پرسش :
لطفاً درباره وقف و ابتدا توضیح دهید؟
پاسخ :
باب وقف و ابتدأ از مهمترین ابواب قرائت قرآن کریم است و رعایت آن‌ها با معانی و مفاهیم آیات قرآنی ارتباط کامل دارد.
"وقف" در لغت به معنای "حبس و حرکت نکردن" است و در علم قرائت: "قطع صوت در حین قرائت همراه با تجدید نفس و سپس ادامه قرائت" را گویند.
وقف بر دو نوع است:
الف) وقف اضطراری: نوعی وقف است که در آن به سبب اتمام نفس، عطسه، سرفه، فراموشی آیه و... قاری ناچار به وقف می‌شود و طبعاً از روی اضطرار، به هر کلمه‌ای که رسید بدون توجه به معنای آن وقف می‌کند.
ب) وقف اختیاری; وقفی است که قاری به اراده و تشخیص خود، کلمه‌ای را اختیار می‌کند و بر آن وقف می‌نماید. وقف اختیاری چهار نوع است:
1. تام: اگر بین دو عبارت هیچ نوع رابطه لفظی و معنوی موجود نباشد در این صورت وقف بین دو عبارت "وقف تام" خواهد بود.
2. وقف کافی; وقفی است که در آن، هر یک از دو عبارت برای خود جمله مفیدی است و در لفظ نیاز به یکدیگر ندارند; ولی در معنا به هم تعلق دارند.
3. وقف حَسَن; وقفی است که در آن عبارت اول تمام و مستقل است; ولی عبارت دوم ناقص است و برای کامل شدن خود نیاز به عبارت اول دارد.
این سه قسم وقف که ذکر شد، بدون اشکال است.
4. وقف قبیح; وقفی است که در آن، هر دو عبارت، در لفظ و معنا به یکدیگر تعلق دارند و هیچ کدام از دو عبارت به تنهایی جمله مفید نمی‌باشد. این وقف صحیح نیست.( ر.ک: حلیة‌القرآن، سیدمحسن موسوی‌بلده، ج 2، ص 121ـ133، نشر سازمان تبلیغات اسلامی. )
برخی از مهمترین علایم وقف عباتند از:
ـ "م": وقف لازم; وقف الزامی‌است و در صورت وصل، احتمال تغییر مفهوم جمله زیاد است.
ـ "ط": وقف مطلق; تأکید می‌شود، وقف کنید. چون موضوع مورد بحث، تمام شده است. (در رسم‌الخط عثمان‌طه یافت نشد)
ـ "ج": وقف جایز; می‌توان هم وقف و هم وصل کرد.
ـ "ز": وقف مجوَّز; مانند وقف جایز است; البته وصل آن بهتر است.
ـ "ص": وقف مرخص; به خاطر طولانی بودن جمله و کمبود نفس، رخصت داده می‌شود تا وقف کنید و سپس از جای مناسب شروع به قرائت کنید. (در رسم‌الخط عثمان‌طه وجود ندارد)
ـ "لا": وقف ممنوع; نباید وقف کرد. اگر به طور اضطراری مجبور به وقف شدید، حتماً باید برگردید و دوباره به صورت وصل بخوانید.
ـ "قلی": وقف، بهتر از وصل است.
ـ "صلی": وصل، بهتر از وقف است.
ـ "... ...": وقف معانقه; این علامت سه نطقه‌ای اگر بر روی دو کلمة نزدیک به هم قرار داده شود، به این معناست که در صورت وقف بر هر یک از آن‌ها، بر روی دیگری نمی‌توان وقف کرد.( ر.ک: حلیة‌القرآن 1، قواعد تجوید، موسوی بلده، ص 59 و 60، سازمان تبلیغات اسلامی. )
شرح علایم به کار رفته در هر نوع کتابت (عثمان طه، طاهر خوش نویس، و...) در پایان قرآن با همان کتابت نیز آمده است.
eporsesh.com
باب وقف و ابتدأ از مهمترین ابواب قرائت قرآن کریم است و رعایت آن‌ها با معانی و مفاهیم آیات قرآنی ارتباط کامل دارد.
