پرسش :
شبي كه حضرت محمد صلي الله عليه وآله وسلم به معراج رفتند چه كردند ؟ چه كسي را ديدند ؟ با چه كسي حرف زدند ؟
پاسخ :
معراج به معناي عروج و بالا رفتن است. عروج پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) به آسمانها را معراج حضرت خوانند، و اين از جمله معجزات پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله وسلم) است.
در اين مسير پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) همراه جبرئيل سفر خود را از مسجد الحرام، يا به روايتي از خانه ام هاني دختر ابوطالب آغاز نمود و با مركبي فضاپيما (البته نه مثل فضاپيماهاي امروزي) به نام «براق» به سوي بيت المقدس روانه گرديد.
ايشان از مدينه، طور سينا، بيت لحم (زادگاه حضرت عيسي عليهالسلام) منازل انبياء، آثار آنان و مسجدالاقصي ديدن نمود و در برخي منازل نماز گزارد.
حضرت پس از توقف كوتاهي در بيت المقدس به سوي آسمان صعود نمود. در اين بخش از سفر، ستارگان، نظام جهان بالا را ديد و با فرشتگان سخن گفت. نيز بهشت، دوزخ و درجات بهشتيان و جايگاه دوزخيان را مشاهده نمود. حضرت در ادامه سير خود به سدره المنتهي رسيد و پس از ديدن شكوه و جلال آن، از همان راهي كه عروج نموده بود، بازگشت و در بيت المقدس فرود آمد. آن گاه از آن جا به سوي مكه حركت نمود، در بين راه به كارواني از قريش برخورد كرد و سرانجام پيش از طلوع فجر در مكه به مكان نخست خويش بازگرديد.
حضرت فردا صبح اين راز را ميان قريش بيان داشت اين امر قريش را عصباني كرد و آنان به تكذيب پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) پرداختند. حضرت با بيان خصوصيات بيت المقدس و علامتي از كاروان كه ديده بود و صدق آن تأييد شد، قريش را ناچار به تصديق واقعه معراج نمود.
قرآن مجيد در سوره‌هاي «اسراء و نجم» به جريان معراج پيامبر اكرم ( صلي الله عليه وآله وسلم)پرداخته است. در ذيل آيات معراج، روايات به طور مفصل جريان معراج را توضيح داده‌اند. در اين روايات آمده است كه پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم) در معراج از آسمان‌هاي هفت گانه عبور كردند و به مقام قرب خداوند، رسيدند؛ «ثُم‌َّ دَنَا فَتَدَلَّيَ * فَكَان‌َ قَاب‌َ قَوْسَيْن‌ِ أَوْ أَدْنَي؛ (نجم،8 ـ 9) »
مشهور است كه پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم) بيش از يك بار به معراج رفتند لذا محتواي رواياتي نيز كه به جريان معراج پرداخته‌اند متفاوت است. به علت پرهيز از طولاني شدن پاسخ نامه، در اين جا به اختصار روايتي را ذكر كرده و مطالعه و بررسي بيشتر را به آدرس‌هايي كه در پاورقي مي‌آيد ارجاع مي‌دهيم.
در روايتي از پيامبر اكرم ( صلي الله عليه وآله وسلم)آمده است:....[پس از نماز در بيت المقدس] جبرئيل مرا به آسمان بالا صعود داده، عجايب و ملكوتش را ديدم. ملايكه آن‌جا به من سلام كردند. آنگاه جبرئيل مرا به آسمان دوم بالا برد در آن‌جا عيسي بن مريم و يحيي ابن ذكريا را ملاقات كردم، سپس به آسمان سوم عروجم داد در آن‌جا يوسف را ديدم. پس مرا به آسمان چهارم بالا برد در آن‌جا ادريس را ديدم، پس به آسمان پنجم برد در آن‌جا هارون را ديدم: پس، به آسمان ششم برد در آن جا خلق زيادي ديدم كه موج مي‌زدند. پس به آسمان هفتم عروجم داد در آن‌جا خلقي و فرشتگاني ديدم.
