پرسش :
امام خمینى (رحمت الله علیه) درباره پیشنهادهاى صلح و قطعنامه هاى شوراى امنیت چه مواضعى داشتند و چه برخوردهایى را توصیه مى کردند؟
پاسخ :
باید توجه داشت که از اولین روزهاى تهاجم عراق به ایران تا سال 1366 که قطعنامه 598 به تصویب شوراى امنیت سازمان ملل رسید، هیچگاه و از هیچ سازمان و کشورى پیشنهادى که متضمن صلح باشد ارائه نشد. تا زمانى که عراق بخشهایى از خاک جمهورى اسلامى را در تصرف داشت پیشنهادها در حد آتش بس و مذاکره بود و این امکان براى عراق وجود داشت تا با بهرهگیرى از برترى نظامى و امتیازى که به دلیل پیشروى در داخل ایران به دست آورده بود، به اغراض سیاسى خود دست یابد.
در مرحله بعد هنگامى که ایران توانست با همت فرماندهان و رزمندگان به برترىهاى عراق پایان بخشد و سرزمینهاى تصرف شده را در علمیاتهاى فتح المبین و بیت المقدس آزاد کند، محور پیشنهادها تغییر کرد و موضوع آتش بس و عقبنشینى به مرزها و سپس آغاز مذاکرات صلح مطرح شد و این به معناى از بین بردن برترىهاى نظامى ایران و امتیازهاى سیاسى براى مذاکرات صلح بود. در این حال اولین موضع امام خمینى (رحمت الله علیه) در قبال هر نوع پیشنهاد آتش بس، شناخت متجاوز و پرداخت غرامت بود. ایشان در دیدار با حبیب شطى دبیر کل کنفرانس اسلامى در 28 مهر 1359 درباره متجاوز بودن عراق گفتند: «دولتها اگر چنانچه مىخواهند عملى بکنند و صلح و صفا باشد باید آن کسى را که مهاجم بوده و بغى کرده است و هجوم کرده است با او قتال کنند تا اینکه بر گردد به امر خدا و برگشتن به امر خدا، این نیست که از کشور ما بیرون برود، بلکه باید خسارات مالى ایران را جبران کند ... ما با کسى دعوا نداریم، لکن خسارت ایران و عراق را مطالبه مىکنیم. »
امام خمینى (رحمت الله علیه) تا پایان جنگ بر این موضع تأکید داشتند. در سال 1365 نیز این موضع با بیان دیگرى طرح شد و امام حتى آتش بس را پذیرفتند ولى به شرطى که مسئله متجاوز مشخص شود. آقاى محمد جواد لاریجانى قائم مقام وزارت خارجه در سالهاى جنگ، در این باره چنین توضیح مىدهد:
على رغم تجاوز ارتش عراق - که ایران قربانى اصلى این اقدام عراق بود - دولت این کشور با مانورهاى سیاسى و حمایت رسانههاى غربى به دروغ صلحطلب معرفى مىشد. حدود دو سه سال قبل از پایان درگیرىها در جمع آیتالله خامنهاى و آقاى هاشمى و اینجانب )دکتر لاریجانى( مسئلهاى براى خروج از موضع انفعالى طرح شد و این در شرایطى بود که قسمتهایى از خاک عراق در تصرف جمهورى اسلامى ایران بود. نتیجه این نشست آن بود که ایران پیشنهادهایى را که جوامع بینالمللى براى آتش بس ارائه مىدهند رد نکند. این موضوع خدمت امام مطرح شد و ایشان فرمودند:
«آتش بس ضرورى است منتها باید مسئله مشخص شود و آن اینکه مسئول تجاوز معرفى شود. ما اصلا غیر از واقعیت چیزى نمىخواهیم، ما مىخواهیم معلوم شود که چه کسى به ایران تجاوز کرده است، بعد از آن ما آتش بس را قبول مىکنیم، آتش بس که بد نیست. »
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
باید توجه داشت که از اولین روزهاى تهاجم عراق به ایران تا سال 1366 که قطعنامه 598 به تصویب شوراى امنیت سازمان ملل رسید، هیچگاه و از هیچ سازمان و کشورى پیشنهادى که متضمن صلح باشد ارائه نشد. تا زمانى که عراق بخشهایى از خاک جمهورى اسلامى را در تصرف داشت پیشنهادها در حد آتش بس و مذاکره بود و این امکان براى عراق وجود داشت تا با بهرهگیرى از برترى نظامى و امتیازى که به دلیل پیشروى در داخل ایران به دست آورده بود، به اغراض سیاسى خود دست یابد.
در مرحله بعد هنگامى که ایران توانست با همت فرماندهان و رزمندگان به برترىهاى عراق پایان بخشد و سرزمینهاى تصرف شده را در علمیاتهاى فتح المبین و بیت المقدس آزاد کند، محور پیشنهادها تغییر کرد و موضوع آتش بس و عقبنشینى به مرزها و سپس آغاز مذاکرات صلح مطرح شد و این به معناى از بین بردن برترىهاى نظامى ایران و امتیازهاى سیاسى براى مذاکرات صلح بود. در این حال اولین موضع امام خمینى (رحمت الله علیه) در قبال هر نوع پیشنهاد آتش بس، شناخت متجاوز و پرداخت غرامت بود. ایشان در دیدار با حبیب شطى دبیر کل کنفرانس اسلامى در 28 مهر 1359 درباره متجاوز بودن عراق گفتند: «دولتها اگر چنانچه مىخواهند عملى بکنند و صلح و صفا باشد باید آن کسى را که مهاجم بوده و بغى کرده است و هجوم کرده است با او قتال کنند تا اینکه بر گردد به امر خدا و برگشتن به امر خدا، این نیست که از کشور ما بیرون برود، بلکه باید خسارات مالى ایران را جبران کند ... ما با کسى دعوا نداریم، لکن خسارت ایران و عراق را مطالبه مىکنیم. »
امام خمینى (رحمت الله علیه) تا پایان جنگ بر این موضع تأکید داشتند. در سال 1365 نیز این موضع با بیان دیگرى طرح شد و امام حتى آتش بس را پذیرفتند ولى به شرطى که مسئله متجاوز مشخص شود. آقاى محمد جواد لاریجانى قائم مقام وزارت خارجه در سالهاى جنگ، در این باره چنین توضیح مىدهد:
على رغم تجاوز ارتش عراق - که ایران قربانى اصلى این اقدام عراق بود - دولت این کشور با مانورهاى سیاسى و حمایت رسانههاى غربى به دروغ صلحطلب معرفى مىشد. حدود دو سه سال قبل از پایان درگیرىها در جمع آیتالله خامنهاى و آقاى هاشمى و اینجانب )دکتر لاریجانى( مسئلهاى براى خروج از موضع انفعالى طرح شد و این در شرایطى بود که قسمتهایى از خاک عراق در تصرف جمهورى اسلامى ایران بود. نتیجه این نشست آن بود که ایران پیشنهادهایى را که جوامع بینالمللى براى آتش بس ارائه مىدهند رد نکند. این موضوع خدمت امام مطرح شد و ایشان فرمودند:
«آتش بس ضرورى است منتها باید مسئله مشخص شود و آن اینکه مسئول تجاوز معرفى شود. ما اصلا غیر از واقعیت چیزى نمىخواهیم، ما مىخواهیم معلوم شود که چه کسى به ایران تجاوز کرده است، بعد از آن ما آتش بس را قبول مىکنیم، آتش بس که بد نیست. »
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
