پرسش :
آیا حدیث: «خون در افزایش هلال ماه افزایش مییابد و در کاهش هلال کاهش مییابد»، با اوقات و روزهایی که برای آداب آمیزش جنسی زن و شوهر قرار داده شده، ارتباط دارد؟
پاسخ :
شرح پرسش:
امام رضا(ع) میفرماید: «خون در افزایش هلال ماه افزایش و در کاهش هلال کاهش مییابد». با این‌که این حدیث را امام(ع) در مورد آمیزش جنسی نفرموده، اما یکی از علت‌‌هایی که در اسلام، اوقات، ساعات و ایامی برای آمیزش جنسی مکروه اعلام شده، دلیلش در این حدیث نهفته است. آیا چنین برداشتی درست است؟
پاسخ :
روایت مورد اشاره در پرسش که درباره حجامت است و یکی از آداب آن‌را بیان می‌کند، متن آن به صورت کامل چنین است:
امام رضا(ع) میفرماید: «وقتى تصمیم گرفتى حجامت کنى از نظر وقت باید بیرون از دوازدهم ماه تا پانزدهم ماه نباشد؛ زیرا خون گرفتن در این دو سه روزه بیشتر به بدن صحت می‌بخشد، از این مدت که گذشت حجامت مکن مگر در صورتى که ناچار شوى؛ زیرا هر چقدر ماه رو به نقصان گذارد و باریک‌تر شود، خون نیز در عروق از هیجانش کاسته و رو به نقص می‌گذارد، چنان‌که هر قدر ماه بزرگ و کامل شود هیجان خون بیشتر می‌شود».[1]
روایاتی درباره آداب آمیزش و همبستری نقل شده است؛[2] مانند این‌که امام علی(ع) میفرماید: «از آمیزش در شب‌هاى اول و نیمه ماه خوددارى کنید، شیطان در این دو وقت در نطفه شرکت می‌کند».[3]
یکی از آدابی که درباره حجامت و آمیزش و همبستری زن و شوهر به آن سفارش و تأکید شده است؛ رعایت ساعات، روزها، ماه‌ها و فصل‌هاى مناسب است؛ چرا که احکام الهی تابع مصالح و مفاسد و حکمتی برای بشریّت قرار داده شده است.[4]
هر چند ارتباطی میان آداب آمیزش و سخن امام رضا(ع) از طریق احادیث نمی‌توان به دست آورد، اما به طور کلی، گفته‌اند:
بر اساس قانون‌مندى ارتباط تنگاتنگى بین جاذبه خورشید و ماه و بدن انسان وجود دارد که تأثیرات آن براى انتخاب فرصت حجامت و یا آمیزش زن و شوهر تعیین کننده است. به نظر می‌رسد باید روى این نکته توجه ویژه‌اى نموده و بررسی‌هایی انجام شود تا مجموعه تأثیر فلکى بر بدن انسان درک شود.
از دیر باز تأثیرات ماه و ستاره‌ها بر روى کره زمین و مجموعه ذى حیات موجود در آن مورد توجه بشر بوده است. ستاره‌شناسان و منجّمان باستان این تأثیر را در قالب یک قانون‌مندى منظّمى سامان داده و اثر وضعى موقعیت کواکب بر رفتار و سرنوشت غریزى انسان را به صورت یک قاعده رفتارى طرح کرده و رفتار و آداب و تصمیمات اساسى دوران زندگى خود را بر اساس زمانهاى مناسبى که در آن قواعد مطرح شده بود تنظیم می‌نمودند.
ساعات و روزهاى نامناسب براى شروع کشت و زرع، ازدواج، احداث بناى جدید، سفر، خرید و تجارت مهم، سازمان‌دهى سپاه و لشکرکشى، آغاز مدرسه و شروع درس و سایر تصمیمات مهم زندگى خود را در زمان‌هایى به اجرا در می‌آوردند که زمانهاى مناسب توصیف شده بود و ایام و ساعات سعد و نحس بر اساس این قواعد به دست می‌آمد.