[در روايت ديگري آمده است در آسمان ششم حضرت موسي و در آسمان هفتم حضرت ابراهيم را ديدم]
پيامبر مي‌افزايند: از آسمان هفتم هم گذشته به اعلي عليين رفتيم و اعلي عليين را وصف نموده و در آخر مي‌فرمايند: پروردگارم با من سخن گفت و من با پروردگارم سخن گفتم. بهشت و دوزخ را ديدم و عرش سدرة المنتهي را ديده، به مكّه بازگشتم.(ر.ك: نورالثقلين، علامه حويزي، ج 4، ص 116ـ152، مؤسسة‌التاريخ العربي / تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ترجمه سيد محمد باقر موسوي همداني، ص 10ـ57، بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي.)
روايات معراج، سخن گفتن خداوند متعال را با پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم) تأييد مي‌كنند. از آن جا كه پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم)عرب زبان بود، تكلم خداوند با ايشان عربي و با صدايي شبيه صداي حضرت علي(عليه السلام)بود. در روايتي آمده است:
«از پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم)سؤال شد، در شب معراج، خداوند با چه زباني با شما سخن گفت؟ حضرت فرمود: با زبان [صداي] حضرت علي. حضرت مي‌افزايند: به خداوند عرض كردم خدايا تو با من صحبت كردي يا حضرت علي؟ خداوند فرمود: من موجودي هستم نه مانند اشيا و موجودات ديگر، با مردم مقايسه نمي‌شوم. با صفات و ويژگي‌هاي اشيا توصيف نمي‌گردم. تو را از نورم و علي‌را از نور تو آفريدم. از درون قلبت مطلع شدم، محبوب‌تر از علي‌را نزدت نيافتم؛ پس با زبان حضرت علي‌با تو صحبت كردم تا قلبت مطمئن شود.» (تفسير صافي، فيض كاشاني، ج 3، ص 177، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.)
براي مطالعه بيشتر راجع به جزئيات معراج پيامبر مي توانيد به كتاب «معراج پيامبر اسلام» نوشته علامه مجلسي و يا به تفاسير نمونه و الميزان ذيل آيه 1 از سوره مباركه اسراء (بني اسرائيل) و آيات 8 و 9 از سوره مباركه نجم مراجعه بفرمائيد.
www.morsalat.com
معراج به معناي عروج و بالا رفتن است. عروج پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) به آسمانها را معراج حضرت خوانند، و اين از جمله معجزات پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله وسلم) است.
در اين مسير پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) همراه جبرئيل سفر خود را از مسجد الحرام، يا به روايتي از خانه ام هاني دختر ابوطالب آغاز نمود و با مركبي فضاپيما (البته نه مثل فضاپيماهاي امروزي) به نام «براق» به سوي بيت المقدس روانه گرديد.
ايشان از مدينه، طور سينا، بيت لحم (زادگاه حضرت عيسي عليهالسلام) منازل انبياء، آثار آنان و مسجدالاقصي ديدن نمود و در برخي منازل نماز گزارد.
حضرت پس از توقف كوتاهي در بيت المقدس به سوي آسمان صعود نمود. در اين بخش از سفر، ستارگان، نظام جهان بالا را ديد و با فرشتگان سخن گفت. نيز بهشت، دوزخ و درجات بهشتيان و جايگاه دوزخيان را مشاهده نمود. حضرت در ادامه سير خود به سدره المنتهي رسيد و پس از ديدن شكوه و جلال آن، از همان راهي كه عروج نموده بود، بازگشت و در بيت المقدس فرود آمد. آن گاه از آن جا به سوي مكه حركت نمود، در بين راه به كارواني از قريش برخورد كرد و سرانجام پيش از طلوع فجر در مكه به مكان نخست خويش بازگرديد.
حضرت فردا صبح اين راز را ميان قريش بيان داشت اين امر قريش را عصباني كرد و آنان به تكذيب پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) پرداختند. حضرت با بيان خصوصيات بيت المقدس و علامتي از كاروان كه ديده بود و صدق آن تأييد شد، قريش را ناچار به تصديق واقعه معراج نمود.
