علت عدم شرکت امام سجاد(علیه السلام) در قیام حرّه
پرسش :
چرا امام سجاد (علیه السلام) با شورشیان مدینه در قیام حرّه همکاری نکردند؟
پاسخ :
علل خوددارى امام سجاد(علیه السلام) را مى توان چنین خلاصه کرد:
1- با ارزیابى اوضاع، و ملاحظه اختناق شدیدى که پس از شهادت امام حسین(علیه السلام) به وجود آمده بود، امام شکست نهضت مدینه را پیش بینى مى کرد، و مى دید اگر در آن شرکت جوید، نه تنها پیروز نمى شود، بلکه خود و پیروانش نیز کشته مى شوند و باقى مانده نیروهاى تشیع از بین مى رود بدون آنکه نتیجه اى حاصل شود.
2- با توجه به سوابق عبدالله بن زبیر، و نفوذى که او در میان صفوف شورشیان یافته بود، این نهضت نمى توانست یک نهضت اصیل شیعى باشد و امام نمى خواست امثال عبدالله بن زبیر قدرت طلب، او را پل پیروزى قرار دهند.
3- شورشیان، عبدالله بن حنظله را به رهبرى خود برگزیده بودند و هیچ گونه نظر خواهى از امام نکرده بود. گر چه رهبران شورش افرادى صالح و پاک بودند و انتقادها و اعتراض هاى آنان نسبت به حکومت یزید کاملا بجا و درست بود، اما پیدا بود که این حرکت، یک حرکت خالص شیعى نیست و در صورت پیروزى معلوم نیست به نفع شیعیان تمام شود.
گویا با توجه به این گونه ملاحظات بود که امام از ابتدا در شورش شرکت نکرد، و یزید که این موضوع را مى دانست و از طرف دیگر فاجعه کربلا در افکار عمومى براى او گران تمام شده بود، به «مسلم بن عقبه» توصیه کرده بود که متعرض على بن الحسین(علیه السلام) نشود.
در جریان قیام مردم مدینه، وقتى که بنى امیه را از مدینه بیرون کردند، مروان از امام سجاد (علیه السلام) خواهش کرد که همسر و خانواده او در حرم امام باشند.
امام سجاد (علیه السلام) نیز با بزرگوارى پذیرفت. از این رو طى سه روز که مدینه دستخوش قتل و غارت بود، خانه امام سجاد (علیه السلام) مأمن خوبى براى پناهندگان بود و تعداد چهارصد نفر زن با اعضاى خانواده خویش به منزل امام پناهنده شدند و امام تا آخر غائله از آنان پذیرایى کرد.
«مسلم بن عقبه»، پس از ختم غائله، على بن الحسین(علیه السلام) را خواست. وقتى که حضرت حاضر شد او را نزدیک خود نشاند و مورد احترام و تفقد قرار داد و سپس با بازگشت حضرت به خانه، موافقت کرد.(1)
پی نوشت:
(1). على بن عیسى اربلى، کشف الغمه، فى معرفه الائمه. تبریز، مکتبه بنى هاشمى، 1381 ه.ق، ج 2، ص 319؛ السید المحسن الامین، اعیان الشیعه، تحقیق: حسن الامین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1403 ه.ق، ج 1، ص 630 و 633.
منبع: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق(علیه السلام)، قم، 1390 ه.ش.
علل خوددارى امام سجاد(علیه السلام) را مى توان چنین خلاصه کرد:
1- با ارزیابى اوضاع، و ملاحظه اختناق شدیدى که پس از شهادت امام حسین(علیه السلام) به وجود آمده بود، امام شکست نهضت مدینه را پیش بینى مى کرد، و مى دید اگر در آن شرکت جوید، نه تنها پیروز نمى شود، بلکه خود و پیروانش نیز کشته مى شوند و باقى مانده نیروهاى تشیع از بین مى رود بدون آنکه نتیجه اى حاصل شود.
2- با توجه به سوابق عبدالله بن زبیر، و نفوذى که او در میان صفوف شورشیان یافته بود، این نهضت نمى توانست یک نهضت اصیل شیعى باشد و امام نمى خواست امثال عبدالله بن زبیر قدرت طلب، او را پل پیروزى قرار دهند.
3- شورشیان، عبدالله بن حنظله را به رهبرى خود برگزیده بودند و هیچ گونه نظر خواهى از امام نکرده بود. گر چه رهبران شورش افرادى صالح و پاک بودند و انتقادها و اعتراض هاى آنان نسبت به حکومت یزید کاملا بجا و درست بود، اما پیدا بود که این حرکت، یک حرکت خالص شیعى نیست و در صورت پیروزى معلوم نیست به نفع شیعیان تمام شود.
گویا با توجه به این گونه ملاحظات بود که امام از ابتدا در شورش شرکت نکرد، و یزید که این موضوع را مى دانست و از طرف دیگر فاجعه کربلا در افکار عمومى براى او گران تمام شده بود، به «مسلم بن عقبه» توصیه کرده بود که متعرض على بن الحسین(علیه السلام) نشود.
در جریان قیام مردم مدینه، وقتى که بنى امیه را از مدینه بیرون کردند، مروان از امام سجاد (علیه السلام) خواهش کرد که همسر و خانواده او در حرم امام باشند.
امام سجاد (علیه السلام) نیز با بزرگوارى پذیرفت. از این رو طى سه روز که مدینه دستخوش قتل و غارت بود، خانه امام سجاد (علیه السلام) مأمن خوبى براى پناهندگان بود و تعداد چهارصد نفر زن با اعضاى خانواده خویش به منزل امام پناهنده شدند و امام تا آخر غائله از آنان پذیرایى کرد.
«مسلم بن عقبه»، پس از ختم غائله، على بن الحسین(علیه السلام) را خواست. وقتى که حضرت حاضر شد او را نزدیک خود نشاند و مورد احترام و تفقد قرار داد و سپس با بازگشت حضرت به خانه، موافقت کرد.(1)
پی نوشت:
(1). على بن عیسى اربلى، کشف الغمه، فى معرفه الائمه. تبریز، مکتبه بنى هاشمى، 1381 ه.ق، ج 2، ص 319؛ السید المحسن الامین، اعیان الشیعه، تحقیق: حسن الامین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1403 ه.ق، ج 1، ص 630 و 633.
منبع: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق(علیه السلام)، قم، 1390 ه.ش.
