پرسش :
در مورد سنت گرايان در قرآن چه آياتی وجود دارد؟
پاسخ :
كلمه "سنّت" معاني مختلف دارد و غالباً معادل با عرف، رسم، عادت، سبك، شيوه و اسلوب به كار مي‌رود.
در زبان فارسي، اين كلمه به معناي پيروي صرف و غيرِ معقول از برخي آداب و رسوم، هم به كار مي‌رود. اصطلاح "سنت گرايي" نشانگر يك مكتب جديد در مغرب است، كه در قرن بيستم آغاز شد. بنيان گذار اين مكتب "رنه گنون" (1951 ـ 1886) فرانسوي است. اين مكتب در برابر مكتب مدرنيسم و پرامدرنيسم قرار دارد. سنت گرايان معتقدند: انسان‌ها از اين جهت كه انسانند، ذاتاً از مواهب خاصي برخوردارند كه ديگر مخلوقات از آن بي‌بهره‌اند، مانند: قدرت تفكر و استدلال، مختار بودن، سيطره بر ديگر موجودات و...
آدميان از همان نخستين روزهاي پيدايش بر روي زمين، به چنين مجموعه‌اي از حقايق، دست يافته‌اند. حقايقي كه چون حقيقت‌اند، آب و رنگ زمان، مكان و اوضاع و احوال خاصي را ندارند. سنت گرايان به اين مجموعه‌ي حقايق همه جايي و هميشگي، سنت مي‌گويند. اينان، نظريات و مدعاهايي در زمينه ما بعد الطبيعي ، انسان شناختي و اخلاقي دارند.( ر.ك: مجله نقد و نظر، سال چهارم، ش 3 و 4، تابستان و پاييز 77، ص 6 به بعد، گفتگو با آقايان اعواني، ملكيان، لگنهاوزن.)
در صورتي مي‌توان، ديدگاه قرآن را در مورد سنت گرايان بيان كرد، كه همه‌ي مدعاها و نظرات سنت گرايان مورد بررسي و نقد قرار گيرد و چنين چيزي از حوصلة يك پاسخ خارج است و تنها به چند نكته اشاره مي‌شود:
1. از نظر قرآن دو نوع سنت داريم: سنت ناپسند و مذموم (پيروي كوركورانه از نياكان) "واِذا قيل‌َ لَهُم‌ُ اتَّبِعوا ما اَنزَل‌َ اللّه‌ُ قالوا بَل نَتَّبِع‌ُ ما اَلفَينا عَلَيه‌ِ ءابأَنا اَولَو كان‌َ ءاباؤُهُم لايَعقِلون‌َ شَيْئًا ولا يَهتَدون؛ (بقره،170) و هنگامي كه به آنان گفته شود: از آن چه خدا نازل كرده است، پيروي كنيد، مي‌گويند: ما از آن چه پدران خود را بر آن يافتيم، پيروي مي‌نماييم. آيا اگر پدران آنان، چيزي نمي‌فهميدند و هدايت نيافتند، باز از آنان پيروي خواهند كرد؟!" سنت پسنديده و محمود (پيروي عاقلانه و منطقي از آثار به جا مانده از گذشتگان) (احزاب، 21؛ ممتحنه، 4 و 6)
2. سنت در قرآن، به معناي قوانين ثابت و اساسي تكويني يا تشريعي الهي به كار رفته است. (احزاب، 62؛ فاطر، 43؛ غافر، 85؛ فتح، 23) خداوند در عالم خارج و در قانون گذاري، اصول و قوانين ثابتي دارد، كه قرآن از آن به سنت ياد كرده است.( ر.ك: تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 17، ص 434 ـ 436، دارالكتب الاسلامية. )
3. اين كه سنت گرايان مي‌گويند: انسان در برابر ديگر مخلوقات، از ويژگي‌هاي انحصاري، مانند: قدرت تفكر و استدلال، مختار بودن و سيطره بر ديگر موجودات برخوردار است، سخن صحيحي است و آيات قرآن كريم بر آن دلالت دارد، (بقره، 29؛ جاثيه، 12؛ نحل، 78؛ كهف، 29؛ انسان، 3) ولي اين به معناي درستي همه‌ي ادعاهاي آنان نيست، بلكه بايد يكايك ادعاهايشان بررسي شود تا صحت و سقم آن‌هامشخص گردد.
4. پيروي از سنت‌هاي صحيح و معقول گذشتگان، به معناي رها كردن نوآوري معقول و صحيح و مبارزه با هر چيز نو و جديد نيست. اصلاً پيروي از سنت‌هاي صحيح و معقول با نوآوري معقول و صحيح تنافي ندارد.
eporsesh.com
كلمه "سنّت" معاني مختلف دارد و غالباً معادل با عرف، رسم، عادت، سبك، شيوه و اسلوب به كار مي‌رود.
