پرسش :
چرا نامه اعمال ما را به امام زمان (عج) عرضه می‌كنند؟
پاسخ :
در پاسخ بايد گفت: پيروان مكتب اهل بيت (علیهم السلام)، با توجه به اخبار فراواني كه از امامان رسيده، عقيده‌شان اين است كه پيامبر و امامان (علیهم السلام) از اعمال همه امت آگاه مي‌شوند. يعني، خداوند از طريق خاصي اعمال امت را بر آنان عرضه مي‌دارد. روايات، در اين زمينه، بسيار است. قبل از آوردن حديث، براي تأييد موضوع، آياتي را كه به موضوع عرض اعمال بر پيامبر و امام دلالت دارد مي‌آوريم.
خداي سبحان در قرآن مجيد مي‌فرمايد:
«وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ؛ بگو عمل كنيد، خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مي‌بينند ...»(توبه، 105)
از طرفي نبي اكرم(صلی الله علیه و آله) شاهد و گواه امت است:
«يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً»(احزاب، 45)؛ « فَكَيْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِيداً؛ حال آنان چگونه است آن روز كه براي هر امتي، گواهي بر اعمال‌شان مي‌طلبيم و تو را گواه بر اعمال آنان قرار خواهيم داد»(نساء، 41).
مرحوم علامه طباطبايي در تفسير الميزان مي‌گويد: «هر عملي كه انسان انجام مي‌دهد، از خير يا شر، خدا و رسولش و مؤمنان، حقيقت عمل خير يا عمل شر را مشاهده مي‌كند».(الميزان، جلد9، ص398).
منظور از مؤمنون، در آيه 105 سوره توبه ائمه (علیهم السلام) هستند. يعقوب بن شعيب گويد: از امام صادق (علیه السلام) درباره آيه‌ي «قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» پرسيدم، حضرت فرمود: «مؤمنان، ائمه هستند». (اصول كافي، جلد1، ص318) پس اعمال انساني، از خير و شر، به رسول خدا و ائمه (علیهم السلام) عرضه مي‌شود.
ابوبصير از امام صادق(علیه السلام) نقل مي‌كند: «در هر بامداد كردار بندگان نيكوكار و فاسق بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرضه مي‌شود. پس بر حذر باشيد از كردار ناشايست. همين است معناي قول خداي تعالي «قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ...» و ساكت شد.(اصول كافي، همان)
بنابراين، پيامبر و امامان (علیهم السلام) از حقيقت اعمال بندگان، با خبر هستند و اعمال آنان را مشاهده مي‌كنند.
پيامبر و ائمه (علیهم السلام) مظهر اسما و صفات الهی هستند و همان‌گونه كه خداوند، ناظر بر اعمال مردم است، پيامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه (علیهم السلام) نيز چشم خدا در ميان خلق هستند و اعمال آنان را مي‌بينند.
ضمن آن كه نظارت پيامبر و امام بر اعمال مردم، همانند نظارت خداوند، آثار سازنده‌ي فراواني دارد؛ زيرا آنان هاديان امت از طرف خدايند، و فيض الهي از طريق آن بزرگواران به بندگان مي‌رسد.
در پاسخ بايد گفت: پيروان مكتب اهل بيت (علیهم السلام)، با توجه به اخبار فراواني كه از امامان رسيده، عقيده‌شان اين است كه پيامبر و امامان (علیهم السلام) از اعمال همه امت آگاه مي‌شوند. يعني، خداوند از طريق خاصي اعمال امت را بر آنان عرضه مي‌دارد. روايات، در اين زمينه، بسيار است. قبل از آوردن حديث، براي تأييد موضوع، آياتي را كه به موضوع عرض اعمال بر پيامبر و امام دلالت دارد مي‌آوريم.
خداي سبحان در قرآن مجيد مي‌فرمايد:
«وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ؛ بگو عمل كنيد، خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مي‌بينند ...»(توبه، 105)
از طرفي نبي اكرم(صلی الله علیه و آله) شاهد و گواه امت است:
«يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً»(احزاب، 45)؛ « فَكَيْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِيداً؛ حال آنان چگونه است آن روز كه براي هر امتي، گواهي بر اعمال‌شان مي‌طلبيم و تو را گواه بر اعمال آنان قرار خواهيم داد»(نساء، 41).
مرحوم علامه طباطبايي در تفسير الميزان مي‌گويد: «هر عملي كه انسان انجام مي‌دهد، از خير يا شر، خدا و رسولش و مؤمنان، حقيقت عمل خير يا عمل شر را مشاهده مي‌كند».(الميزان، جلد9، ص398).
منظور از مؤمنون، در آيه 105 سوره توبه ائمه (علیهم السلام) هستند. يعقوب بن شعيب گويد: از امام صادق (علیه السلام) درباره آيه‌ي «قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» پرسيدم، حضرت فرمود: «مؤمنان، ائمه هستند». (اصول كافي، جلد1، ص318) پس اعمال انساني، از خير و شر، به رسول خدا و ائمه (علیهم السلام) عرضه مي‌شود.
ابوبصير از امام صادق(علیه السلام) نقل مي‌كند: «در هر بامداد كردار بندگان نيكوكار و فاسق بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرضه مي‌شود. پس بر حذر باشيد از كردار ناشايست. همين است معناي قول خداي تعالي «قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ...» و ساكت شد.(اصول كافي، همان)
بنابراين، پيامبر و امامان (علیهم السلام) از حقيقت اعمال بندگان، با خبر هستند و اعمال آنان را مشاهده مي‌كنند.
پيامبر و ائمه (علیهم السلام) مظهر اسما و صفات الهی هستند و همان‌گونه كه خداوند، ناظر بر اعمال مردم است، پيامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه (علیهم السلام) نيز چشم خدا در ميان خلق هستند و اعمال آنان را مي‌بينند.
ضمن آن كه نظارت پيامبر و امام بر اعمال مردم، همانند نظارت خداوند، آثار سازنده‌ي فراواني دارد؛ زيرا آنان هاديان امت از طرف خدايند، و فيض الهي از طريق آن بزرگواران به بندگان مي‌رسد.
