه دختر هستم. یکی از پسرهایم به افتخار شهادت‏‎ ‎‏نایل گردید و خدا را شکر می کنم، اما یکی دیگر از پسرهایم انتظار آن را داشتم که‏‎ ‎‏ایشان هم مؤمن و معتقد به دین اسلام و به ولایت فقیه و قانون جمهوری اسلامی‏‎ ‎‏می شد، ولی متأسفانه هرچه نصیحت و تقاضا کردم؛ به هیچ وجه قبول نکرد. صریحاً‏‎ ‎‏جواب منفی داده، بر اثر معاشرت با رفقای گمراه، گمراه شده است از هر راهی آمدم،‏‎ ‎‏حتی با تشویق و نصایح که لااقل نماز بخواند، حاضر نشد و قلبم را سوزاند. به ناچار از‏‎ ‎‏آمدن خانۀ خودم مانع شدم.‏ ‏‏خود من قریب دو سال است مریض و فلج شده ام. از طرفی بر هر مسلمان، وصیت‏‎ ‎‏کردن، جزو واجبات است ولی این پسرم من را ناراضی کرده و به قلبم آتش زده،‏‎ ‎‏حاضر نیستم بعد از فوت من، دیناری از ماترکم را به ارث برده، با رفقایش هزین‏‏ۀ‏‎ ‎‏نامشروع نماید. هر مالی که انسان به دست بیاورد، طبق آی‏‏ۀ‏‏ قرآن که می فرماید: ‏‏فَمَنْ‏‎ ‎‏یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ * وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ‏‏، باید جوابگو باشد. آیا از انصاف‏‎ ‎‏و از عقل دور نیست، ورثه ارث را هزین‏‏ۀ‏‏ نامشروع نموده و پدر در قیامت مسئول عمل‏‎ ‎‏ایشان باشد؟ مسئولیت پدر برای خودش کافی است. در خاتمه، ماترک این جانب که‏‎ ‎‏ارث پدری است، مقداری زمین است که اشکالات قانونی ثبتی دارد، به علاوه با قانون ‏جمهوری اسلامی وفق ندارد. نمی شود ثبتی ماترک خود را ثبتی انجام داده و پسرم را‏‎ ‎‏از ماترک خود بی بهره نمایم. بالاتر از همه خودم افلیج و خانه نشین و توان حرکت‏‎ ‎‏ندارم و کسی را ندارم که کمک نماید در تهران وصیت رسمی نوشتم و اسم پسرم را‏‎ ‎‏جزو اولاد خود ننوشته و بقی‏‏ۀ‏‏ ورث‏‏ۀ‏‏ خود را ذکر کرده ام که ماترکم را ـ کما فرض الله‌ ـ‏‎ ‎‏تقسیم نمایند. رونوشت آن به پیوست تقدیم است. حالا می فهمم، این هم قانونی‏‎ ‎‏نیست؛ و بعد از فوت من، می تواند وراثت خود را ثابت کرده و شریک باشد. ‏ ‏‏لذا از مقام محترم استدعای عاجزانه دارم، حکمی با اقرار خودم عنایت فرموده تا‏‎ ‎‏بتوانم پسرم را از ارث بی بهره نمایم اگر چنین عملی انجام نشود؛ هر عملی غیر مشروع‏‎ ‎‏انجام می دهد، این جانب در قیامت مسئول نخواهم بود. منتظر جواب نامۀ شریف‏‎ ‎‏می باشم. قبلاً هم نامه ای توسط دفتر نخست وزیری تقدیم شده و به پاسخ آن نایل‏‎ ‎‏نشدم. امر مبارک مطاع می باشد. ‏‏

پاسخ :
‏‏بسمه تعالی، شخص نمی تواند وارث شرعی را با وصیت، از ارث محروم‏‎ ‎‏نماید، ولی می تواند با انتقال دارایی خود در حال حیات به دیگری،‏‎ ‎‏زمینه ی ارث را از بین ببرد. ‏

منبع: استفتائات امام خمینی(ره)، جلد 7، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران، 1392 ش.