پرسش :
نام ها، القاب و کنیه های امام علی النقی(علیه السلام) چیست؟
پاسخ :
پیش از ذکر اسامی آن حضرت باید یادآور شویم که مقصود ما از «نام» اعم از اسامی، القاب و کنیه‌های آن حضرت است. در برابر هر عنوان، نام کسانی را که آن اسم را بر آن حضرت اطلاق کرده‌اند نیز آورده‌ایم.
1. ابی الحسن علی بن محمد عسکری(ع)، (از شیخ مفید)[1]
2. ابوالحسن علی بن محمد صاحب العسکر(ع) (از شیخ طوسی)[2]
3.علی بن محمد الهادی(ع)، (از سید بن طاووس)[3]
4. علی بن محمد(ع)، (از فخر الدین طریحی)[4]
5. هادی(ع)، (از کفعمی)[5]
6. ابوالحسن علی العسکری(ع)، (از ابن صباغ مالکی از علمای سنی)[6]
7. علی بن محمد علی بن موسی...، (از شیخ صدوق)[7]
8.. رجل علوی؛ مردی علوی، (از نجاشی به نقل از احمد بن یحیی اودی)[8]. این تعبیر نشانه تقیه اودی و فضای سیاسی خفقان آلود عصر امام هادی است؛ به طوری که مردم از ترس نمی‌توانستند از آن حضرت اسم ببرند.
9. علی بن محمد بن علی ... الامام المنتخب، ولی المؤمنین، (شیخ مفید)[9]
10. نقی بن تقی بن صابر بن وفی بن صادق بن سید بن سجادین شهیدین بن حیدر...،[10] (ابن شهر آشوب)
11. ابی الحسن العسکری علی بن محمد بن ابی جعفر القانع بن علی الرضا بن موسی الامین، ... (ابن خشّاب)[11]. ابن خشاب هم اسامی ائمه هدی را همراه القاب مقدسشان مطرح کرده است.
12. الامام العاشر، الامام الهادی، علی بن محمد وارث الوصیین،(برسی)[12]
13. الامام علی الهادی ابن الامام محمد الجواد، (تستری)[13]
14. بطور، (در تورات)[14]
15. عسکری علت نام گذاری امام هادی و امام حسن، به عسکری این بوده که آن دو بزرگوار در محله‌ای به نام «عسکر» در سامرا تحت نظر بودند.[15]
16. ابوالحسن یا ابوالحسن ثالث، (طبرسی و دیگران)[16]. به گفته «طریحی» کنیه ابوالحسن مشترک بین پنج امام است: علی بن ابی‌طالب، علی بن الحسین، موسی بن جعفر، علی بن موسی و علی بن محمد الهادی(ع).[17]
17. علی بن محمد ابوالحسن هاشمی معروف به ابوالحسن عسکری، (از خطیب بغدادی)[18]
18. ابوالحسن علی الهادی، (ابن خلکان)[19]
19. الطیب الهادی، (از علی بن مهزیار)[20]
20. الصادق ابوالحسن الثالث، (از یکی از راویان)[21]
21. هادی، عسکری، عالم، دلیل، موضح، راشد و سدید(حضینی).[22]
22. ابن الرضا(ع)، (مردم آن عصر)[23]
23. ولی المؤمنین، (مفید)[24]
24. الصادق علی بن محمد بن الرضا، (از شخصی به نام منصور)[25]
25. العبد الصالح علی بن محمد بن علی الرضا، (از یک راوی به نام ابن یاسین)[26]
26. الطیب، (از داود صرمی)[27]
27. صاحب العسکر، ( یکی از اصحاب امام هادی)[28]
28. الفقیه العسکری،(از حسن بن راشد)[29]
29. مرتضی، رشید، شهید، نجیب، متقی، متوکل و خالص و وفی، (طبری)[30]
30. امین، (طبرسی)[31]
31. نقی، مؤتمن و متوکل، (ابن شهر آشوب)[32]
32. علی بن محمد المفتی، (اربلی)[33]
33. ناصح و فتّاح، (اربلی)[34]
اربلی می‌گوید: مشهورترین لقب آن بزرگوار متوکل بود، اما ایشان از اصحاب خود خواسته بود از ذکر این نام خودداری کنند؛ زیرا متوکل عباسی هم این نام را داشت.[35]
34. الامین المؤتمن هادی المسترشدین، (امام باقر(ع))[36]
35. السراج المنیر و الرکن الوثیق، (امام سجاد(ع))[37]
36. علی بن محمد المنتجب، (ناحیه مقدسه)[38]
37. ماضی، رجل و صادق، (طریحی).[39]
38. زکی، (علی علوی عمری)[40]
39. در دعای حضرت قائم (عج) معروف به دعای عبرات آمده است: «اللهم انی ... اتقرب الیک .. بالامام منحة الجبّار و والد الائمه الاطهار علی بن محمد المولود بالعسکر ...».[41]
40. در جایی دیگر از حضرت ولی عصر (عج) درباره جد گرامی‌اش آمده است:
«... وصلّ علی علی بن محمد امام المؤمنین و وارث المرسلین و حجة رب العالمین...».[42]
41. حضرت رسول اعظم(ص) فرمودند: ای علی، من نذیر امت هستم و تو هادی آنها ... و علی بن محمد]الهادی[ سابر ]آزمایش کننده[ و علم امت است...[43]
42. المکتفی بالله، الولی لله، طاهر النجیب، صادق اللهجة.[44]
پینوشتها:
[1] . موسوعة الامام الهادی، ج1، ص22.