"وقف" در لغت به معنای "حبس و حرکت نکردن" است و در علم قرائت: "قطع صوت در حین قرائت همراه با تجدید نفس و سپس ادامه قرائت" را گویند.
وقف بر دو نوع است:
الف) وقف اضطراری: نوعی وقف است که در آن به سبب اتمام نفس، عطسه، سرفه، فراموشی آیه و... قاری ناچار به وقف می‌شود و طبعاً از روی اضطرار، به هر کلمه‌ای که رسید بدون توجه به معنای آن وقف می‌کند.
ب) وقف اختیاری; وقفی است که قاری به اراده و تشخیص خود، کلمه‌ای را اختیار می‌کند و بر آن وقف می‌نماید. وقف اختیاری چهار نوع است:
1. تام: اگر بین دو عبارت هیچ نوع رابطه لفظی و معنوی موجود نباشد در این صورت وقف بین دو عبارت "وقف تام" خواهد بود.
2. وقف کافی; وقفی است که در آن، هر یک از دو عبارت برای خود جمله مفیدی است و در لفظ نیاز به یکدیگر ندارند; ولی در معنا به هم تعلق دارند.
3. وقف حَسَن; وقفی است که در آن عبارت اول تمام و مستقل است; ولی عبارت دوم ناقص است و برای کامل شدن خود نیاز به عبارت اول دارد.
این سه قسم وقف که ذکر شد، بدون اشکال است.
4. وقف قبیح; وقفی است که در آن، هر دو عبارت، در لفظ و معنا به یکدیگر تعلق دارند و هیچ کدام از دو عبارت به تنهایی جمله مفید نمی‌باشد. این وقف صحیح نیست.( ر.ک: حلیة‌القرآن، سیدمحسن موسوی‌بلده، ج 2، ص 121ـ133، نشر سازمان تبلیغات اسلامی. )
برخی از مهمترین علایم وقف عباتند از:
ـ "م": وقف لازم; وقف الزامی‌است و در صورت وصل، احتمال تغییر مفهوم جمله زیاد است.
ـ "ط": وقف مطلق; تأکید می‌شود، وقف کنید. چون موضوع مورد بحث، تمام شده است. (در رسم‌الخط عثمان‌طه یافت نشد)
ـ "ج": وقف جایز; می‌توان هم وقف و هم وصل کرد.
ـ "ز": وقف مجوَّز; مانند وقف جایز است; البته وصل آن بهتر است.
ـ "ص": وقف مرخص; به خاطر طولانی بودن جمله و کمبود نفس، رخصت داده می‌شود تا وقف کنید و سپس از جای مناسب شروع به قرائت کنید. (در رسم‌الخط عثمان‌طه وجود ندارد)
ـ "لا": وقف ممنوع; نباید وقف کرد. اگر به طور اضطراری مجبور به وقف شدید، حتماً باید برگردید و دوباره به صورت وصل بخوانید.
ـ "قلی": وقف، بهتر از وصل است.
ـ "صلی": وصل، بهتر از وقف است.
ـ "... ...": وقف معانقه; این علامت سه نطقه‌ای اگر بر روی دو کلمة نزدیک به هم قرار داده شود، به این معناست که در صورت وقف بر هر یک از آن‌ها، بر روی دیگری نمی‌توان وقف کرد.( ر.ک: حلیة‌القرآن 1، قواعد تجوید، موسوی بلده، ص 59 و 60، سازمان تبلیغات اسلامی. )
شرح علایم به کار رفته در هر نوع کتابت (عثمان طه، طاهر خوش نویس، و...) در پایان قرآن با همان کتابت نیز آمده است.
eporsesh.com