قرآن مجيد در سوره‌هاي «اسراء و نجم» به جريان معراج پيامبر اكرم ( صلي الله عليه وآله وسلم)پرداخته است. در ذيل آيات معراج، روايات به طور مفصل جريان معراج را توضيح داده‌اند. در اين روايات آمده است كه پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم) در معراج از آسمان‌هاي هفت گانه عبور كردند و به مقام قرب خداوند، رسيدند؛ «ثُم‌َّ دَنَا فَتَدَلَّيَ * فَكَان‌َ قَاب‌َ قَوْسَيْن‌ِ أَوْ أَدْنَي؛ (نجم،8 ـ 9) »
مشهور است كه پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم) بيش از يك بار به معراج رفتند لذا محتواي رواياتي نيز كه به جريان معراج پرداخته‌اند متفاوت است. به علت پرهيز از طولاني شدن پاسخ نامه، در اين جا به اختصار روايتي را ذكر كرده و مطالعه و بررسي بيشتر را به آدرس‌هايي كه در پاورقي مي‌آيد ارجاع مي‌دهيم.
در روايتي از پيامبر اكرم ( صلي الله عليه وآله وسلم)آمده است:....[پس از نماز در بيت المقدس] جبرئيل مرا به آسمان بالا صعود داده، عجايب و ملكوتش را ديدم. ملايكه آن‌جا به من سلام كردند. آنگاه جبرئيل مرا به آسمان دوم بالا برد در آن‌جا عيسي بن مريم و يحيي ابن ذكريا را ملاقات كردم، سپس به آسمان سوم عروجم داد در آن‌جا يوسف را ديدم. پس مرا به آسمان چهارم بالا برد در آن‌جا ادريس را ديدم، پس به آسمان پنجم برد در آن‌جا هارون را ديدم: پس، به آسمان ششم برد در آن جا خلق زيادي ديدم كه موج مي‌زدند. پس به آسمان هفتم عروجم داد در آن‌جا خلقي و فرشتگاني ديدم.
[در روايت ديگري آمده است در آسمان ششم حضرت موسي و در آسمان هفتم حضرت ابراهيم را ديدم]
پيامبر مي‌افزايند: از آسمان هفتم هم گذشته به اعلي عليين رفتيم و اعلي عليين را وصف نموده و در آخر مي‌فرمايند: پروردگارم با من سخن گفت و من با پروردگارم سخن گفتم. بهشت و دوزخ را ديدم و عرش سدرة المنتهي را ديده، به مكّه بازگشتم.(ر.ك: نورالثقلين، علامه حويزي، ج 4، ص 116ـ152، مؤسسة‌التاريخ العربي / تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ترجمه سيد محمد باقر موسوي همداني، ص 10ـ57، بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي.)
روايات معراج، سخن گفتن خداوند متعال را با پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم) تأييد مي‌كنند. از آن جا كه پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم)عرب زبان بود، تكلم خداوند با ايشان عربي و با صدايي شبيه صداي حضرت علي(عليه السلام)بود. در روايتي آمده است:
«از پيامبر اكرم( صلي الله عليه وآله وسلم)سؤال شد، در شب معراج، خداوند با چه زباني با شما سخن گفت؟ حضرت فرمود: با زبان [صداي] حضرت علي. حضرت مي‌افزايند: به خداوند عرض كردم خدايا تو با من صحبت كردي يا حضرت علي؟ خداوند فرمود: من موجودي هستم نه مانند اشيا و موجودات ديگر، با مردم مقايسه نمي‌شوم. با صفات و ويژگي‌هاي اشيا توصيف نمي‌گردم. تو را از نورم و علي‌را از نور تو آفريدم. از درون قلبت مطلع شدم، محبوب‌تر از علي‌را نزدت نيافتم؛ پس با زبان حضرت علي‌با تو صحبت كردم تا قلبت مطمئن شود.» (تفسير صافي، فيض كاشاني، ج 3، ص 177، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.)
براي مطالعه بيشتر راجع به جزئيات معراج پيامبر مي توانيد به كتاب «معراج پيامبر اسلام» نوشته علامه مجلسي و يا به تفاسير نمونه و الميزان ذيل آيه 1 از سوره مباركه اسراء (بني اسرائيل) و آيات 8 و 9 از سوره مباركه نجم مراجعه بفرمائيد.
www.morsalat.com