[2] . همان، ص 23.
[3] . همان، ص24.
[4] . همان.
[5] . همان.
[6] . همان، ص25.
[7] . همان، ص 27.
[8] . همان.
[9] . همان، ص28.
[10] . همان.
[11] . همان، ص28 و29.
[12] . همان، ص29.
[13] . همان.
[14] . همان، ص30.
[15] . همان، ص31 ـ 32.
[16] . همان، ص33.
[17] . همان.
[18] . همان، ص33 ـ 34.
[19] . همان، ص34.
[20] . همان.
[21] . همان، ص35.
[22] همان.
[23] . همان.
[24] . همان، ص36.
[25] . همان.
[26] . همان.
[27] . همان.
[28] . همان.
[29] . همان،ص37.
[30] . همان.
[31] . همان.
[32] . همان، ص38.
[33] . همان، ص39.
[34] . همان.
[35] . همان، ص39 ـ 40.
[36] . همان،ص40.
[37] . همان.
[38] . همان، ص41.
[39] . همان.
[40] همان.
[41] . همان، ص162.
[42] . همان.
[43] . همان، ص 169.
[44] . همان، ص150 و 151.
منبع: ماهنامه کوثر
پیش از ذکر اسامی آن حضرت باید یادآور شویم که مقصود ما از «نام» اعم از اسامی، القاب و کنیه‌های آن حضرت است. در برابر هر عنوان، نام کسانی را که آن اسم را بر آن حضرت اطلاق کرده‌اند نیز آورده‌ایم.
1. ابی الحسن علی بن محمد عسکری(ع)، (از شیخ مفید)[1]
2. ابوالحسن علی بن محمد صاحب العسکر(ع) (از شیخ طوسی)[2]
3.علی بن محمد الهادی(ع)، (از سید بن طاووس)[3]
4. علی بن محمد(ع)، (از فخر الدین طریحی)[4]
5. هادی(ع)، (از کفعمی)[5]
6. ابوالحسن علی العسکری(ع)، (از ابن صباغ مالکی از علمای سنی)[6]
7. علی بن محمد علی بن موسی...، (از شیخ صدوق)[7]
8.. رجل علوی؛ مردی علوی، (از نجاشی به نقل از احمد بن یحیی اودی)[8]. این تعبیر نشانه تقیه اودی و فضای سیاسی خفقان آلود عصر امام هادی است؛ به طوری که مردم از ترس نمی‌توانستند از آن حضرت اسم ببرند.
9. علی بن محمد بن علی ... الامام المنتخب، ولی المؤمنین، (شیخ مفید)[9]
10. نقی بن تقی بن صابر بن وفی بن صادق بن سید بن سجادین شهیدین بن حیدر...،[10] (ابن شهر آشوب)
11. ابی الحسن العسکری علی بن محمد بن ابی جعفر القانع بن علی الرضا بن موسی الامین، ... (ابن خشّاب)[11]. ابن خشاب هم اسامی ائمه هدی را همراه القاب مقدسشان مطرح کرده است.
