پرسش :
آيا نويسندگان اهل سنّت درباره فضايل حضرت على (عليه السلام) كتابى نوشته اند؟
پاسخ :
علماى اهل سنّت درباره امام على(عليه السلام) و فضايل آن حضرت تأليفات فراوانى به رشته تحرير در آورده اند كه مى توان آنها را به چهار دسته تقسيم نمود:
الف) كتاب هايى كه درباره سيره نبوى و صحابه به صورت عام نوشته شده و در آنها مناقب پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله)و صحابه آن حضرت بيان شده و ضمن آن مناقب امام على(عليه السلام) نيز بيان گرديده است. در اين كتاب ها مناقب آن حضرت حجم قابل ملاحظه اى را تشكيل مى دهد كه نمونه آن كتاب هاى صحاح سته (شش گانه) مى باشد;
ب) از آن زمان كه سيد رضى(رحمه الله) (م 406 هـق) كتاب شريف نهج البلاغه را جمع آورى و تدوين نمود، علماى بسيارى بر آن شرح نوشته اند. به نقل علامه شيخ حسين جمعه عاملى، حدود 210 شرح جامع و كامل نهج البلاغه نوشته شده است كه نيمى از آنها را علماى اهل سنّت نگاشته اند. معروف ترين اين شروح، شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد است كه از علماى بنام اهل سنّت مى باشد. اين كتاب در تشريح سخنان امام و بيان ديدگاه هاى آن حضرت درباره حكومت، اعتقادات، تاريخ و... مى باشد;
ج) دسته سوم كتاب هايى است كه علماى اهل سنّت به طور عام درباره فضايل پنج تن آل عبا و ديگر اهل بيت(عليهم السلام)نوشته اند كه از جمله آنها مى توان به كتاب هاى زير اشاره كرد:
1. فرائد السمطين، نوشته امام الحرمين جوينى شافعى;
2. ينابيع المودة، نوشته شيخ سليمان بن ابراهيم القندوزى الحنفى;
3. فصول المهمه فى معرفة الائمه، نوشته ابن صباغ مالكى;
4. درر السمطين فى فضايل على و الزهراء و السبطين، نوشته حافظ جمال الدين محمد يوسف بن حسن صنفى زرندى;
5. مودة القربى، نوشته على حسين همدانى شافعى;
6. نزول القرآن فى مناقب اهل البيت(عليهم السلام)، نوشته حافظ ابى نعيم اصفهانى;
7. العبرة فى فضايل العترة، نوشته عبدالله حمصى شافعى;
8. تذكرة الخواص، نوشته علامه شيخ يوسف سبط ابن جوزى;
9. وسيلة المآل فى عدّ مناقب الآل، احمد بن الفضل بن محمد باكثير;
و بسيارى كتاب هاى ديگر.
د) گروه ديگرى از نويسندگان اهل سنّت صرفاً درباره فضايل و ويژگى هاى حضرت على(عليه السلام)به تدوين كتاب هاى مختلف پرداخته اند كه به ترتيب سال هاى نگارش به برخى از آنها اشاره مى كنيم:
1. مناقب على ابن ابى طالب، نوشته امام احمد حنبل، متوفاى 241 هـ ق;
2. الخصائص فى فضل على ابن ابى طالب، نوشته عبدالرحمان احمد بن شعيب نسايى، متوفاى 303 هـ ق;
3. مناقب الإمام أميرالمؤمنين على ابن ابى طالب، نوشته حافظ محمد بن سليمان الكوفى، قرن سوم هجرى;
4. فضايل على(عليه السلام)، نوشته حافظ شافعى حنفى كوفى، متوفاى 336هـ ق;
5. مناقب على ابن ابى طالب، نوشته ابو مؤيد موفق بن احمد خوارزمى، متوفاى 634 هـ ق;
6. فضايل على(عليه السلام)، نوشته جلال الدين عبدالرحمان سيوطى شافعى، متوفاى 911 هـ ق;
7. فضايل على(عليه السلام)، نوشته حاكم ابى عبدالله بن بيع نيشابورى شافعى، متوفاى 405 هـ ق;
8. مناقب على(عليه السلام)، نوشته علامه مجلسى شيخ على بامن حضرمى شافعى، قرن 7 هجرى;
9. جواهر المطالب فى مناقب الإمام على ابن ابى طالب، نوشته محمد بن احمد دمشقى باعونى شافعى، متوفاى 871 هـ ق;
10. اسمى المناقب فى تهذيب امن المطالب فى المناقب على ابن ابى طالب، نوشته محمد بن محمد جرزى شافعى دمشقى، متوفاى 833هـ ق;
11. مناقب على(عليه السلام)، نوشته علامه محب الدين طبرى مكى;
و ده ها كتاب ديگر.
