بررسی سندی نماز لیلة الرغائب

آیا نماز لیلة الرغائب دارای سند است و بر فرض پذیرش آیا باید بین مغرب و عشا خوانده شود؟

شب آرزوها یا لیله الرغائب اولین شب جمعه ماه رجب (اولین پنجشنبه شب رجب) است که اعمال، دعا، نماز، ازشو فضیلت‌های مخصوص دارد.

لیله الرغائب به چه معناست‌؟

کلمه «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی که مورد رغبت و میل است و نیز به معنای عطا و بخشش بسیار است و معنای اول «لیله الرغائب» یعنی شبی که توجه به عبادت و بندگی در آن فراوان است و انسان در این شب تمایل زیادی به رفتن به در خانه خداوند و ارتباط و انس با خالق خویش دارد.

فضائل شب آرزوها و لیله الرغائب

در این شب فرشتگان از آسمان به زمین خاکی سرازیر می‌شوند و ساکن زمین می‌شوند و پیغامبر نیت‌های پاک بندگان خداوند هستند؛ بنابراین ضمن تاکید بر اعمالی که مربوط به چنین شبی است، فرصت نیت خواسته‌های به حق و آرزوهای دست یافتنی را نمی‌توان از دست داد، این شب اهمیت و بزرگی شب جمعه و ماه رجب را در خود جمع کرده است.
 

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز در بیان عظمت و اهمیت ماه رجب می‌فرمایند:

خداوند متعال در آسمان هفتم فرشته‌ای به نام داعی قرار داده است هرگاه ماه رجب فرا رسد آن فرشته دعوت کننده هر شب تا به صبح گوید: خوشا به حال کسانی که به ذکر الهی مشغولند خوشا به حال کسانی که با میل و رغبت تمام رو به سوی درگاه خدا آرند

و خداوند می‌فرماید:

من همنشین کسی هستم که با من همنشین باشد و مطیع کسی هستم که فرمان مرا ببرد و آمرزنده‌ام کس را که از من طلب آمرزش کند این ماه رجب ماه من، بنده هم بنده من و رحمت هم از آن من است.

هر کس مرا در این ماه بخواند پاسخ مثبت دهم و هر کس از من چیزی بخواهد به او عطا کنم و هر کس از من هدایت جوید هدایتش کنم و من این ماه را وسیله ارتباط بین خود و بندگانم قرار داده‌ام پس هر کس به آن چنگ زند به من می‌رسد.

معنای دوم،

«لیله الرغائب» یعنی شبی که در آن عطاء و بخشش خداوند فراوان است و انسان‌ها با رو آوردن به درب پر مهر خداوندی و خاکساری در برابر عظمت حق، شایسته دریافت عطا و بخشش بی کرانه حضرت حق می‌گردند و بر اساس روایاتی که درباره فضیلت و برکت این شب مطرح شده است هر دو معنا درست و صحیح تلقی می‌شود.
 

خبر نماز لیلة الرغائب اولین بار در کتاب در «اقبال الاعمال» و بدون ذکر سند چنین نقل شده است:

«عَنِ النَّبِیِّ فِی ذِکْرِ فَضْلِ شَهْرِ رَجَبٍ مَا هَذَا لَفْظُهُ وَ لَکِنْ لَا تَغْفُلُوا عَنْ أَوَّلِ لَیْلَةٍ جُمُعَةٍ فِیهِ [منه‏] فَإِنَّهَا لَیْلَةٌ تُسَمِّیهَا الْمَلَائِکَةُ لَیْلَةَ الرَّغَائِبِ وَ ذَلِک‏... »[1] 

و علامه نیز آن را با سندی که چندان قابل اعتماد نیست نقل کرده است:

«أَقُولُ قَدْ رَوَى الْعَلَّامَةُ ره فِی إِجَازَتِهِ الْکَبِیرَةِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الدَّرْبِیِّ عَنِ الْحَاجِّ صَالِحٍ مَسْعُودِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَبِی الْفَضْلِ الرَّازِیِّ الْمُجَاوِرِ بِمَشْهَدِ مَوْلَانَا أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام قَرَأَهَا عَلَیْهِ فِی مُحَرَّمٍ سَنَةَ ثَلَاثٍ وَ سَبْعِینَ وَ خَمْسِمِائَةٍ عَنِ الشَّیْخِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ الْجَلِیلِ الرَّازِیِّ عَنْ شَرَفِ الدِّینِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سَدِیدِ الدِّینِ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَحْمَدَ النَّیْسَابُورِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْحَاجِّ مسموسم عَنْ أَبِی الْفَتْحِ نُورْخَانَ عَبْدِ الْوَاحِدِ الْأَصْفَهَانِیِّ عَنْ عَبْدِ الْوَاحِدِ بْنِ رَاشِدٍ الشِّیرَازِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْهَمْدَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الصَّنْعَانِیِّ عَنْ حُمَیْدٍ الطُّوسِیِّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) مَا مَعْنَى قَوْلِکَ رَجَبٌ شَهْرُ اللَّه‏... ُ فَإِنَّهَا لَیْلَةٌ تُسَمِّیهَا الْمَلَائِکَةُ لَیْلَةَ الرَّغَائِب‏...».[2]

اما در عین حال نمی‌توان حکم به استحباب شرعی چنین نمازی داد و اگر کسی می‌خواهد آن‌ را بجا آورد، به قصد امید ثواب انجام دهد.[3] 

طبق آنچه را که در روایت نقل شده است، وقت نماز لیلة الرغائب بین نماز مغرب و عشا است.
 

کیفیت نماز شب لیله الرغایب

در مفاتیح الجنان آمده است:

پنجشنبه ماه رجب روزه گرفته شود، چون شب جمعه داخل شود، ما بین نماز مغرب و عشا، 12 رکعت نماز به جا آورده می شود که هر 2 رکعت با یک سلام ختم می شود.

به این ترتیب که در هر رکعت یک مرتبه سوره (حمد) و 3 مرتبه (سوره قدر) و 12 مرتبه (سوره توحید) خوانده می شود و هنگامی که از نماز فارغ شدند، 70 مرتبه می گویند:

اَللَْهُمَّ صَلِّ عَلیَ مُحَمَّدٍ النَبیِّ الاُمی وَ عَلی آلهِ

سپس به سجده می روند و 70 مرتبه می گویند:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوح

آن گاه سر از سجده بر می دارند و 70 مرتبه می گویند:

رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَم

دوباره به سجده می روند و 70 مرتبه می گویند:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوح

سپس حاجت خود را می طلبند که به خواست خدا برآورده خواهد شد.

پی‌نوشت‌ها: 

[1]. سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج ‏2، ص 632، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1409ق.
[2]. ر. ک: مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 95، ص 395، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
[3]. فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج ‌2، ص 172، انتشارات امیر قلم، قم، چاپ یازدهم، بی‌تا؛ بصری بحرانی، زین الدین محمد امین، کلمة التقوی، ج ‌2، ص 96، نشر سید جواد وداعی، قم، چاپ سوم، 1413ق.  

منابع:
1. اسلام کوئست

2. حوزه نت