پرسش :
قرآن داراي چه فضايلي است؟
پاسخ :
قرآن كريم كاملترين پيام آسماني است كه بر پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ نازل شده است، زيرا اين كتاب آخرين كتابي است كه منشور سعادت بشر را داراست، از اين رو بايد جامع‌ترين، غني‌ترين و پرمحتواترين كتاب آسماني باشد، تا آن كه بتواند انسانها را در طول تاريخ براي تكامل رهنمون گردد. پيامبران و شرايع پيش از شريعت پيامبر ما، براي مقطع خاصي از تاريخ بشر در نظر گرفته شده بودند، و پس از پايان آن مقطع، لازم بود شريعت و كتاب كاملتري نازل شود، تا انسانها را چند گام فراتر به سوي تكامل پيش برد. ولي وقتي كه نوبت به آخرين پيامبر الهي رسيد، از آن جا كه مراحل مقدماتي تكامل طي شده بود، قرآن كريم لازم شد تا با عمل به برنامه‌ها و دستورات اين كتاب آسماني از تمام ظرفيت‌ها و استعدادهاي بشري براي رسيدن به كمال نهايي بهره برداري گردد.
قرآن حاوي فضايل دنيوي و اخروي است به خاطر اختصار به برخي از آنها اشاره مي‌گردد:
الف. فضايل دنيوي
1. استجابت دعا: امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: از حضرت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ سوال شد، بهترين مردم چه كساني هستند؟ فرمود: الحالُ المرتحل، سؤال شد يا رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ معني حال المرتحل چيست؟ فرمود: كسي كه قرائت قرآن را شروع كند، و آن را ختم نمايد، براي او نزد خداوند دعاي مستجاب شده‌اي است.[1]
2. برآورده شدن حاجت ها:
از امام رضا ـ عليه السّلام ـ از پدرانش ـ عليهم السلام ـ از امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ نقل شده، هر گاه يكي از شما حاجتي داشته باشد، روز پنج شنبه صبح زود از خانه خارج شود، و هنگام خارج شدن از منزل آيه آخر سوره آل عمران و آيت الكرسي و انا انزلناه و حمد را قرائت كند، كه در قرائت آنها، برآورده شدن حوائج دنيا و آخرت است.[2]
3. رزق و روزي:
1. حضرت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: خانه‌هاي خود را به تلاوت قرآن روشن كنيد، و آنها را گورستان نكنيد، چنان چه يهود و نصاري در كليساها و عبادتگاه‌هاي خود نماز كنند، ولي خانه‌هاي خويش را معطل گذارده‌اند، (و در آنها عبادتي انجام نمي‌دهند) زيرا هر گاه در خانه‌اي بسيار تلاوت قرآن شد،خير و بركتش زياد مي‌شود، و اهل آن به وسعت رسند، و آن خانه، براي اهل آسمان درخشندگي دارد، چنان چه ستارگان آسمان براي اهل زمين مي‌درخشند.[3]
4. پيشگيري و درمان بيماري:
قرآن بيماري‌هاي جسمي و روحي انسان را شفا مي‌دهد، به همين خاطر خداوند متعال مي‌فرمايد: «و ننزّل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنين و لا يزيد الظالمين الا خساراً».[4]
و رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: «من لم يستشف بالقرآن فلا شفاه الله».[5]
براي تيمم و تبرك چند مورد را ذكر مي‌كنيم:
1. امام محمد باقر ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: مردي از همدان از درد كمرش شكايت كرد، كه بر اثر درد كمر شب‌ها خواب نمي‌رود، حضرت امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ به او فرمودند: دستت را به جايي ازكمرت كه درد مي‌كند، قرار بده، و سه بار بخوان: «و ما كان لنفس ان تموت الا باذن الله كتاباً موجلاً و من يرد ثواب الدنيا نؤته منها و من يرد ثواب الاخرة نؤته منها و سنجزي الشاكرين»؛[6] و هفت بار «انا انزلنا» را بخوان خداوند شما را شفا مي‌دهد، انشاء الله.[7]
2. امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: هر كس هفت مرتبه سوره حمد را بر دردي از دردها بخواند، آن درد به اذن خداوند بلند مرتبه آرام شود.[8]
3. درمان بيماري رواني: خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد: «الا بذكرالله تطمئن القلوب»[9] پس هر قلبي با ذكر خدا اطمينان مي‌يابد، و اضطرابش تسكين پيدا مي‌كند. آري، اين معنا حكمي است عمومي كه هيچ قلبي از آن مستثنا نيست، مگر اين كه كار قلب به جايي برسد كه در اثر از دست دادن بصيرت و رشدش ديگر نتوان آن را قلب ناميد، البته چنين قلبي از ذكر خدا گريزان و از نعمت طمأنينه و سكون محروم خواهد بود.