12. الامام العاشر، الامام الهادی، علی بن محمد وارث الوصیین،(برسی)[12]
13. الامام علی الهادی ابن الامام محمد الجواد، (تستری)[13]
14. بطور، (در تورات)[14]
15. عسکری علت نام گذاری امام هادی و امام حسن، به عسکری این بوده که آن دو بزرگوار در محله‌ای به نام «عسکر» در سامرا تحت نظر بودند.[15]
16. ابوالحسن یا ابوالحسن ثالث، (طبرسی و دیگران)[16]. به گفته «طریحی» کنیه ابوالحسن مشترک بین پنج امام است: علی بن ابی‌طالب، علی بن الحسین، موسی بن جعفر، علی بن موسی و علی بن محمد الهادی(ع).[17]
17. علی بن محمد ابوالحسن هاشمی معروف به ابوالحسن عسکری، (از خطیب بغدادی)[18]
18. ابوالحسن علی الهادی، (ابن خلکان)[19]
19. الطیب الهادی، (از علی بن مهزیار)[20]
20. الصادق ابوالحسن الثالث، (از یکی از راویان)[21]
21. هادی، عسکری، عالم، دلیل، موضح، راشد و سدید(حضینی).[22]
22. ابن الرضا(ع)، (مردم آن عصر)[23]
23. ولی المؤمنین، (مفید)[24]
24. الصادق علی بن محمد بن الرضا، (از شخصی به نام منصور)[25]
25. العبد الصالح علی بن محمد بن علی الرضا، (از یک راوی به نام ابن یاسین)[26]
26. الطیب، (از داود صرمی)[27]
27. صاحب العسکر، ( یکی از اصحاب امام هادی)[28]
28. الفقیه العسکری،(از حسن بن راشد)[29]
29. مرتضی، رشید، شهید، نجیب، متقی، متوکل و خالص و وفی، (طبری)[30]
30. امین، (طبرسی)[31]
31. نقی، مؤتمن و متوکل، (ابن شهر آشوب)[32]
32. علی بن محمد المفتی، (اربلی)[33]
33. ناصح و فتّاح، (اربلی)[34]
اربلی می‌گوید: مشهورترین لقب آن بزرگوار متوکل بود، اما ایشان از اصحاب خود خواسته بود از ذکر این نام خودداری کنند؛ زیرا متوکل عباسی هم این نام را داشت.[35]
34. الامین المؤتمن هادی المسترشدین، (امام باقر(ع))[36]
35. السراج المنیر و الرکن الوثیق، (امام سجاد(ع))[37]
36. علی بن محمد المنتجب، (ناحیه مقدسه)[38]
37. ماضی، رجل و صادق، (طریحی).[39]
38. زکی، (علی علوی عمری)[40]
39. در دعای حضرت قائم (عج) معروف به دعای عبرات آمده است: «اللهم انی ... اتقرب الیک .. بالامام منحة الجبّار و والد الائمه الاطهار علی بن محمد المولود بالعسکر ...».[41]
40. در جایی دیگر از حضرت ولی عصر (عج) درباره جد گرامی‌اش آمده است:
«... وصلّ علی علی بن محمد امام المؤمنین و وارث المرسلین و حجة رب العالمین...».[42]
41. حضرت رسول اعظم(ص) فرمودند: ای علی، من نذیر امت هستم و تو هادی آنها ... و علی بن محمد]الهادی[ سابر ]آزمایش کننده[ و علم امت است...[43]
42. المکتفی بالله، الولی لله، طاهر النجیب، صادق اللهجة.[44]
پینوشتها:
[1] . موسوعة الامام الهادی، ج1، ص22.
[2] . همان، ص 23.
[3] . همان، ص24.
[4] . همان.
[5] . همان.
[6] . همان، ص25.
[7] . همان، ص 27.
[8] . همان.
[9] . همان، ص28.
[10] . همان.
[11] . همان، ص28 و29.
[12] . همان، ص29.
[13] . همان.
[14] . همان، ص30.
[15] . همان، ص31 ـ 32.
[16] . همان، ص33.
[17] . همان.
[18] . همان، ص33 ـ 34.
[19] . همان، ص34.
[20] . همان.
[21] . همان، ص35.
[22] همان.
[23] . همان.
[24] . همان، ص36.
[25] . همان.
[26] . همان.
[27] . همان.
[28] . همان.
[29] . همان،ص37.
[30] . همان.
[31] . همان.
[32] . همان، ص38.
[33] . همان، ص39.
[34] . همان.
[35] . همان، ص39 ـ 40.
[36] . همان،ص40.
[37] . همان.
[38] . همان، ص41.
[39] . همان.
[40] همان.
[41] . همان، ص162.
[42] . همان.
[43] . همان، ص 169.
[44] . همان، ص150 و 151.
منبع: ماهنامه کوثر
