مفهوم واژه های تنزیل و انزال
پرسش :
منظور از «انزال و تنزیل» چیست؟
پاسخ :
این دو واژه هر دو از مادّه «نزول» گرفته شده که در اصل به معناى آمدن از بالا به پایین (فرود آمدن) است؛ و چون این دو واژه معناى متعدّدى دارد به معناى پایین آوردن و فرو فرستادن است.
گاه نزول یا فرو فرستادن از بالا به پایین جنبه حسّى دارد؛ مانند: «وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُوراً» (1)؛ (ما از آسمان آب پاکیزه، پاک کننده فرستادیم).
گاه به معناى موهبتى است که از مقام بالا به مقام پایین ترى اعطا مى شود، مانند: «وَأَنْزَلَ لَکُمْ مِّنَ الاَْنْعَامِ ثَمَانِیَةَ أَزْوَاج» (2)؛ (او براى شما هشت جفت از چهارپایان نازل کرد).
و گاه به معناى القاى مطالب و معارف الهیّه از سوى خداوند است که در قرآن مجید کراراً در این معنا به کار رفته است.
در این که آیا واژه «اِنْزال» و «تَنزِیل» به یک معنا است یا نه؟ میان ارباب لغت گفتگو است.
بعضى معتقدند که تفاوتى میان این دو وجود ندارد جز این که تنزیل معناى کثرت و فزونى را در بر دارد.(3)
در حالى که بعضى دیگر معتقدند میان این دو تفاوت اساسى است. «تنزیل» به معناى فرو فرستادن تدریجى است، در حالى که «انزال» هم تدریجى را شامل مى شود و هم دفعى را. راغب در مفردات از آیه زیر براى این تفاوت استفاده کرده است:
«وَیَقُولُ الَّذِینَ آمَنُوا لَوْلاَ نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَا أُنزِلَتْ سُورَةٌ مُّحْکَمَةٌ وَذُکِرَ فِیهَا الْقِتَالُ رَأَیْتَ الَّذِینَ فِى قُلُوبِهِمْ مَّرَضٌ یَنظُرُونَ إِلَیْکَ نَظَرَ الْمَغْشِىِّ عَلَیْهِ مِنْ الْمَوْتِ» (4)؛ (مؤمنان پیوسته مى گویند: چرا سوره اى نازل نمى شود [سوره اى که در آن فرمان جهاد باشد] امّا هنگامى که سوره محکمى نازل مى گردد که در آن نامى از جنگ برده شده، منافقان بیمار دل را مى بینى همچون کسى که در آستانه مرگ قرار گرفته است به تو نگاه مى کنند).
در این آیه نخست سخن از تقاضاى نزول تدریجى آیات جهاد است؛ ولى بعداً اشاره به نزول این فرمان به صورت یک حکم قاطع و جامع مى کند، و در اینجا است که منافقان به وحشت مى افتند که در برابر این فرمان جهاد غافلگیر شده اند.
پی‌نوشت‌ها:
(1). سوره فرقان، آیه 48.
(2). سوره زمر، آیه 6.
(3). این عقیده را لسان العرب از ابوالحسن نقل کرده است.
(4). سوره محمد، آیه 20.
منبع: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1386شمسی، چاپ: نهم، ج1، ص 212.
این دو واژه هر دو از مادّه «نزول» گرفته شده که در اصل به معناى آمدن از بالا به پایین (فرود آمدن) است؛ و چون این دو واژه معناى متعدّدى دارد به معناى پایین آوردن و فرو فرستادن است.
گاه نزول یا فرو فرستادن از بالا به پایین جنبه حسّى دارد؛ مانند: «وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُوراً» (1)؛ (ما از آسمان آب پاکیزه، پاک کننده فرستادیم).
گاه به معناى موهبتى است که از مقام بالا به مقام پایین ترى اعطا مى شود، مانند: «وَأَنْزَلَ لَکُمْ مِّنَ الاَْنْعَامِ ثَمَانِیَةَ أَزْوَاج» (2)؛ (او براى شما هشت جفت از چهارپایان نازل کرد).
و گاه به معناى القاى مطالب و معارف الهیّه از سوى خداوند است که در قرآن مجید کراراً در این معنا به کار رفته است.
در این که آیا واژه «اِنْزال» و «تَنزِیل» به یک معنا است یا نه؟ میان ارباب لغت گفتگو است.
بعضى معتقدند که تفاوتى میان این دو وجود ندارد جز این که تنزیل معناى کثرت و فزونى را در بر دارد.(3)
در حالى که بعضى دیگر معتقدند میان این دو تفاوت اساسى است. «تنزیل» به معناى فرو فرستادن تدریجى است، در حالى که «انزال» هم تدریجى را شامل مى شود و هم دفعى را. راغب در مفردات از آیه زیر براى این تفاوت استفاده کرده است:
«وَیَقُولُ الَّذِینَ آمَنُوا لَوْلاَ نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَا أُنزِلَتْ سُورَةٌ مُّحْکَمَةٌ وَذُکِرَ فِیهَا الْقِتَالُ رَأَیْتَ الَّذِینَ فِى قُلُوبِهِمْ مَّرَضٌ یَنظُرُونَ إِلَیْکَ نَظَرَ الْمَغْشِىِّ عَلَیْهِ مِنْ الْمَوْتِ» (4)؛ (مؤمنان پیوسته مى گویند: چرا سوره اى نازل نمى شود [سوره اى که در آن فرمان جهاد باشد] امّا هنگامى که سوره محکمى نازل مى گردد که در آن نامى از جنگ برده شده، منافقان بیمار دل را مى بینى همچون کسى که در آستانه مرگ قرار گرفته است به تو نگاه مى کنند).
در این آیه نخست سخن از تقاضاى نزول تدریجى آیات جهاد است؛ ولى بعداً اشاره به نزول این فرمان به صورت یک حکم قاطع و جامع مى کند، و در اینجا است که منافقان به وحشت مى افتند که در برابر این فرمان جهاد غافلگیر شده اند.
پی‌نوشت‌ها:
(1). سوره فرقان، آیه 48.
(2). سوره زمر، آیه 6.
(3). این عقیده را لسان العرب از ابوالحسن نقل کرده است.
(4). سوره محمد، آیه 20.
منبع: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1386شمسی، چاپ: نهم، ج1، ص 212.
