پرسش :
شبهه: آنگونه كه بعضي ادعا كرده‌اند آيا از روايات ميتوان كراهت حجاب تيره، مثل چادر مشكي را اثبات نمود؟[1]
پاسخ :
اولاً، چگونه ممكن است كه بر اساس ادلهي طرح شده در مباحث قبلي، رنگ جلباب و چادر قرآني، همانند رنگ چادرهاي رايج فعلي مشكي باشد، ولي بتوان در روايات معصومين(ع) حديث معتبري مخالف قرآن، درباره‌ي كراهت استفاده از چادر مشكي پيدا نمود؟ آيا ممكن است اهل بيت(ع) به عنوان بهترين مفسران و شارحان قرآن مجيد، در احاديث خود مطلبي خلاف قرآن فرموده باشند؟ پر واضح است كه پاسخ اين سؤال منفي است؛ زيرا يكي از ملاكهاي صحت و سقم احاديث، موافقت و مخالفت محتواي آنها با قرآن است. براساس ملاك ياد شده، فرضاً اگر روايتي درباره‌ي كراهت پوشش مشكي بانوان وارد شده باشد فاقد ارزش و اعتبار است.
ثانياً، رواياتي كه از ظاهر آنها كراهت سياهپوشي استفاده ميشود، از نظر سند ضعيف‌اند. فقيه ژرفانديش، مرحوم صاحب جواهر[2] و مرحوم خويي[3] نيز به ضعف سندي روايات مورد نظر تصريح كرده‌اند؛ بنابراين، به دليل ضعف سند، اينگونه روايات قابل استناد نيستند و نوبت به بررسي دلالت آنها نميرسد.
ثالثاً، ممكن است ادعا شود به دليل متعدد بودن رواياتي كه ظاهر آنها دلالت بر كراهت پوشش سياه دارد؛ و نيز به دليل اين كه ضعف سند روايات در مستحبات و مكروهات، مانند مورد بحث، خيلي مهم نيست، پس ميتوان در دلالت آنها بحث كرد.
با فرض صحت ادعاي فوق، بر اساس فحص و جست‌وجوي مفصلي كه در احاديث انجام گرفت، حتي يك حديث درباره‌ي كراهت پوشش چادر مشكي بانوان نيافتيم؛[4] بنابراين، همان گونه كه مرحوم صاحب جواهر فرمودهاند، روايات مربوط به كراهت سياهپوشي، شامل زنان نميشود. ايشان در كتاب فقهي عميق و معروف خود نقل كرده‌اند:
طبق تصريح كتاب‌هاي متعددي از علماي اماميه، كراهت پوشش سياه مختص مردان است؛ زيرا شارع مقدس پوشش غليظتر و بيش‌تري براي زنان هنگام مواجهه با نامحرم قرار داده است[5] و رنگ مشكي، در مقايسه با رنگهاي ديگر، به نحو بهتري پوشش غليظتر و بيش‌تر را تأمين ميكند.[6]
بنابراين، طبق نقل مرحوم صاحب جواهر، كراهت پوشش مشكي، مختص مردان است.
به دليل اختصاص كراهت پوشش مشكي به مردان، آن هم در غير از كفش، عمامه و عبا، حتي يك نفر از فقيهان برجسته‌ي شيعه به كراهت چادر مشكي زنان فتوا نداده است، بلكه برعكس، بعضي از مراجع تقليد، مثل رهبر معظم انقلاب اسلامي، آيت الله خامنهاي به عدم كراهت چادر مشكي تصريح كرده‌اند و بعضي نيز، مانند آيت الله فاضل لنكراني و آيت الله تبريزي بالاتر از عدم كراهت، به برتري حجاب با چادر مشكي فتوا داده و فرمودهاند:
چادر مشكي بهترين نوع حجاب است.[7]
پی نوشتها:
[1] . فاطمه خاتمي، روزنامه‌ي ايران، شماره‌ي 1627، 2 مهر ماه 79، ص 4.
