پرسش :
چند داستان در مورد زندگي حضرت فاطمه ـ سلام الله عليها ـ بيان نموده و حديثي را ذكر كنيد.
پاسخ :
حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ اسوه برترين انسانها به عنوان حجة الله و وسيلة الله، بزرگ انساني است كه در عمر كوتاه خود، زيبنده و برازندة القابي چون: كوثر، ليلة القدر، أم أبيها، ام الأئمة النجباء، زهرا و فاطمه ـ عليها السلام ـ شد.
بر نسل امروز بويژه جوانان شيعه ايراني است تا با حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ و منش او بيشتر آشنا گشته و از سيرة آن حضرت در زندگي خويش الگو بگيرند.
حال كه شما پرسشگر عزيز در پي كسب معرفت از درياي كران ناپيداي علم و سيره فاطمي ـ سلام الله عليها ـ هستيد و آن حضرت را در مسير زندگيتان الگوي خويش ساخته ايد، داستاني چند از زندگي آن حضرت كه به خواسته خودتان مناسب با سن و موقعيّت شما و هم سن و سالانتان باشد ذكر مي كنيم.
1. اصل پوشش ظاهر (حجاب) و دارا بودن صفت كمالي عفاف براي زن مؤمنه يكي از وظايف ديني و انساني به شمار مي رود كه زنان مسلمان جهت حفظ تقوي و كسب رضايت خدا و رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ و ابراز بندگي خدا از طرفي، و جهت حفظ امنيّت اخلاقي اجتماع از سوي ديگر بايد ملتزم به آن باشند.
يكي از پيام هاي صريح زندگي فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ اهميت دادن آن بانوي گرامي به حجاب و پوشش در حد فوق العاده مي باشد كه در اين مختصر به ذكر دو روايت كفايت مي كنيم.
1. از امام كاظم ـ عليه السلام ـ روايت است كه علي ـ عليه السلام ـ فرمود:
نابينائي اجازه خواست و بر فاطمه ـ سلام الله عليها ـ وارد شد پس حضرت زهرا خود را از او پوشاند، رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ به وي فرمود: براي چه خود را از او مي پوشاني در حالي كه تو را نمي بيند؟ فاطمه ـ سلام الله عليها ـ عرض كرد: اگر او مرا نمي بيند همانا من او را مي بينم و وي بوي مرا استشمام مي كند. آنگاه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمودند: گواهي مي دهم كه بي شك تو پارة تن مني.[1]
از اين روايت علاوه بر پوشاندن بدن، لزوم پوشش بوي عطر زنان هم از مردان نامحرم فهميده مي شود.
2. و نيز علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايند:
خدمت رسول گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ بوديم، آن حضرت پرسيد چه چيزي براي زنان نيكو و رواست؟ حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ فرمودند:
«خير للنساء أن لا يرين الرجال و لا يراهنّ الرجال.»[2]
آنچه براي زنان نيكوست اينكه بدون ضرورت مردان نامحرم را نبينند و نامحرمان نيز او را ننگرند.
2. حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ در عبادت و عصمت به حدّي رسيده بود كه در حديث متفق ميان شيعه و اهل سنت آمده است كه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در رابطه با عصمت و عبادت آن حضرت فرمودند: «إن الله يغضب لغضبك فاطمة و يرضا لرضاك» اي فاطمه ـ سلام الله عليها ـ : خداوند با خشم تو خشم مي كند و با رضاي تو راضي مي شود.[3]
آن حضرت گاهي تا صبح مشغول عبادت مي شد، حضرت امام حسن ـ عليه السلام ـ مي فرمايند:
شب جمعه اي ديدم كه مادرم همواره در ركوع و سجود بود تا اينكه صبح شد و مي شنيدم كه براي مردان و زنان مؤمن دعا مي كرد و نام مي برد ولي براي خود دعا نكرد. گفتم: اي مادر چرا براي خويش دعا نمي كني همانگونه كه براي ديگران دعا مي كني؟ فرمود: پسرم اوّل همسايه بعد خانه.[4]
اين روايات علاوه بر اينكه تأكيد بر شب زنده داري ها و عبادتهاي آن حضرت دارد مي رساند كه حضرت زهراء نسبت به اطرافيان و همسايگان خويش بي تفاوت نبودند و همواره در حقّ بندگان خوب خدا خيرخواه و براي رفع حوائج آنان دعا مي كردند.
پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در مورد دخت گراميش مي فرمود: فاطمه حوريه اي انساني است، هرگاه در محراب در مقابل خداوند خويش مي ايستد. نور او براي ملائكه آسمان همچون نور ستاره ها براي اهل زمين مي درخشد، خداوند عزوجل مي فرمايد: اي فرشتگان من بنگريد به بندة من فاطمه، سرور بندگانم، كه در مقابل من ايستاده و بند بند بدن او از خوف من مي لرزد و با خشوع قلب خود به عبادت من روي آورده است، شما را گواه مي گيرم كه شيعيان او را از آتش جهنم امان دادم.[5]
حسن بصري با اينكه از طرفداران اهل بيت ـ عليهم السلام ـ نيست مي گويد:
در اين امت كسي عابدتر از فاطمه ـ سلام الله عليها ـ نبود، آنقدر به عبادت مي ايستاد كه قدمهايش وَرم مي نمود.[6]
حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ در لحظات آخر عمر خويش همچون ايام گذشته مشغول عبادت و راز و نياز با حضرت احديّت بود و شيعيان و پيروان اسلام و نيز در حقّ گنهكاران و خطا پيشه گان امت اسلامي دعا مي كرد و طلب مغفرت براي آنان از بارگاه خداوند متعال داشت. اسماء همسر جعفر طيّار نقل مي كند كه در لحظه هاي آخر عمر حضرت زهراء ـ سلام الله عليها ـ متوجه آن بزرگ بانوي عالم بودم، ابتداء غسل كرد و لباسهايش را عوض نمود و در خانه مشغول راز و نياز با خدا شد. جلو رفتم، فاطمه ـ سلام الله عليها ـ را ديدم كه رو به قبله نشسته و دستها را به سوي آسمان بلند كرده و چنين دعا مي كند: «إلهي و سيدي أسئلك بالّذين اصطفبتهم و ببكاء ولدي في مفارقتي أن تغفر لعصاة شيعتي و شيعة ذريتي؛ پروردگارا، بزرگوارا، بحقّ پيامبراني كه آنها را برگزيدي و به گريه هاي فرزندانم در فراق من، از تو مي خواهم گناهكاران شيعيان من و شيعيان فرزندان مرا ببخشائي».[7]
و اينها خود بزرگترين درس از زندگي سرشار از ايمان آن حضرت مي باشند كه مي توانند تحولّي عميق در دلهاي خفته و پژمرده از غفلت و ناداني انسانها در تمامي قرون و بالاخص در عصر حاضر ايجاد كنند. اميد است با پيروي از ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ بتوانيم زندگي پر از معنويت و ايمان براي خود و جامعه خود بسازيم. در پايان حديثي از حضرت رسول اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در رابطه با حضرت زهراء ـ سلام الله عليها ـ ذكر مي كنيم. انشاءالله كه بتوانيم در زمرة محبان واقعي اهل بيت عصمت و طهارت ـ عليهم السلام ـ قرار گيريم.
قال رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ :
من أحب فاطمه ابنتي فهو في الجنة معي و من أبغضها فهو في النار. يا سلمان، حبّ فاطمه ينفع مائة من المواطن...
رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ به سلمان فرمودند: اي سلمان، هر كس دخترم را دوست بدارد او بامن در بهشت است و هر كس او را دشمن بدارد او در آتش است. اي سلمان، حبّ فاطمه ـ سلام الله عليها ـ در صد جايگاه سود مي دهد، آسانترين آن جايگاه ها مرگ و قبر و ميزان و صراط و محاسبه است. هر كس از او، دخترم راضي باشد من از او راضيم و هر كس من از او راضي باشم خدا از او راضي باشد و هر كه بر او خشم كند من بر او خشم كنم و هر كس بر او خشم نمايم خدا بر او خشم كند. اي سلمان، واي بر كسي كه به او و شوهرش ستم كند. واي بر كسي كه به ذرّية او ستم كند.[8]
معرفي منبع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ علامه محمدباقر مجلسي، کتاب چهارده معصوم ـ عليهم السلام ـ ، انتشارات سرور، 1382ش.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . قزويني، سيد محمدكاظم، فاطمة الزهراء(س) از ولادت تا شهادت، ترجمه علي كرمي، انتشارات نشر مرتضي، چاپ چهارم، 1382ش ، ص330.
[2] . نيلي پور، مهدي، فرهنگ فاطميه، اصفهان، انتشارات مركز فرهنگي شهيد مدرس، چاپ سوم، 1382ش، ص250.
[3] . شيخ طبرسي، فضل بن حسن، اعلام الوري با علام الهدي، مؤسسه آل البيت(ع)، لإحياء التراث، چاپ اول، 1417ق، ج1، ص294.
[4] . علامه مجلسي، تاريخ چهارده معصوم(ع)، چاپ نهم، انتشارات سرور، 1382ش، ص193.
[5] . قزويني، سيدمحمدكاظم، فاطمة الزهراء از ولادت تا شهادت، ترجمه علي كرمي، انتشارات نشر مرتضي. چاپ چهارم، 1382ش، ص301.
[6] . همان.
