پرسش :
چرا پیامبر اکرم (ص) پس از این که به حضرت فاطمه (س) تسبیحات مخصوص را برای غلبه بر مشکلات یاد دادند، برای ایشان، کنیز گرفتند؟
پاسخ :
ماجرای تعلیم تسبیحات معروف توسط پیامبر اکرم _ صلّی الله علیه و آله _ به دخترش فاطمه (سلام الله علیها) برای غلبه بر مشکلات این گونه بود که روزی حضرت علی _ علیه السلام _ همسرش را از شدت کار و تلاش خسته و رنجور مشاهده کرد و به او پیشنهاد کرد که به سوی پیامبر اکرم ص برود و درخواست خدمتکار کند، حضرت فاطمه از طرح چنین موضوعی نزد پدر شرم داشت از این رو حضرت علی ع نزد پیامبر رفت و عرض کرد: «فاطمه آن قدر با آسیاب آرد ساخته که دستانش زبر و سخت گردیده و سینه اش بیمار گشته و آن قدر خانه را جارو نموده که پیراهنش به رنگ خاک در آمده است». حضرت علی با این سخنان از شدت سختی کار خانه و نیز پرورش و تربیت فرزندان به آن حضرت خبر داد، پیامبر اکرم ص در پاسخ حضرت علی ع سفارش کرد که برای غلبه بر مشکلات تسبیحات را به هنگام خواب بخوانند، که این از خدمتکار ارزشمندتر است.[1]
دربارة روایت یاد شده، و موضوع انتخاب خدمتکار برای خانه حضرت فاطمه (س) لازم است به چند نکته اشاره نماییم :
1. پیامبر اکرم ص در روایت یاد شده، حضرت علی و حضرت فاطمه ع را از گرفتن خدمتکار نهی نکرد، بلکه به عنوان ارشاد و نصیحت برای غلبه بر مشکلات، پیشنهاد خواندن تسبیحات را به آن ها داد، بدین معنا که خواندن تسبیحات تحمل کارهای منزل را آسان می کند و از مشقت آن ها می کاهد. ولی سبب انجام آن کارها به خودی خود نمی شود.
افزون بر این، پیامبر اکرم اگر حضرت فاطمه را از استخدام خدمتکار نهی می فرمود، خود نیز نباید غلام و خدمتکار انتخاب می کرد، ولی آن حضرت دارای غلام بود، پس معلوم می شود که برای انجام کارها و امور زندگی در صورت نیاز می توان کمک کار و خدمتکار استخدام کرد، البته این به این معنا نیست که خود صاحبخانه بنشیند و تنها دستور دهد و تمام کارهای خود را به گردن خدمتکار بیندازد چنان که پیامبر اکرم بسیاری از امور زندگی خویش را خود انجام می داد و حضرت فاطمه س نیز امور زندگی و کارهای زندگی خویش را با کنیز خویش، فضه تقسیم کرده بود و خود نیز در امور منزل و کارهای خانه کمک می کرد. استخدام خدمتکار و کنیز تنها به خاطر فراوانی کارها و مسئولیت پرورش فرزندان بود و انجام همة این کارها نیز به تنهایی برای آن حضرت گرچه قابل تحمل بود، ولی مشقت بار و خسته کننده بود.
2. استخدام خدمتکار و پرداخت حقوق به او یک موضوع اجتماعی و شیوة متداول است؛ زیرا لازمة زندگی اجتماعی افراد با یکدیگر، کمک نمودن افراد به همدیگر می باشد و این اشکال شرعی نداشته و با امور اخلاقی منافاتی ندارد، و در شأن شخصیت عالم، مدافع ولایت، تربیت کنندة پیشوایان معصوم و کسی که مرجع پرسش های بسیاری از بانوان آن زمان بود، یعنی حضرت فاطمه (س) بود.
بنابراین، سفارش پیامبر در گفتن تسبیحات، برای غلبه بر مشکلات و تاثیر در قوای ایشان بوده و در مقام نهی از گرفتن خدمتکار نبوده است و از طرفی تراکم و فراوانی کارهای خانه حضرت زهرا (س) و تربیت فرزندان و شان ایشان، این امر را ایجاب می کرد که ایشان از کسی به عنوان خدمتکار، در امور زندگی خویش کمک بگیرد.[2]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ابراهیم امینی، بانوی نمونة اسلام، قم.
2. سیدجعفر شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا (س).
پاورقی ها:
[1] . ر.ک: شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت _ علیهم السلام _، الطبعة الثانیة، 1414 هـ .ق، ج 6، ص 446.