در قرنهاى معاصر نيز بسيارى از علماى اهل سنّت در مناقب حضرت على(عليه السلام) به تأليف كتابهايى پرداخته اند كه برخى از آنها عبارت است از:
1. علّموا أولادهم محبة آل بيت رسول الله، محمود طعمه حلبى;
2. علّموا أَولادكم محبة آل بيت النبى(صلى الله عليه وآله)، نوشته محمد عبده يمانى;
3. المناقب المرتضويه، نوشته علامه محمد صالح الحنفى الترمذى;
4. عقد المنضد فى مناقب آل محمد، نوشته علامه قاضى شيخ محمد بن على يمانى شوكانى;
5. امام على(عليه السلام) صوت العدالة، نوشته عبدالفتاح عبدالمقصود;
6. على و بنوه، نوشته طاها حسين.
همچنين بر ديوان اشعار امام على(عليه السلام) برخى از علماى اهل سنّت شرح هايى نوشته اند كه مى توان از ميبدى نام برد.[1]
پی نوشتها:
[1]. ر.ك: شرح ديوان اميرالمؤمنين، ملاحسين بن معين الدين ميبدى يزدى، متوفاى 909، (مركز نشر ميراث مكتوب، تهران، 1379 هـ ش).
www.mazaheb.ir
علماى اهل سنّت درباره امام على(عليه السلام) و فضايل آن حضرت تأليفات فراوانى به رشته تحرير در آورده اند كه مى توان آنها را به چهار دسته تقسيم نمود:
الف) كتاب هايى كه درباره سيره نبوى و صحابه به صورت عام نوشته شده و در آنها مناقب پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله)و صحابه آن حضرت بيان شده و ضمن آن مناقب امام على(عليه السلام) نيز بيان گرديده است. در اين كتاب ها مناقب آن حضرت حجم قابل ملاحظه اى را تشكيل مى دهد كه نمونه آن كتاب هاى صحاح سته (شش گانه) مى باشد;
ب) از آن زمان كه سيد رضى(رحمه الله) (م 406 هـق) كتاب شريف نهج البلاغه را جمع آورى و تدوين نمود، علماى بسيارى بر آن شرح نوشته اند. به نقل علامه شيخ حسين جمعه عاملى، حدود 210 شرح جامع و كامل نهج البلاغه نوشته شده است كه نيمى از آنها را علماى اهل سنّت نگاشته اند. معروف ترين اين شروح، شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد است كه از علماى بنام اهل سنّت مى باشد. اين كتاب در تشريح سخنان امام و بيان ديدگاه هاى آن حضرت درباره حكومت، اعتقادات، تاريخ و... مى باشد;
ج) دسته سوم كتاب هايى است كه علماى اهل سنّت به طور عام درباره فضايل پنج تن آل عبا و ديگر اهل بيت(عليهم السلام)نوشته اند كه از جمله آنها مى توان به كتاب هاى زير اشاره كرد:
1. فرائد السمطين، نوشته امام الحرمين جوينى شافعى;
2. ينابيع المودة، نوشته شيخ سليمان بن ابراهيم القندوزى الحنفى;
3. فصول المهمه فى معرفة الائمه، نوشته ابن صباغ مالكى;
4. درر السمطين فى فضايل على و الزهراء و السبطين، نوشته حافظ جمال الدين محمد يوسف بن حسن صنفى زرندى;
5. مودة القربى، نوشته على حسين همدانى شافعى;
6. نزول القرآن فى مناقب اهل البيت(عليهم السلام)، نوشته حافظ ابى نعيم اصفهانى;
7. العبرة فى فضايل العترة، نوشته عبدالله حمصى شافعى;
8. تذكرة الخواص، نوشته علامه شيخ يوسف سبط ابن جوزى;
9. وسيلة المآل فى عدّ مناقب الآل، احمد بن الفضل بن محمد باكثير;
و بسيارى كتاب هاى ديگر.
