پرسش :
در دوران جنگ تحمیلی ، چه نهادهایى در امر تبلیغات مسئول بودند و چگونه عمل نمودند؟
پاسخ :
در زمان جنگ در سطح ملى، ستادى با عنوان«ستاد تبلیغات جبهه و جنگ» زیر نظر شوراى عالى دفاع تشکیل شده بود. این ستاد متولى امر تبلیغات و اخبار جنگ بود که اغلب اخبار جنگ از کانال این ستاد به صدا و سیما، روزنامههاى داخلى و خبر گزارى جمهورى اسلامى داده مىشد و از طریق این خبر گزارى نیز به خبر گزارى خارجى منعکس مىشد.
لذا در رأس تبلیغات جنگ، ستاد تبلیغات جنگ شوراى عالى دفاع قرار داشت و در سطوح پایینتر، واحد تبلیغات جبهه و جنگ قرارگاهها، تیپها، لشکرها و یگانها مستقیما فعال بودند. بعد از آن هم واحدهاى تبلیغات ستادهاى مشترک نیروهاى مسلح و سازمانهاى تبلیغى کشورى، به ویژه شوراى هماهنگى تبلیغات اسلامى، صدا و سیما و غیره فعالیت مىکردند. قابل ذکر است که در امر تبلیغات جنگ، استراتژى واحدى به ویژه در عملیات روانى و برون مرزى وجود نداشت و دامنهى تبلیغات دشمن را نه تنها نمىپوشاند، بلکه بعضا دچار انفعال نیز بود. در چنین اوضاعى، بیشترین نقش مثبت و ایجابى در تبلیغات جنگ را امام خمینى (رحمت الله علیه) یک تنه انجام مىدادند و ابزار و فرصتهاى تبلیغى صرفا منعکس کننده بودند، نه آنکه از آن همه هجمههاى تبلیغى امام علیه استکبار و دشمنان بهرهبردارى کنند.
تبلیغات جنگ در سطح خردتر و در داخل کشور را سازمانها و نهادهاى مختلف درگیر در جنگ نیز انجام مىدادند. مثل ارتش که در درون خودش سازمان عقیدتى - سیاسى داشت و یا سپاه که معاونت تبلیغات و معاونت فرهنگى داشت و تا حدودى آنها مسئلهى تبلیغات را در میان رزمندگان انجام مىدادند. اما به طور رسمى و مستقیم، وزارتخانهها در تبلیغات جنگ نقشى نداشتند؛ لیکن وظایف مختصرى را بر عهده گرفته و آن را انجام مىدادند. به عنوان مثال، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى با استفاده از امکانات خود در زمینههاى فرهنگى، هنرى، تبلیغاتى، مطبوعاتى و انتشاراتى فعالیتهایى را انجام داد از جمله: تهیه فیلمهاى مستند 16 و 35 میلى مترى و فیلمهاى داستانى 16 میلى مترى درباره جنگ؛ همکارى با سایر مراکز هنرى در تهیه و ساخت فیلم جنگى؛ نشر کتب فارسى و عربى درباره جنگ عراق و ایران )اعم از مستند، قصه و شعر و غیره ( ؛ تهیه تراکتهاى چسبان با تیراژ زیاد؛ تهیه آلبوم مصور از جنگ و تجاوز رژیم بعثى به ایران به سه زبان عربى، انگلیسى و فارسى؛ چاپ تقویم و توزیع آن میان رزمندگان جبهههاى نبرد؛ تهیه جزوههاى سرود، دعا و فرازهایى از سخنان امام خمینى (رحمت الله علیه) و توزیع آن در جبههها؛ چاپ بروشور و آرم و نشان و مدال براى رزمندگان در جبههها؛ چاپ ماهانهى هشت مجله به زبانهاى عربى، انگلیسى، اردو، فرانسه، ترکى و فارسى و غیره جهت استفاده دانشجویانى ایرانى و مسلمان خارج از کشور؛ تهیه کارت پستال رنگى درباره جنگ و تهیه چاپ پوسترهاى مختلف به زبانهاى عربى، انگلیسى و فارسى در طرحهاى مختلف و مطالبى درباره جنگ تحمیلى و نظایر آن.