ب. فضايل اخروي
1. آمرزش گناهان
رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: هر كس هنگامي كه به بستر خواب رود، صد بار سورة قل هو الله احد را بخواند، خداوند گناه پنجاه سال او را بيامرزد.[10]
2. جلب حسنات
حضرت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: هر كس به فرزندش قرآن خواندن را ياد بدهد، گوئي كه ده هزار حج تمتع و ده هزار عمره به جا آورده است؛ و ده هزار برده از فرزندان حضرت اسماعيل را آزاد كرده است، و ده هزار غزوه (جنگ در ركاب پيامبر) انجام داده است؛ و ده هزار فقير مسلمان گرسنه را طعام داده است، و گوئي ده هزار مسلمان برهنه را لباس پوشانده است، و براي او به هر حرفي ده حسنه مي‌نويسند، و ده گناه از او محو مي‌كنند.[11]
3. ورود به بهشت
امام جعفر صادق ـ عليه السّلام ـ از قول رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: هر كه در حال جواني قرآن بخواند، و با ايمان هم باشد، قرآن با گوشت وخونش بياميزد، و خداي عز و جل او را با فرشتگان پيام برنده و نيك رفتار رفيق كند، و قرآن براي او در روز قيامت پرده و مانعي از آتش باشد، و گويد: بار پروردگارا! هر كارگري به مزد كار خويشتن رسيده به جز كارگر من، پس گرامي‌ترين عطاهاي خود را به او برسان، فرمود: پس خداي عزيز و جبار دو جامه از جامه‌هاي بهشتي به او بپوشاند، و بر سرش تاج كرامت نهاده شود، سپس به قرآن گفته شود: آيا ما تو را دربارة اين شخص خشنود كرديم؟ قرآن گويد: بار پروردگارا من برتر از اين دربارة او ميل داشتم، پس نامة امان (از دوزخ) به دست راستش مي‌دهند، و فرمان جاويدان ماندن در بهشت را در دست چپش مي‌دهند، و وارد بهشت گردد؛ پس به او گفته شود: بخوان (قرآن را) و يك درجه بالا برو، سپس به قرآن گويند: آيا آن چه تو خواستي به او رسانديم و تو را خشنود كرديم؟ گويد: آري. حضرت فرمود: هر كس قرآن را بسيار بخواند، و با اين كه حفظ آن (بر او) دشوار است، آن را به ذهن خويش بسپارد، خداي عز وجل دو بار پاداش آن را به او بدهد.[12]
با توجه به آيات و روايات و احاديث اندكي كه از فضايل قرآن ذكر شد، قرائت قرآن و فهميدن وعمل به قرآن در روح و روان و جسم انسان آن چنان تأثيري مي‌گذارد كه رفتار او را متعادل، محبوب مردم و خدا مي‌گردد، در نتيجه سعادت دنيا و آخرت را براي خود به ارمغان مي‌آورد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. راه قرآن؛ رضا صدر.
2. آشنايي با قرآن؛ مرتضي مطهري.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، بيروت، انتشارات دارالاحياء التراث، چاپ سوم، 1403 هـ ، ج 89، ص 205.
[2] . همان، ج 92، ص 135.
[3] . كليني، محمد؛ اصول كافي، با ترجمه و شرح حاجي سيد هاشم رسولي، دفتر نشر فرهنگ اهل بيت ـ عليهم السلام ـ ، ج 4، ص 413.
[4] . قرآن را نازل مي‌كنيم كه شفا و رحمت براي مؤمنان است و ستمگران را جز خسران (و زيان) نمي‌افزايد: اسراء/ 82.
[5] . كسي كه به وسيله قرآن شفا طلب نكند خداوند او را شفا نمي‌دهد. بحار الانوار، ج 89، ص 176.
[6] . آل عمران/ 145.
[7] . بحار الانوار، ج 92، ص 68.
[8] . بحار الانوار، ج 92، ص 148.
[9] . آگاه باشيد كه تنها با ياد خدا دلها آرامش پيدا مي‌كند؛ رعد/ 28.
[10] . كليني، اصول كافي، ج 4، ص 426.
[11] . بحار الانوار، ج 89، ص 188.