[2] . ر.ک: علامه سید محمدحسین فضل الله، فاطمه زهرا (س)، ترجمة علی معموری، قم، انتشارات دارالملک، 1381 ش، ص 86- 88.
ماجرای تعلیم تسبیحات معروف توسط پیامبر اکرم _ صلّی الله علیه و آله _ به دخترش فاطمه (سلام الله علیها) برای غلبه بر مشکلات این گونه بود که روزی حضرت علی _ علیه السلام _ همسرش را از شدت کار و تلاش خسته و رنجور مشاهده کرد و به او پیشنهاد کرد که به سوی پیامبر اکرم ص برود و درخواست خدمتکار کند، حضرت فاطمه از طرح چنین موضوعی نزد پدر شرم داشت از این رو حضرت علی ع نزد پیامبر رفت و عرض کرد: «فاطمه آن قدر با آسیاب آرد ساخته که دستانش زبر و سخت گردیده و سینه اش بیمار گشته و آن قدر خانه را جارو نموده که پیراهنش به رنگ خاک در آمده است». حضرت علی با این سخنان از شدت سختی کار خانه و نیز پرورش و تربیت فرزندان به آن حضرت خبر داد، پیامبر اکرم ص در پاسخ حضرت علی ع سفارش کرد که برای غلبه بر مشکلات تسبیحات را به هنگام خواب بخوانند، که این از خدمتکار ارزشمندتر است.[1]
دربارة روایت یاد شده، و موضوع انتخاب خدمتکار برای خانه حضرت فاطمه (س) لازم است به چند نکته اشاره نماییم :
1. پیامبر اکرم ص در روایت یاد شده، حضرت علی و حضرت فاطمه ع را از گرفتن خدمتکار نهی نکرد، بلکه به عنوان ارشاد و نصیحت برای غلبه بر مشکلات، پیشنهاد خواندن تسبیحات را به آن ها داد، بدین معنا که خواندن تسبیحات تحمل کارهای منزل را آسان می کند و از مشقت آن ها می کاهد. ولی سبب انجام آن کارها به خودی خود نمی شود.
افزون بر این، پیامبر اکرم اگر حضرت فاطمه را از استخدام خدمتکار نهی می فرمود، خود نیز نباید غلام و خدمتکار انتخاب می کرد، ولی آن حضرت دارای غلام بود، پس معلوم می شود که برای انجام کارها و امور زندگی در صورت نیاز می توان کمک کار و خدمتکار استخدام کرد، البته این به این معنا نیست که خود صاحبخانه بنشیند و تنها دستور دهد و تمام کارهای خود را به گردن خدمتکار بیندازد چنان که پیامبر اکرم بسیاری از امور زندگی خویش را خود انجام می داد و حضرت فاطمه س نیز امور زندگی و کارهای زندگی خویش را با کنیز خویش، فضه تقسیم کرده بود و خود نیز در امور منزل و کارهای خانه کمک می کرد. استخدام خدمتکار و کنیز تنها به خاطر فراوانی کارها و مسئولیت پرورش فرزندان بود و انجام همة این کارها نیز به تنهایی برای آن حضرت گرچه قابل تحمل بود، ولی مشقت بار و خسته کننده بود.
2. استخدام خدمتکار و پرداخت حقوق به او یک موضوع اجتماعی و شیوة متداول است؛ زیرا لازمة زندگی اجتماعی افراد با یکدیگر، کمک نمودن افراد به همدیگر می باشد و این اشکال شرعی نداشته و با امور اخلاقی منافاتی ندارد، و در شأن شخصیت عالم، مدافع ولایت، تربیت کنندة پیشوایان معصوم و کسی که مرجع پرسش های بسیاری از بانوان آن زمان بود، یعنی حضرت فاطمه (س) بود.
بنابراین، سفارش پیامبر در گفتن تسبیحات، برای غلبه بر مشکلات و تاثیر در قوای ایشان بوده و در مقام نهی از گرفتن خدمتکار نبوده است و از طرفی تراکم و فراوانی کارهای خانه حضرت زهرا (س) و تربیت فرزندان و شان ایشان، این امر را ایجاب می کرد که ایشان از کسی به عنوان خدمتکار، در امور زندگی خویش کمک بگیرد.[2]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ابراهیم امینی، بانوی نمونة اسلام، قم.
2. سیدجعفر شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا (س).
پاورقی ها:
[1] . ر.ک: شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت _ علیهم السلام _، الطبعة الثانیة، 1414 هـ .ق، ج 6، ص 446.
[2] . ر.ک: علامه سید محمدحسین فضل الله، فاطمه زهرا (س)، ترجمة علی معموری، قم، انتشارات دارالملک، 1381 ش، ص 86- 88.