در زبان فارسي، اين كلمه به معناي پيروي صرف و غيرِ معقول از برخي آداب و رسوم، هم به كار مي‌رود. اصطلاح "سنت گرايي" نشانگر يك مكتب جديد در مغرب است، كه در قرن بيستم آغاز شد. بنيان گذار اين مكتب "رنه گنون" (1951 ـ 1886) فرانسوي است. اين مكتب در برابر مكتب مدرنيسم و پرامدرنيسم قرار دارد. سنت گرايان معتقدند: انسان‌ها از اين جهت كه انسانند، ذاتاً از مواهب خاصي برخوردارند كه ديگر مخلوقات از آن بي‌بهره‌اند، مانند: قدرت تفكر و استدلال، مختار بودن، سيطره بر ديگر موجودات و...
آدميان از همان نخستين روزهاي پيدايش بر روي زمين، به چنين مجموعه‌اي از حقايق، دست يافته‌اند. حقايقي كه چون حقيقت‌اند، آب و رنگ زمان، مكان و اوضاع و احوال خاصي را ندارند. سنت گرايان به اين مجموعه‌ي حقايق همه جايي و هميشگي، سنت مي‌گويند. اينان، نظريات و مدعاهايي در زمينه ما بعد الطبيعي ، انسان شناختي و اخلاقي دارند.( ر.ك: مجله نقد و نظر، سال چهارم، ش 3 و 4، تابستان و پاييز 77، ص 6 به بعد، گفتگو با آقايان اعواني، ملكيان، لگنهاوزن.)
در صورتي مي‌توان، ديدگاه قرآن را در مورد سنت گرايان بيان كرد، كه همه‌ي مدعاها و نظرات سنت گرايان مورد بررسي و نقد قرار گيرد و چنين چيزي از حوصلة يك پاسخ خارج است و تنها به چند نكته اشاره مي‌شود:
1. از نظر قرآن دو نوع سنت داريم: سنت ناپسند و مذموم (پيروي كوركورانه از نياكان) "واِذا قيل‌َ لَهُم‌ُ اتَّبِعوا ما اَنزَل‌َ اللّه‌ُ قالوا بَل نَتَّبِع‌ُ ما اَلفَينا عَلَيه‌ِ ءابأَنا اَولَو كان‌َ ءاباؤُهُم لايَعقِلون‌َ شَيْئًا ولا يَهتَدون؛ (بقره،170) و هنگامي كه به آنان گفته شود: از آن چه خدا نازل كرده است، پيروي كنيد، مي‌گويند: ما از آن چه پدران خود را بر آن يافتيم، پيروي مي‌نماييم. آيا اگر پدران آنان، چيزي نمي‌فهميدند و هدايت نيافتند، باز از آنان پيروي خواهند كرد؟!" سنت پسنديده و محمود (پيروي عاقلانه و منطقي از آثار به جا مانده از گذشتگان) (احزاب، 21؛ ممتحنه، 4 و 6)
2. سنت در قرآن، به معناي قوانين ثابت و اساسي تكويني يا تشريعي الهي به كار رفته است. (احزاب، 62؛ فاطر، 43؛ غافر، 85؛ فتح، 23) خداوند در عالم خارج و در قانون گذاري، اصول و قوانين ثابتي دارد، كه قرآن از آن به سنت ياد كرده است.( ر.ك: تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 17، ص 434 ـ 436، دارالكتب الاسلامية. )
3. اين كه سنت گرايان مي‌گويند: انسان در برابر ديگر مخلوقات، از ويژگي‌هاي انحصاري، مانند: قدرت تفكر و استدلال، مختار بودن و سيطره بر ديگر موجودات برخوردار است، سخن صحيحي است و آيات قرآن كريم بر آن دلالت دارد، (بقره، 29؛ جاثيه، 12؛ نحل، 78؛ كهف، 29؛ انسان، 3) ولي اين به معناي درستي همه‌ي ادعاهاي آنان نيست، بلكه بايد يكايك ادعاهايشان بررسي شود تا صحت و سقم آن‌هامشخص گردد.
4. پيروي از سنت‌هاي صحيح و معقول گذشتگان، به معناي رها كردن نوآوري معقول و صحيح و مبارزه با هر چيز نو و جديد نيست. اصلاً پيروي از سنت‌هاي صحيح و معقول با نوآوري معقول و صحيح تنافي ندارد.
eporsesh.com