[12] . كليني، اصول كافي، ج 4، ص 406.
قرآن كريم كاملترين پيام آسماني است كه بر پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ نازل شده است، زيرا اين كتاب آخرين كتابي است كه منشور سعادت بشر را داراست، از اين رو بايد جامع‌ترين، غني‌ترين و پرمحتواترين كتاب آسماني باشد، تا آن كه بتواند انسانها را در طول تاريخ براي تكامل رهنمون گردد. پيامبران و شرايع پيش از شريعت پيامبر ما، براي مقطع خاصي از تاريخ بشر در نظر گرفته شده بودند، و پس از پايان آن مقطع، لازم بود شريعت و كتاب كاملتري نازل شود، تا انسانها را چند گام فراتر به سوي تكامل پيش برد. ولي وقتي كه نوبت به آخرين پيامبر الهي رسيد، از آن جا كه مراحل مقدماتي تكامل طي شده بود، قرآن كريم لازم شد تا با عمل به برنامه‌ها و دستورات اين كتاب آسماني از تمام ظرفيت‌ها و استعدادهاي بشري براي رسيدن به كمال نهايي بهره برداري گردد.
قرآن حاوي فضايل دنيوي و اخروي است به خاطر اختصار به برخي از آنها اشاره مي‌گردد:
الف. فضايل دنيوي
1. استجابت دعا: امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: از حضرت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ سوال شد، بهترين مردم چه كساني هستند؟ فرمود: الحالُ المرتحل، سؤال شد يا رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ معني حال المرتحل چيست؟ فرمود: كسي كه قرائت قرآن را شروع كند، و آن را ختم نمايد، براي او نزد خداوند دعاي مستجاب شده‌اي است.[1]
2. برآورده شدن حاجت ها:
از امام رضا ـ عليه السّلام ـ از پدرانش ـ عليهم السلام ـ از امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ نقل شده، هر گاه يكي از شما حاجتي داشته باشد، روز پنج شنبه صبح زود از خانه خارج شود، و هنگام خارج شدن از منزل آيه آخر سوره آل عمران و آيت الكرسي و انا انزلناه و حمد را قرائت كند، كه در قرائت آنها، برآورده شدن حوائج دنيا و آخرت است.[2]
3. رزق و روزي:
1. حضرت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: خانه‌هاي خود را به تلاوت قرآن روشن كنيد، و آنها را گورستان نكنيد، چنان چه يهود و نصاري در كليساها و عبادتگاه‌هاي خود نماز كنند، ولي خانه‌هاي خويش را معطل گذارده‌اند، (و در آنها عبادتي انجام نمي‌دهند) زيرا هر گاه در خانه‌اي بسيار تلاوت قرآن شد،خير و بركتش زياد مي‌شود، و اهل آن به وسعت رسند، و آن خانه، براي اهل آسمان درخشندگي دارد، چنان چه ستارگان آسمان براي اهل زمين مي‌درخشند.[3]
4. پيشگيري و درمان بيماري:
قرآن بيماري‌هاي جسمي و روحي انسان را شفا مي‌دهد، به همين خاطر خداوند متعال مي‌فرمايد: «و ننزّل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنين و لا يزيد الظالمين الا خساراً».[4]
و رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: «من لم يستشف بالقرآن فلا شفاه الله».[5]
براي تيمم و تبرك چند مورد را ذكر مي‌كنيم:
1. امام محمد باقر ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: مردي از همدان از درد كمرش شكايت كرد، كه بر اثر درد كمر شب‌ها خواب نمي‌رود، حضرت امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ به او فرمودند: دستت را به جايي ازكمرت كه درد مي‌كند، قرار بده، و سه بار بخوان: «و ما كان لنفس ان تموت الا باذن الله كتاباً موجلاً و من يرد ثواب الدنيا نؤته منها و من يرد ثواب الاخرة نؤته منها و سنجزي الشاكرين»؛[6] و هفت بار «انا انزلنا» را بخوان خداوند شما را شفا مي‌دهد، انشاء الله.[7]
2. امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: هر كس هفت مرتبه سوره حمد را بر دردي از دردها بخواند، آن درد به اذن خداوند بلند مرتبه آرام شود.[8]
3. درمان بيماري رواني: خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد: «الا بذكرالله تطمئن القلوب»[9] پس هر قلبي با ذكر خدا اطمينان مي‌يابد، و اضطرابش تسكين پيدا مي‌كند. آري، اين معنا حكمي است عمومي كه هيچ قلبي از آن مستثنا نيست، مگر اين كه كار قلب به جايي برسد كه در اثر از دست دادن بصيرت و رشدش ديگر نتوان آن را قلب ناميد، البته چنين قلبي از ذكر خدا گريزان و از نعمت طمأنينه و سكون محروم خواهد بود.
