مسائل اجتماعى در قرآن
پرسش :
آیا در قرآن کریم از مسائل اجتماعى سخن به میان آمده است؟
پاسخ :
قرآن عدالت اجتماعى یکى از مهم ترین تعلیمات انبیاء است، قرآن در این زمینه مى فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ»؛ (ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب آسمانى و میزان [شناسایىِ حق از باطل و قوانین عادلانه] نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند).(1)
و در تعقیب این هدف، همه افراد با ایمان اعم از بزرگ و کوچک، پیر و جوان، از هر نژاد و زبانى را، دعوت به این امر کرده و مى فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ للهِِ وَلَوْ عَلَى أَنفُسِکُمْ أَوِ الْوَالِدَیْنِ وَالاَْقْرَبِینَ»؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! همواره و همیشه قیام به عدالت کنید. براى خدا گواهى دهید، اگر چه به زیان شما، یا پدر و مادر و نزدیکانتان بوده باشد!).(2)
در زمینه روابط اجتماعى و قراردادها و هر گونه عهد و پیمان، همه را به پایبندى به این اصل دعوت کرده و مى فرماید: «یأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ»؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! به پیمان ها [و قراردادها] وفا کنید!)(3)و نیز مى فرماید: «أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْئُولا»؛ (و به عهد [خود] وفا کنید، که از عهد سؤال مى شود).(4)
گسترش و شمول این است که حتى عهد و پیمان با غیر مسلمین را شامل مى شود و بر روابط عمومى و خصوصى، و قراردادهاى بین المللى نیز حاکم است.
همچنین در زمینه دفع هر گونه تجاوز و جبران هر گونه خسارت ناشى از تجاوز دیگران، در یک عبارت کوتاه و کاملا حساب شده مى فرماید: «فَمَنِ اعْتَدَى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَیْکُمْ وَاتَّقُوا اللهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ»؛ (هرکس به شما حمله کرد، همانند حمله وى بر او حمله کنید و از [مخالفت فرمان] خدا بپرهیزید [و زیاده روى ننمایید]؛ و بدانید خدا با پرهیزگاران است).(5)
پی‌نوشت‌ها:
(1). سوره حدید، آیه 25.
(2). سوره نساء، آیه 135.
(3). سوره مائده، آیه 1.
(4). سوره اسراء، آیه 34.
(4). سوره اسراء، آیه 34.
(5). سوره بقره، آیه 194.
منبع: پیام قرآن، آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1386 هـ.ش، ج 8، ص 252.
قرآن عدالت اجتماعى یکى از مهم ترین تعلیمات انبیاء است، قرآن در این زمینه مى فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ»؛ (ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب آسمانى و میزان [شناسایىِ حق از باطل و قوانین عادلانه] نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند).(1)
و در تعقیب این هدف، همه افراد با ایمان اعم از بزرگ و کوچک، پیر و جوان، از هر نژاد و زبانى را، دعوت به این امر کرده و مى فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ للهِِ وَلَوْ عَلَى أَنفُسِکُمْ أَوِ الْوَالِدَیْنِ وَالاَْقْرَبِینَ»؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! همواره و همیشه قیام به عدالت کنید. براى خدا گواهى دهید، اگر چه به زیان شما، یا پدر و مادر و نزدیکانتان بوده باشد!).(2)
در زمینه روابط اجتماعى و قراردادها و هر گونه عهد و پیمان، همه را به پایبندى به این اصل دعوت کرده و مى فرماید: «یأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ»؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! به پیمان ها [و قراردادها] وفا کنید!)(3)و نیز مى فرماید: «أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْئُولا»؛ (و به عهد [خود] وفا کنید، که از عهد سؤال مى شود).(4)
گسترش و شمول این است که حتى عهد و پیمان با غیر مسلمین را شامل مى شود و بر روابط عمومى و خصوصى، و قراردادهاى بین المللى نیز حاکم است.
همچنین در زمینه دفع هر گونه تجاوز و جبران هر گونه خسارت ناشى از تجاوز دیگران، در یک عبارت کوتاه و کاملا حساب شده مى فرماید: «فَمَنِ اعْتَدَى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَیْکُمْ وَاتَّقُوا اللهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ»؛ (هرکس به شما حمله کرد، همانند حمله وى بر او حمله کنید و از [مخالفت فرمان] خدا بپرهیزید [و زیاده روى ننمایید]؛ و بدانید خدا با پرهیزگاران است).(5)
پی‌نوشت‌ها:
(1). سوره حدید، آیه 25.
(2). سوره نساء، آیه 135.
(3). سوره مائده، آیه 1.
(4). سوره اسراء، آیه 34.
(4). سوره اسراء، آیه 34.
(5). سوره بقره، آیه 194.
منبع: پیام قرآن، آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1386 هـ.ش، ج 8، ص 252.
