پرسش :

ارزشهاي سخن گفتن را از ديدگاه قرآن بيان كنيد.

پاسخ :
1- صراحت: صراحت در سخن گفتن، نقطه مقابل گنگي، ابهام و دو پهلو بودن سخن است.
در زمان پيغمبر اكرم(ص) كفار، بسيار ميل داشتند كه مسلمان ها به گونه اي با ايشان كنار بيايند و شايد در بين مسلمان ها و مؤمنان هم كساني محافظه كار و راحت طلب بودند و نمي خواستند كار به جنگ و جدال بكشد كه خداوند در قرآن به آن اشاره كرده، مي فرمايد:
(وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ) (1)
((دوست مي داشتند كه قدري نرمش و انعطاف داشته باشي تا آنها هم با تو كنار بيايند و نرمش داشته باشند.))
اما بايد توجه داشت كه در مسائل اصولي، جايي براي انعطاف، نرمش، اغماض و چشم پوشي وجود ندارد و بر چنين مسائلي بايد با صراحت و قاطعيت تأكيد كرد.
2- ملايمت
(فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشى)(2)
((با او (فرعون) به نرمي سخن بگوييد باشد كه متذكر شود و خشيت پيدا كند.))
قرآن توصيه مي كند به مسلمانان كه آهسته سخن بگويند و سر و صدا و داد و قال راه نيندازند. قرآن، در ضمن نصايح حضرت لقمان به فرزندش، حكايت مي كند كه به او مي گفت:
(وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ)(3)
((آرام و آهسته سخن بگو و صدايت را پايين بياور كه ناخوشايند ترين صداها صداي الاغ است.))
3- فروتني و ادب: قرآن در موارد خاصي، مانند گفتگو با والدين، بر ادب و تواضع در كلام تأكيد كرده است: (وقل لهما قولاً كريماً) منظور از قول كريم در اين آيه، همان سخن مؤدبانه است.
4- صداقت و راستگويي: در آيه اي خداوند در وصف ستايش آميز بندگان شايسته خود مي فرمايد:
(الصَّابِرِينَ وَ الصَّادِقِينَ وَ الْقانِتِينَ وَ الْمُنْفِقِينَ وَ الْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحارِ)(4)
((كساني كه صبر پيشه و راستگو هستند، فرمانبردار (دستورات الهي) و انفاق كنندگان به فقرا هستند و سحرگاهان از درگاه خداوند طلب بخشش مي كنند.))
در آيه ديگري به مؤمنان دستور مي دهد كه تقواي خدا را پيشه كنند و همراه با راستگويان باشند.
و در آيه ديگري به مؤمنان به خاطر صفات برجسته اي كه نام برده است و از آن جمله، به زنان و مردان صادق و راستگو، مغفرت، بخشش و پاداش بزرگ وعده داده است.
پی نوشتها:
1: قلم 9
2: طه44
3: لقمان 19
4: آل عمران 17
eporsesh.com