پرسش :
منظور از حجت بودن حضرت فاطمه زهرا (س) بر سایر معصومین (ع) چیست؟
پاسخ :
با توجه به روایات چند معنا برای حجیت حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ بر سایر ائمه متصور است:
1. الگو بودن حضرت زهرا
حضرت طهارت ویژه ای داشتند و خداوند نیز در آیه تطهیر به این طهارت ویژه اذعان می نماید. این طهارت در تمام ابعاد زندگی حضرت نمودار بوده است. حضرت در رفتار و منش و کردار خود به ویژه با تأسی ایشان به پدر بزرگوار خویش نبی مکرم اسلام الگویی ارزشمند برای سایر اهل بیت پیامبر و فرزندان طاهرینش بودند و امام زمان نیز در یکی از توقیعات شریف شان نیز به همین مطلب اشاره می نمایند.[1]
2. ملاک تمایز حق از باطل
این معنا با توجه به روایاتی که ائمه ـ علیهم السلام ـ را به عنوان حجّت الهی معرفی کرده اند به دست می آید. مثلا حضرت امیرمؤمنان ـ علیه السلام ـ از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل کرده است که آن حضرت فرمود: «من، علی، فاطمه، حسن، حسین و نُه فرزند حسین ـ علیهم السلام ـ حجت های خدا بر خلق او هستیم. دشمنان ما دشمنان خدا و دوستان ما دوستان خدا هستند و خداوند به خاطر رضایت فاطمه، راضی می شود و به خاطر غضب فاطمه، غضب می کند».[2]
طبق این دسته از روایات معنای حجت بودن ائمه بر مردم این است که آنها ملاک حق و باطل و ملاک دوستی و دشمنی با خداوند محسوب می شوند و بر همین اساس حجت بودن حضرت زهرا بر مردم و سایر اهل بیت و ائمه علیهم السلام این است که در منظر اهل بیت ـ علیهم السلام ـ نیز ملاک جدایی حق و باطل و دوستی و دشمنی با خداوند فاطمه ـ سلام الله علیها ـ می باشد.
3. نقش تکوینی حضرت زهرا در شکل گیری وجود اهل بیت
حضرت زهرا به عنوان تنها کفو امیرالمؤمنین علی و همسر حضرت و مادر ائمه معصومین تنها فردی است که به لحاظ طهارت تکوینی و عصمت باطنی شایستگی همسری امیرالمؤمنین و بستری شایسته برای شکل گیری وجود دنیایی آن انوار ملکوتی را دارد. لذا می توان یکی از معانی حجت بودن حضرت بر سایر ائمه معصومین را در همین راستا و به عنوان واسطه شکل گیری وجود زمینی آن انوار ملکوتی تبیین کرد.
لازم به ذکر است که گرچه حضرت علی ع زنان دیگر نیز گرفت و همین طور سایر ائمه، اما کفویت حضرت زهرا و علی در ازدواج با هم، کفویت در همه شئونات و فضایل است. و این است امتیاز ایشان در پیدایش این نسل پاک و برتر. و این است تفاوت ایشان با مادر سایر ائمه. چنان که در حدیث نبوی به این امتیاز اشاره شده است.
و البته این حجیت به هر سه معنا ملازماتی دارد و آن برتری مقام عصمت کبری حضرت زهرا س از حیث مقامات باطنی و اخلاقی نسبت به فرزندان معصوم خویش می باشد. که البته با توجه به کفو بودن حضرت با امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ و هم رتبه بودن از حیث مقامات باطنی اخلاقی و از طرفی برتری و فضیلت امیرالمؤمنین بر سایر ائمه بیانگر برتری هم کفو او؛ یعنی حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ نیز می باشد.
پاورقی ها:
[1]. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، انتشارات اسلامیه، بی تا، ج53، ص180.
[2]. همان، ج36، ص228
با توجه به روایات چند معنا برای حجیت حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ بر سایر ائمه متصور است:
1. الگو بودن حضرت زهرا
حضرت طهارت ویژه ای داشتند و خداوند نیز در آیه تطهیر به این طهارت ویژه اذعان می نماید. این طهارت در تمام ابعاد زندگی حضرت نمودار بوده است. حضرت در رفتار و منش و کردار خود به ویژه با تأسی ایشان به پدر بزرگوار خویش نبی مکرم اسلام الگویی ارزشمند برای سایر اهل بیت پیامبر و فرزندان طاهرینش بودند و امام زمان نیز در یکی از توقیعات شریف شان نیز به همین مطلب اشاره می نمایند.[1]
2. ملاک تمایز حق از باطل
این معنا با توجه به روایاتی که ائمه ـ علیهم السلام ـ را به عنوان حجّت الهی معرفی کرده اند به دست می آید. مثلا حضرت امیرمؤمنان ـ علیه السلام ـ از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل کرده است که آن حضرت فرمود: «من، علی، فاطمه، حسن، حسین و نُه فرزند حسین ـ علیهم السلام ـ حجت های خدا بر خلق او هستیم. دشمنان ما دشمنان خدا و دوستان ما دوستان خدا هستند و خداوند به خاطر رضایت فاطمه، راضی می شود و به خاطر غضب فاطمه، غضب می کند».[2]
طبق این دسته از روایات معنای حجت بودن ائمه بر مردم این است که آنها ملاک حق و باطل و ملاک دوستی و دشمنی با خداوند محسوب می شوند و بر همین اساس حجت بودن حضرت زهرا بر مردم و سایر اهل بیت و ائمه علیهم السلام این است که در منظر اهل بیت ـ علیهم السلام ـ نیز ملاک جدایی حق و باطل و دوستی و دشمنی با خداوند فاطمه ـ سلام الله علیها ـ می باشد.
3. نقش تکوینی حضرت زهرا در شکل گیری وجود اهل بیت
حضرت زهرا به عنوان تنها کفو امیرالمؤمنین علی و همسر حضرت و مادر ائمه معصومین تنها فردی است که به لحاظ طهارت تکوینی و عصمت باطنی شایستگی همسری امیرالمؤمنین و بستری شایسته برای شکل گیری وجود دنیایی آن انوار ملکوتی را دارد. لذا می توان یکی از معانی حجت بودن حضرت بر سایر ائمه معصومین را در همین راستا و به عنوان واسطه شکل گیری وجود زمینی آن انوار ملکوتی تبیین کرد.
لازم به ذکر است که گرچه حضرت علی ع زنان دیگر نیز گرفت و همین طور سایر ائمه، اما کفویت حضرت زهرا و علی در ازدواج با هم، کفویت در همه شئونات و فضایل است. و این است امتیاز ایشان در پیدایش این نسل پاک و برتر. و این است تفاوت ایشان با مادر سایر ائمه. چنان که در حدیث نبوی به این امتیاز اشاره شده است.
و البته این حجیت به هر سه معنا ملازماتی دارد و آن برتری مقام عصمت کبری حضرت زهرا س از حیث مقامات باطنی و اخلاقی نسبت به فرزندان معصوم خویش می باشد. که البته با توجه به کفو بودن حضرت با امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ و هم رتبه بودن از حیث مقامات باطنی اخلاقی و از طرفی برتری و فضیلت امیرالمؤمنین بر سایر ائمه بیانگر برتری هم کفو او؛ یعنی حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ نیز می باشد.
پاورقی ها:
[1]. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، انتشارات اسلامیه، بی تا، ج53، ص180.
[2]. همان، ج36، ص228