[2] . محمد حسن نجفي، جواهر الكلام في شرح شرايع الاسلام، ج 8، ص 233.
[3] . ابوالقاسم خويي، شرح عروة الوثقي، كتاب الصلاة، ج 1، مكروهات لباس مصلي.
[4] . براي آشنايي با اين روايات ر.ك: فروع كافي، ج 2، كتاب الصلاة باب اللباس الذي تكره الصلاة فيه و ما لا تكره، ص 397، و كتاب الزي و التجمل باب لبس السواد، ص 449؛ وسايل الشيعة الي تحصيل مسائل الشريعة، ج3، كتاب الصلاة، ابواب لباس مصلي و مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، كتاب الصلاة، ابواب لباس مصلي.
[5] . بعضي از رواياتي كه شارع مقدس در آنها پوشش غليظ را در مواجهه با نامحرم خواسته و از پوشيدن لباس نازك نهي كرده است در زير ذكر ميشود:
الف) عن اميرالمؤمنين(ع): من رقّ ثوبه ، رقّ دينه؛ محدث نوري، مستدرك الوسائل، ج 3، ص 211، و ج 3، ص 249.
ب) عن ابي عبد الله عليه السلام قال: لا يصلح للمرأة المسلمة ان تلبس من الخمر و الدروع ما لا يواري شيئا؛ الحر العاملي، وسائل الشيعة، ج3، ابواب لباس مصلي، باب 21، حديث 2.
[6] . محمد حسن نجفي، جواهر الكلام في شرح شرايع الاسلام، ج 8، ص 235.
[7] . مسائل جديد از ديدگاه علما و مراجع تقليد، ج 1، ص 35، 36 و 38؛ ويژه نامه‌ي فرهنگ اسلام، بهار سال 1379، ص 70؛ همچنين ر. ك: استفتائات آخر كتاب.
منبع: حجابشناسي (چالشها و كاوشهاي جديد)، حسين مهديزاده، مركز مطالعات و پژوهش‌‌هاي فرهنگي حوزه‌ي علميه(1381).
اولاً، چگونه ممكن است كه بر اساس ادلهي طرح شده در مباحث قبلي، رنگ جلباب و چادر قرآني، همانند رنگ چادرهاي رايج فعلي مشكي باشد، ولي بتوان در روايات معصومين(ع) حديث معتبري مخالف قرآن، درباره‌ي كراهت استفاده از چادر مشكي پيدا نمود؟ آيا ممكن است اهل بيت(ع) به عنوان بهترين مفسران و شارحان قرآن مجيد، در احاديث خود مطلبي خلاف قرآن فرموده باشند؟ پر واضح است كه پاسخ اين سؤال منفي است؛ زيرا يكي از ملاكهاي صحت و سقم احاديث، موافقت و مخالفت محتواي آنها با قرآن است. براساس ملاك ياد شده، فرضاً اگر روايتي درباره‌ي كراهت پوشش مشكي بانوان وارد شده باشد فاقد ارزش و اعتبار است.
ثانياً، رواياتي كه از ظاهر آنها كراهت سياهپوشي استفاده ميشود، از نظر سند ضعيف‌اند. فقيه ژرفانديش، مرحوم صاحب جواهر[2] و مرحوم خويي[3] نيز به ضعف سندي روايات مورد نظر تصريح كرده‌اند؛ بنابراين، به دليل ضعف سند، اينگونه روايات قابل استناد نيستند و نوبت به بررسي دلالت آنها نميرسد.
ثالثاً، ممكن است ادعا شود به دليل متعدد بودن رواياتي كه ظاهر آنها دلالت بر كراهت پوشش سياه دارد؛ و نيز به دليل اين كه ضعف سند روايات در مستحبات و مكروهات، مانند مورد بحث، خيلي مهم نيست، پس ميتوان در دلالت آنها بحث كرد.
