پرسش :
دعا کردن باید چه آدابی داشته باشد؟ آیا می توان سلیقه ای با خداوند صحبت کرد؟
پاسخ :
پاسخ- اصل دعا این است که ما با حال اضطرار و از ته قلب چیزی را از خدا بخواهیم . ولی معیار ما بزرگان دین هستند . ما باید ببینیم قرآن چه دعاهایی را مطرح کرده و چه هنگامه ها و روش هایی را برای آن در نظر گرفته است و همینطور معصومین چگونه دعا می کردند . این افراد انسان های کاملی بوده و همیشه آن اضطرار وجودی را به درگاه الهی داشته اند . همینطور مستجاب الدعوه نیز بوده اند . اگر در حین راه رفتن هم از خدا چیزی را می خواستند برآورده می شد . با این حال آداب دعا را رعایت می کردند . بنابراین ما هم از آنها آموخته و آنها را الگوی خود قرار می دهیم . تقلید از آنها به وجود ما می آموزد که چگونه باشیم . البته این به آن معنا نیست که اگر ما به روش آنها دعا نکردیم ، پس توقع نداشته باشیم که دعای ما برآورده شود . چون استجابت دست ما نیست . استجابت در دست خداوند است و ما نمی توانیم تعیین کنیم که در این لحظه چه کسی لیاقت دارد که خداوند به او جواب بدهد . ما حق نداریم کسی را که با روش خاص خود دعا می کند مسخره کرده و بگوییم که امکان ندارد دعای تو مستجاب شود . البته نباید منظور بدعت گذاری در دین باشد . مثلاً اینکه یک نفر یک مدل جدیدی از نماز را ابداع کرده و بگوید که من این نماز را بعنوان یک فرد مسلمان می خوانم . در اینجا ما باید جلوی او بایستیم . نه تنها دعای این فرد مستجاب نمی شود بلکه مغضوب درگاه الهی هم است . چون دین تراشی کرده که آن هم جزو کارهای سنگین در پیشگاه خداوند است . اما اگر کسی نخواهد چیزی را به عنوان بدعت گذاری مطرح کند. بلکه بخاطر حال خاصی که دارد ،به روش خود دعا کند چه بسا دعای او مستجاب هم بشود . اما باید دانست که فقط استجابت دعا هدف نیست . بلکه دعا شاخه ای از شاخه های بندگی است . ما می خواهیم بندگی کنیم و دعا بهانه ی آن است . بنابراین ما باید آنگونه بندگی کنیم که بندگان خاص خدا این کار را کرده اند . همانطور که پیامبر (ص) می فرماید: نگاه کنید من چگونه نماز می خوانم ، شما هم همانطور نماز بخوانید . حتی ابلیس نیز که مطابق با خواسته ی خداوند بندگی نکرده ، به خدا می گوید که به من مهلت بده . خداوند هم قبول می کند . بنابراین ما نمی توانیم برای خداوند تکلیف مشخص کنیم . یعنی دعای ابلیس هم مستجاب شده و خداوند به او مهلت می دهد . البته اگر کسی ضوابط دعا را رعایت نکرد و دعای او مستجاب شد مهر تأیید بر این نیست که دیگران هم ضوابط دعا را رعایت نکنند . امام باقر (ع) در روایتی می فرمایند که اگر می خواهید دعای شما مستجاب شود اینگونه دعا کنید . که مواردی را نیز می شمارند . اما هرگز نگفته اند که اگر اینگونه دعا نکنید ، دعای شما مستجاب نمی شود . بنابراین ما برای خداوند تکلیف تعیین نمی کنیم بلکه این خداوند است که برای ما تکلیف مشخص می کند . در سوره ی ابراهیم داریم که حضرت ابراهیم (ع) ابتدا خدا را حمد و سپاس می کند و بعد از آن دعا می کند . یعنی ابتدا باید به پیشگاه الهی تملق کرد و سپس تقاضای خود را عنوان کنیم .
پاسخ- اصل دعا این است که ما با حال اضطرار و از ته قلب چیزی را از خدا بخواهیم . ولی معیار ما بزرگان دین هستند . ما باید ببینیم قرآن چه دعاهایی را مطرح کرده و چه هنگامه ها و روش هایی را برای آن در نظر گرفته است و همینطور معصومین چگونه دعا می کردند . این افراد انسان های کاملی بوده و همیشه آن اضطرار وجودی را به درگاه الهی داشته اند . همینطور مستجاب الدعوه نیز بوده اند . اگر در حین راه رفتن هم از خدا چیزی را می خواستند برآورده می شد . با این حال آداب دعا را رعایت می کردند . بنابراین ما هم از آنها آموخته و آنها را الگوی خود قرار می دهیم . تقلید از آنها به وجود ما می آموزد که چگونه باشیم . البته این به آن معنا نیست که اگر ما به روش آنها دعا نکردیم ، پس توقع نداشته باشیم که دعای ما برآورده شود . چون استجابت دست ما نیست . استجابت در دست خداوند است و ما نمی توانیم تعیین کنیم که در این لحظه چه کسی لیاقت دارد که خداوند به او جواب بدهد . ما حق نداریم کسی را که با روش خاص خود دعا می کند مسخره کرده و بگوییم که امکان ندارد دعای تو مستجاب شود . البته نباید منظور بدعت گذاری در دین باشد . مثلاً اینکه یک نفر یک مدل جدیدی از نماز را ابداع کرده و بگوید که من این نماز را بعنوان یک فرد مسلمان می خوانم . در اینجا ما باید جلوی او بایستیم . نه تنها دعای این فرد مستجاب نمی شود بلکه مغضوب درگاه الهی هم است . چون دین تراشی کرده که آن هم جزو کارهای سنگین در پیشگاه خداوند است . اما اگر کسی نخواهد چیزی را به عنوان بدعت گذاری مطرح کند. بلکه بخاطر حال خاصی که دارد ،به روش خود دعا کند چه بسا دعای او مستجاب هم بشود . اما باید دانست که فقط استجابت دعا هدف نیست . بلکه دعا شاخه ای از شاخه های بندگی است . ما می خواهیم بندگی کنیم و دعا بهانه ی آن است . بنابراین ما باید آنگونه بندگی کنیم که بندگان خاص خدا این کار را کرده اند . همانطور که پیامبر (ص) می فرماید: نگاه کنید من چگونه نماز می خوانم ، شما هم همانطور نماز بخوانید . حتی ابلیس نیز که مطابق با خواسته ی خداوند بندگی نکرده ، به خدا می گوید که به من مهلت بده . خداوند هم قبول می کند . بنابراین ما نمی توانیم برای خداوند تکلیف مشخص کنیم . یعنی دعای ابلیس هم مستجاب شده و خداوند به او مهلت می دهد . البته اگر کسی ضوابط دعا را رعایت نکرد و دعای او مستجاب شد مهر تأیید بر این نیست که دیگران هم ضوابط دعا را رعایت نکنند . امام باقر (ع) در روایتی می فرمایند که اگر می خواهید دعای شما مستجاب شود اینگونه دعا کنید . که مواردی را نیز می شمارند . اما هرگز نگفته اند که اگر اینگونه دعا نکنید ، دعای شما مستجاب نمی شود . بنابراین ما برای خداوند تکلیف تعیین نمی کنیم بلکه این خداوند است که برای ما تکلیف مشخص می کند . در سوره ی ابراهیم داریم که حضرت ابراهیم (ع) ابتدا خدا را حمد و سپاس می کند و بعد از آن دعا می کند . یعنی ابتدا باید به پیشگاه الهی تملق کرد و سپس تقاضای خود را عنوان کنیم .