[7] . فرهنگ فاطميه، همان، ص15.
[8] . همان، ص13.
حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ اسوه برترين انسانها به عنوان حجة الله و وسيلة الله، بزرگ انساني است كه در عمر كوتاه خود، زيبنده و برازندة القابي چون: كوثر، ليلة القدر، أم أبيها، ام الأئمة النجباء، زهرا و فاطمه ـ عليها السلام ـ شد.
بر نسل امروز بويژه جوانان شيعه ايراني است تا با حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ و منش او بيشتر آشنا گشته و از سيرة آن حضرت در زندگي خويش الگو بگيرند.
حال كه شما پرسشگر عزيز در پي كسب معرفت از درياي كران ناپيداي علم و سيره فاطمي ـ سلام الله عليها ـ هستيد و آن حضرت را در مسير زندگيتان الگوي خويش ساخته ايد، داستاني چند از زندگي آن حضرت كه به خواسته خودتان مناسب با سن و موقعيّت شما و هم سن و سالانتان باشد ذكر مي كنيم.
1. اصل پوشش ظاهر (حجاب) و دارا بودن صفت كمالي عفاف براي زن مؤمنه يكي از وظايف ديني و انساني به شمار مي رود كه زنان مسلمان جهت حفظ تقوي و كسب رضايت خدا و رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ و ابراز بندگي خدا از طرفي، و جهت حفظ امنيّت اخلاقي اجتماع از سوي ديگر بايد ملتزم به آن باشند.
يكي از پيام هاي صريح زندگي فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ اهميت دادن آن بانوي گرامي به حجاب و پوشش در حد فوق العاده مي باشد كه در اين مختصر به ذكر دو روايت كفايت مي كنيم.
1. از امام كاظم ـ عليه السلام ـ روايت است كه علي ـ عليه السلام ـ فرمود:
نابينائي اجازه خواست و بر فاطمه ـ سلام الله عليها ـ وارد شد پس حضرت زهرا خود را از او پوشاند، رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ به وي فرمود: براي چه خود را از او مي پوشاني در حالي كه تو را نمي بيند؟ فاطمه ـ سلام الله عليها ـ عرض كرد: اگر او مرا نمي بيند همانا من او را مي بينم و وي بوي مرا استشمام مي كند. آنگاه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمودند: گواهي مي دهم كه بي شك تو پارة تن مني.[1]
از اين روايت علاوه بر پوشاندن بدن، لزوم پوشش بوي عطر زنان هم از مردان نامحرم فهميده مي شود.
2. و نيز علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايند:
خدمت رسول گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ بوديم، آن حضرت پرسيد چه چيزي براي زنان نيكو و رواست؟ حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ فرمودند:
«خير للنساء أن لا يرين الرجال و لا يراهنّ الرجال.»[2]
آنچه براي زنان نيكوست اينكه بدون ضرورت مردان نامحرم را نبينند و نامحرمان نيز او را ننگرند.
2. حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ در عبادت و عصمت به حدّي رسيده بود كه در حديث متفق ميان شيعه و اهل سنت آمده است كه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در رابطه با عصمت و عبادت آن حضرت فرمودند: «إن الله يغضب لغضبك فاطمة و يرضا لرضاك» اي فاطمه ـ سلام الله عليها ـ : خداوند با خشم تو خشم مي كند و با رضاي تو راضي مي شود.[3]
آن حضرت گاهي تا صبح مشغول عبادت مي شد، حضرت امام حسن ـ عليه السلام ـ مي فرمايند:
شب جمعه اي ديدم كه مادرم همواره در ركوع و سجود بود تا اينكه صبح شد و مي شنيدم كه براي مردان و زنان مؤمن دعا مي كرد و نام مي برد ولي براي خود دعا نكرد. گفتم: اي مادر چرا براي خويش دعا نمي كني همانگونه كه براي ديگران دعا مي كني؟ فرمود: پسرم اوّل همسايه بعد خانه.[4]
اين روايات علاوه بر اينكه تأكيد بر شب زنده داري ها و عبادتهاي آن حضرت دارد مي رساند كه حضرت زهراء نسبت به اطرافيان و همسايگان خويش بي تفاوت نبودند و همواره در حقّ بندگان خوب خدا خيرخواه و براي رفع حوائج آنان دعا مي كردند.
پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در مورد دخت گراميش مي فرمود: فاطمه حوريه اي انساني است، هرگاه در محراب در مقابل خداوند خويش مي ايستد. نور او براي ملائكه آسمان همچون نور ستاره ها براي اهل زمين مي درخشد، خداوند عزوجل مي فرمايد: اي فرشتگان من بنگريد به بندة من فاطمه، سرور بندگانم، كه در مقابل من ايستاده و بند بند بدن او از خوف من مي لرزد و با خشوع قلب خود به عبادت من روي آورده است، شما را گواه مي گيرم كه شيعيان او را از آتش جهنم امان دادم.[5]
حسن بصري با اينكه از طرفداران اهل بيت ـ عليهم السلام ـ نيست مي گويد:
در اين امت كسي عابدتر از فاطمه ـ سلام الله عليها ـ نبود، آنقدر به عبادت مي ايستاد كه قدمهايش وَرم مي نمود.[6]
حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ در لحظات آخر عمر خويش همچون ايام گذشته مشغول عبادت و راز و نياز با حضرت احديّت بود و شيعيان و پيروان اسلام و نيز در حقّ گنهكاران و خطا پيشه گان امت اسلامي دعا مي كرد و طلب مغفرت براي آنان از بارگاه خداوند متعال داشت. اسماء همسر جعفر طيّار نقل مي كند كه در لحظه هاي آخر عمر حضرت زهراء ـ سلام الله عليها ـ متوجه آن بزرگ بانوي عالم بودم، ابتداء غسل كرد و لباسهايش را عوض نمود و در خانه مشغول راز و نياز با خدا شد. جلو رفتم، فاطمه ـ سلام الله عليها ـ را ديدم كه رو به قبله نشسته و دستها را به سوي آسمان بلند كرده و چنين دعا مي كند: «إلهي و سيدي أسئلك بالّذين اصطفبتهم و ببكاء ولدي في مفارقتي أن تغفر لعصاة شيعتي و شيعة ذريتي؛ پروردگارا، بزرگوارا، بحقّ پيامبراني كه آنها را برگزيدي و به گريه هاي فرزندانم در فراق من، از تو مي خواهم گناهكاران شيعيان من و شيعيان فرزندان مرا ببخشائي».[7]
و اينها خود بزرگترين درس از زندگي سرشار از ايمان آن حضرت مي باشند كه مي توانند تحولّي عميق در دلهاي خفته و پژمرده از غفلت و ناداني انسانها در تمامي قرون و بالاخص در عصر حاضر ايجاد كنند. اميد است با پيروي از ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ بتوانيم زندگي پر از معنويت و ايمان براي خود و جامعه خود بسازيم. در پايان حديثي از حضرت رسول اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در رابطه با حضرت زهراء ـ سلام الله عليها ـ ذكر مي كنيم. انشاءالله كه بتوانيم در زمرة محبان واقعي اهل بيت عصمت و طهارت ـ عليهم السلام ـ قرار گيريم.
قال رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ :
من أحب فاطمه ابنتي فهو في الجنة معي و من أبغضها فهو في النار. يا سلمان، حبّ فاطمه ينفع مائة من المواطن...
رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ به سلمان فرمودند: اي سلمان، هر كس دخترم را دوست بدارد او بامن در بهشت است و هر كس او را دشمن بدارد او در آتش است. اي سلمان، حبّ فاطمه ـ سلام الله عليها ـ در صد جايگاه سود مي دهد، آسانترين آن جايگاه ها مرگ و قبر و ميزان و صراط و محاسبه است. هر كس از او، دخترم راضي باشد من از او راضيم و هر كس من از او راضي باشم خدا از او راضي باشد و هر كه بر او خشم كند من بر او خشم كنم و هر كس بر او خشم نمايم خدا بر او خشم كند. اي سلمان، واي بر كسي كه به او و شوهرش ستم كند. واي بر كسي كه به ذرّية او ستم كند.[8]
معرفي منبع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ علامه محمدباقر مجلسي، کتاب چهارده معصوم ـ عليهم السلام ـ ، انتشارات سرور، 1382ش.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . قزويني، سيد محمدكاظم، فاطمة الزهراء(س) از ولادت تا شهادت، ترجمه علي كرمي، انتشارات نشر مرتضي، چاپ چهارم، 1382ش ، ص330.
[2] . نيلي پور، مهدي، فرهنگ فاطميه، اصفهان، انتشارات مركز فرهنگي شهيد مدرس، چاپ سوم، 1382ش، ص250.
[3] . شيخ طبرسي، فضل بن حسن، اعلام الوري با علام الهدي، مؤسسه آل البيت(ع)، لإحياء التراث، چاپ اول، 1417ق، ج1، ص294.
[4] . علامه مجلسي، تاريخ چهارده معصوم(ع)، چاپ نهم، انتشارات سرور، 1382ش، ص193.
[5] . قزويني، سيدمحمدكاظم، فاطمة الزهراء از ولادت تا شهادت، ترجمه علي كرمي، انتشارات نشر مرتضي. چاپ چهارم، 1382ش، ص301.
[6] . همان.
[7] . فرهنگ فاطميه، همان، ص15.
[8] . همان، ص13.