د) گروه ديگرى از نويسندگان اهل سنّت صرفاً درباره فضايل و ويژگى هاى حضرت على(عليه السلام)به تدوين كتاب هاى مختلف پرداخته اند كه به ترتيب سال هاى نگارش به برخى از آنها اشاره مى كنيم:
1. مناقب على ابن ابى طالب، نوشته امام احمد حنبل، متوفاى 241 هـ ق;
2. الخصائص فى فضل على ابن ابى طالب، نوشته عبدالرحمان احمد بن شعيب نسايى، متوفاى 303 هـ ق;
3. مناقب الإمام أميرالمؤمنين على ابن ابى طالب، نوشته حافظ محمد بن سليمان الكوفى، قرن سوم هجرى;
4. فضايل على(عليه السلام)، نوشته حافظ شافعى حنفى كوفى، متوفاى 336هـ ق;
5. مناقب على ابن ابى طالب، نوشته ابو مؤيد موفق بن احمد خوارزمى، متوفاى 634 هـ ق;
6. فضايل على(عليه السلام)، نوشته جلال الدين عبدالرحمان سيوطى شافعى، متوفاى 911 هـ ق;
7. فضايل على(عليه السلام)، نوشته حاكم ابى عبدالله بن بيع نيشابورى شافعى، متوفاى 405 هـ ق;
8. مناقب على(عليه السلام)، نوشته علامه مجلسى شيخ على بامن حضرمى شافعى، قرن 7 هجرى;
9. جواهر المطالب فى مناقب الإمام على ابن ابى طالب، نوشته محمد بن احمد دمشقى باعونى شافعى، متوفاى 871 هـ ق;
10. اسمى المناقب فى تهذيب امن المطالب فى المناقب على ابن ابى طالب، نوشته محمد بن محمد جرزى شافعى دمشقى، متوفاى 833هـ ق;
11. مناقب على(عليه السلام)، نوشته علامه محب الدين طبرى مكى;
و ده ها كتاب ديگر.
در قرنهاى معاصر نيز بسيارى از علماى اهل سنّت در مناقب حضرت على(عليه السلام) به تأليف كتابهايى پرداخته اند كه برخى از آنها عبارت است از:
1. علّموا أولادهم محبة آل بيت رسول الله، محمود طعمه حلبى;
2. علّموا أَولادكم محبة آل بيت النبى(صلى الله عليه وآله)، نوشته محمد عبده يمانى;
3. المناقب المرتضويه، نوشته علامه محمد صالح الحنفى الترمذى;
4. عقد المنضد فى مناقب آل محمد، نوشته علامه قاضى شيخ محمد بن على يمانى شوكانى;
5. امام على(عليه السلام) صوت العدالة، نوشته عبدالفتاح عبدالمقصود;
6. على و بنوه، نوشته طاها حسين.
همچنين بر ديوان اشعار امام على(عليه السلام) برخى از علماى اهل سنّت شرح هايى نوشته اند كه مى توان از ميبدى نام برد.[1]
پی نوشتها:
[1]. ر.ك: شرح ديوان اميرالمؤمنين، ملاحسين بن معين الدين ميبدى يزدى، متوفاى 909، (مركز نشر ميراث مكتوب، تهران، 1379 هـ ش).
www.mazaheb.ir