ب. فضايل اخروي
1. آمرزش گناهان
رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: هر كس هنگامي كه به بستر خواب رود، صد بار سورة قل هو الله احد را بخواند، خداوند گناه پنجاه سال او را بيامرزد.[10]
2. جلب حسنات
حضرت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: هر كس به فرزندش قرآن خواندن را ياد بدهد، گوئي كه ده هزار حج تمتع و ده هزار عمره به جا آورده است؛ و ده هزار برده از فرزندان حضرت اسماعيل را آزاد كرده است، و ده هزار غزوه (جنگ در ركاب پيامبر) انجام داده است؛ و ده هزار فقير مسلمان گرسنه را طعام داده است، و گوئي ده هزار مسلمان برهنه را لباس پوشانده است، و براي او به هر حرفي ده حسنه مي‌نويسند، و ده گناه از او محو مي‌كنند.[11]
3. ورود به بهشت
امام جعفر صادق ـ عليه السّلام ـ از قول رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: هر كه در حال جواني قرآن بخواند، و با ايمان هم باشد، قرآن با گوشت وخونش بياميزد، و خداي عز و جل او را با فرشتگان پيام برنده و نيك رفتار رفيق كند، و قرآن براي او در روز قيامت پرده و مانعي از آتش باشد، و گويد: بار پروردگارا! هر كارگري به مزد كار خويشتن رسيده به جز كارگر من، پس گرامي‌ترين عطاهاي خود را به او برسان، فرمود: پس خداي عزيز و جبار دو جامه از جامه‌هاي بهشتي به او بپوشاند، و بر سرش تاج كرامت نهاده شود، سپس به قرآن گفته شود: آيا ما تو را دربارة اين شخص خشنود كرديم؟ قرآن گويد: بار پروردگارا من برتر از اين دربارة او ميل داشتم، پس نامة امان (از دوزخ) به دست راستش مي‌دهند، و فرمان جاويدان ماندن در بهشت را در دست چپش مي‌دهند، و وارد بهشت گردد؛ پس به او گفته شود: بخوان (قرآن را) و يك درجه بالا برو، سپس به قرآن گويند: آيا آن چه تو خواستي به او رسانديم و تو را خشنود كرديم؟ گويد: آري. حضرت فرمود: هر كس قرآن را بسيار بخواند، و با اين كه حفظ آن (بر او) دشوار است، آن را به ذهن خويش بسپارد، خداي عز وجل دو بار پاداش آن را به او بدهد.[12]
با توجه به آيات و روايات و احاديث اندكي كه از فضايل قرآن ذكر شد، قرائت قرآن و فهميدن وعمل به قرآن در روح و روان و جسم انسان آن چنان تأثيري مي‌گذارد كه رفتار او را متعادل، محبوب مردم و خدا مي‌گردد، در نتيجه سعادت دنيا و آخرت را براي خود به ارمغان مي‌آورد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. راه قرآن؛ رضا صدر.
2. آشنايي با قرآن؛ مرتضي مطهري.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، بيروت، انتشارات دارالاحياء التراث، چاپ سوم، 1403 هـ ، ج 89، ص 205.
[2] . همان، ج 92، ص 135.
[3] . كليني، محمد؛ اصول كافي، با ترجمه و شرح حاجي سيد هاشم رسولي، دفتر نشر فرهنگ اهل بيت ـ عليهم السلام ـ ، ج 4، ص 413.
[4] . قرآن را نازل مي‌كنيم كه شفا و رحمت براي مؤمنان است و ستمگران را جز خسران (و زيان) نمي‌افزايد: اسراء/ 82.
[5] . كسي كه به وسيله قرآن شفا طلب نكند خداوند او را شفا نمي‌دهد. بحار الانوار، ج 89، ص 176.
[6] . آل عمران/ 145.
[7] . بحار الانوار، ج 92، ص 68.
[8] . بحار الانوار، ج 92، ص 148.
[9] . آگاه باشيد كه تنها با ياد خدا دلها آرامش پيدا مي‌كند؛ رعد/ 28.
[10] . كليني، اصول كافي، ج 4، ص 426.
[11] . بحار الانوار، ج 89، ص 188.
[12] . كليني، اصول كافي، ج 4، ص 406.