سایر مراکز تبلیغاتى نیز در زمینهى تبلیغات جبهه و جنگ فعالیتهایى را در جبههها و پشت جبههها بر عهده داشتند و این طور نبود که »ستاد تبلیغات جبهه و جنگ« به تمام فعالیتهاى این مراکز فرهنگى خط بدهد و آنها را به طور رسمى کنترل کند و یا بودجهى آنها را بپردازد. کشور ما در دوران جنگ مثل سایر زمینهها، براساس سعى و خطا و کسب تجربه به مفاهیم و ارزشهاى جدیدى دست یافت.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
در زمان جنگ در سطح ملى، ستادى با عنوان«ستاد تبلیغات جبهه و جنگ» زیر نظر شوراى عالى دفاع تشکیل شده بود. این ستاد متولى امر تبلیغات و اخبار جنگ بود که اغلب اخبار جنگ از کانال این ستاد به صدا و سیما، روزنامههاى داخلى و خبر گزارى جمهورى اسلامى داده مىشد و از طریق این خبر گزارى نیز به خبر گزارى خارجى منعکس مىشد.
لذا در رأس تبلیغات جنگ، ستاد تبلیغات جنگ شوراى عالى دفاع قرار داشت و در سطوح پایینتر، واحد تبلیغات جبهه و جنگ قرارگاهها، تیپها، لشکرها و یگانها مستقیما فعال بودند. بعد از آن هم واحدهاى تبلیغات ستادهاى مشترک نیروهاى مسلح و سازمانهاى تبلیغى کشورى، به ویژه شوراى هماهنگى تبلیغات اسلامى، صدا و سیما و غیره فعالیت مىکردند. قابل ذکر است که در امر تبلیغات جنگ، استراتژى واحدى به ویژه در عملیات روانى و برون مرزى وجود نداشت و دامنهى تبلیغات دشمن را نه تنها نمىپوشاند، بلکه بعضا دچار انفعال نیز بود. در چنین اوضاعى، بیشترین نقش مثبت و ایجابى در تبلیغات جنگ را امام خمینى (رحمت الله علیه) یک تنه انجام مىدادند و ابزار و فرصتهاى تبلیغى صرفا منعکس کننده بودند، نه آنکه از آن همه هجمههاى تبلیغى امام علیه استکبار و دشمنان بهرهبردارى کنند.
تبلیغات جنگ در سطح خردتر و در داخل کشور را سازمانها و نهادهاى مختلف درگیر در جنگ نیز انجام مىدادند. مثل ارتش که در درون خودش سازمان عقیدتى - سیاسى داشت و یا سپاه که معاونت تبلیغات و معاونت فرهنگى داشت و تا حدودى آنها مسئلهى تبلیغات را در میان رزمندگان انجام مىدادند. اما به طور رسمى و مستقیم، وزارتخانهها در تبلیغات جنگ نقشى نداشتند؛ لیکن وظایف مختصرى را بر عهده گرفته و آن را انجام مىدادند. به عنوان مثال، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى با استفاده از امکانات خود در زمینههاى فرهنگى، هنرى، تبلیغاتى، مطبوعاتى و انتشاراتى فعالیتهایى را انجام داد از جمله: تهیه فیلمهاى مستند 16 و 35 میلى مترى و فیلمهاى داستانى 16 میلى مترى درباره جنگ؛ همکارى با سایر مراکز هنرى در تهیه و ساخت فیلم جنگى؛ نشر کتب فارسى و عربى درباره جنگ عراق و ایران )اعم از مستند، قصه و شعر و غیره ( ؛ تهیه تراکتهاى چسبان با تیراژ زیاد؛ تهیه آلبوم مصور از جنگ و تجاوز رژیم بعثى به ایران به سه زبان عربى، انگلیسى و فارسى؛ چاپ تقویم و توزیع آن میان رزمندگان جبهههاى نبرد؛ تهیه جزوههاى سرود، دعا و فرازهایى از سخنان امام خمینى (رحمت الله علیه) و توزیع آن در جبههها؛ چاپ بروشور و آرم و نشان و مدال براى رزمندگان در جبههها؛ چاپ ماهانهى هشت مجله به زبانهاى عربى، انگلیسى، اردو، فرانسه، ترکى و فارسى و غیره جهت استفاده دانشجویانى ایرانى و مسلمان خارج از کشور؛ تهیه کارت پستال رنگى درباره جنگ و تهیه چاپ پوسترهاى مختلف به زبانهاى عربى، انگلیسى و فارسى در طرحهاى مختلف و مطالبى درباره جنگ تحمیلى و نظایر آن.
سایر مراکز تبلیغاتى نیز در زمینهى تبلیغات جبهه و جنگ فعالیتهایى را در جبههها و پشت جبههها بر عهده داشتند و این طور نبود که »ستاد تبلیغات جبهه و جنگ« به تمام فعالیتهاى این مراکز فرهنگى خط بدهد و آنها را به طور رسمى کنترل کند و یا بودجهى آنها را بپردازد. کشور ما در دوران جنگ مثل سایر زمینهها، براساس سعى و خطا و کسب تجربه به مفاهیم و ارزشهاى جدیدى دست یافت.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