با فرض صحت ادعاي فوق، بر اساس فحص و جست‌وجوي مفصلي كه در احاديث انجام گرفت، حتي يك حديث درباره‌ي كراهت پوشش چادر مشكي بانوان نيافتيم؛[4] بنابراين، همان گونه كه مرحوم صاحب جواهر فرمودهاند، روايات مربوط به كراهت سياهپوشي، شامل زنان نميشود. ايشان در كتاب فقهي عميق و معروف خود نقل كرده‌اند:
طبق تصريح كتاب‌هاي متعددي از علماي اماميه، كراهت پوشش سياه مختص مردان است؛ زيرا شارع مقدس پوشش غليظتر و بيش‌تري براي زنان هنگام مواجهه با نامحرم قرار داده است[5] و رنگ مشكي، در مقايسه با رنگهاي ديگر، به نحو بهتري پوشش غليظتر و بيش‌تر را تأمين ميكند.[6]
بنابراين، طبق نقل مرحوم صاحب جواهر، كراهت پوشش مشكي، مختص مردان است.
به دليل اختصاص كراهت پوشش مشكي به مردان، آن هم در غير از كفش، عمامه و عبا، حتي يك نفر از فقيهان برجسته‌ي شيعه به كراهت چادر مشكي زنان فتوا نداده است، بلكه برعكس، بعضي از مراجع تقليد، مثل رهبر معظم انقلاب اسلامي، آيت الله خامنهاي به عدم كراهت چادر مشكي تصريح كرده‌اند و بعضي نيز، مانند آيت الله فاضل لنكراني و آيت الله تبريزي بالاتر از عدم كراهت، به برتري حجاب با چادر مشكي فتوا داده و فرمودهاند:
چادر مشكي بهترين نوع حجاب است.[7]
پی نوشتها:
[1] . فاطمه خاتمي، روزنامه‌ي ايران، شماره‌ي 1627، 2 مهر ماه 79، ص 4.
[2] . محمد حسن نجفي، جواهر الكلام في شرح شرايع الاسلام، ج 8، ص 233.
[3] . ابوالقاسم خويي، شرح عروة الوثقي، كتاب الصلاة، ج 1، مكروهات لباس مصلي.
[4] . براي آشنايي با اين روايات ر.ك: فروع كافي، ج 2، كتاب الصلاة باب اللباس الذي تكره الصلاة فيه و ما لا تكره، ص 397، و كتاب الزي و التجمل باب لبس السواد، ص 449؛ وسايل الشيعة الي تحصيل مسائل الشريعة، ج3، كتاب الصلاة، ابواب لباس مصلي و مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، كتاب الصلاة، ابواب لباس مصلي.
[5] . بعضي از رواياتي كه شارع مقدس در آنها پوشش غليظ را در مواجهه با نامحرم خواسته و از پوشيدن لباس نازك نهي كرده است در زير ذكر ميشود:
الف) عن اميرالمؤمنين(ع): من رقّ ثوبه ، رقّ دينه؛ محدث نوري، مستدرك الوسائل، ج 3، ص 211، و ج 3، ص 249.
ب) عن ابي عبد الله عليه السلام قال: لا يصلح للمرأة المسلمة ان تلبس من الخمر و الدروع ما لا يواري شيئا؛ الحر العاملي، وسائل الشيعة، ج3، ابواب لباس مصلي، باب 21، حديث 2.
[6] . محمد حسن نجفي، جواهر الكلام في شرح شرايع الاسلام، ج 8، ص 235.
[7] . مسائل جديد از ديدگاه علما و مراجع تقليد، ج 1، ص 35، 36 و 38؛ ويژه نامه‌ي فرهنگ اسلام، بهار سال 1379، ص 70؛ همچنين ر. ك: استفتائات آخر كتاب.
منبع: حجابشناسي (چالشها و كاوشهاي جديد)، حسين مهديزاده، مركز مطالعات و پژوهش‌‌هاي فرهنگي حوزه‌ي علميه(1381).