دامنه علوم تجربى و رفتارشناسى هنوز توجه دقیقى به این پدیده نکرده و نظریه سامان یافته و جامعى پیرامون این بُعد از تأثیرات طبیعت بر کردار و روان انسان ابراز ننموده است. گروهى از رفتارشناسان و منجّمان اعتقاد دارند، تأثیرات قطعى و اجتناب‌ناپذیر سیّارات بر رفتار انسان و نقش مهم آن در سرنوشت وى نمایان است.
بخشى از تأثیرات ماه و سیارات بر روى کره زمین، نقش جاذبه ماه و خورشید بر روى آن است. اثرات جاذبه‌اى ماه و خورشید بر روى دریاها مشهود است. این آثار بر روى نباتات هم به رؤیت بشر رسیده و مورد تردید نیست. اخیراً دانشمندان اثر جاذبه ماه و خورشید را که موجب انبساط پیوسته زمین می‌شود، نیز اندازه‌گیرى کرده و نتیجه آن‌را منتشر ساخته‌اند. با تحقیقى که در این مبحث انجام می‌گیرد و با فرضیه‌اى که به دست می‌آید، نقش جاذبه ماه و خورشید بدواً در تغییرات شیمیایى بدن انسان و ترکیبات خون وى مورد بررسى قرار می‌گیرد و از این طریق باب جدیدى براى بررسى نقش کواکب بر روى رفتار انسان و سایر جانداران گشوده خواهد شد. کره زمین در گردش انتقالى خود بر گرد خورشید در نقاطى خود را در نزدیک‌ترین موقعیت خورشید قرار می‌دهد و بدین ترتیب در معرض جاذبه خورشید قرار می‌گیرد. همچنین کره ماه در مسیر گردش انتقالى خود بر گرد خورشید در موقعیت‌هاى مختلفى در جایگاه‌هاى دور و نزدیک کره زمین قرار می‌گیرد و از این طریق بر کره زمین تأثیر می‌گذارد.
با توجه به گردش وضعى کره زمین بر گرد خویش در هر شبانه روز دچار دو حالت جذب و دو حالت دفع می‌شود، هر حالت جاذبه 6 ساعت و 5/7 دقیقه طول می‌کشد که در این حالت مَد از نقطه صفر شروع و در رأس ساعت به نقطه اوج خود می‌رسد. زمانى که ماه تغییر موضع داده و تابش آن به نقطه دیگرى از زمین انتقال مییابد به تدریج در همین فاصله زمانى آب به سوى جذر رفته و موجب کاهش مد می‌شود. و به همین ترتیب یک‌بار دیگر همین حالت تکرار می‌شود تا شبانه روز قمرى کامل گردد.
بنابراین، میان ساعات روزهاى ماه و ماه‌هاى مناسب و نامناسب براى انجام حجامت و یا آمیزش زن و شوهر در احادیث و روایات و گردش منظومه شمسى و جاذبه ماه و خورشید بر روى کره زمین نقاط اشتراکى وجود دارد که قطعاً تابع قانونى است. و وقتی امام رضا(ع) میفرماید «خون در افزایش هلال افزایش مییابد و در نقصان هلال کاهش میپذیرد»، بین جاذبه ماه و خون بدن انسان به عنوان یک مایع داراى ترکیبات گوناگون، یک رابطه مشخصى وجود دارد که باید بر اساس قانونى که در قالب رعایت زمانهاى مناسب وضع گردیده است بدان پى برد. [5]
پی نوشت:
[1]. امام رضا(ع)، الرسالة الذهبیة(طبّ الإمام الرضا علیه السلام)، محقق و مصحح: نجف، محمد مهدى، ص 54 – 55، دار الخیام، قم، چاپ اول، 1402ق؛ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، ص 86 – 87، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1408ق.
[2]. http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa2066
؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa5813.
[3]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول (صلی الله علیه و آله)، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ص 125، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1404ق.
[4]. http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa9135.
[5]. ر.ک: خیر اندیش، حسین، حجامت از دیدگاه اسلام، فصل چهارم: زمانهاى مناسب براى انجام حجامت، به آدرس اینترنتی: http://www.ghadeer.org/index.html
شرح پرسش:
امام رضا(ع) میفرماید: «خون در افزایش هلال ماه افزایش و در کاهش هلال کاهش مییابد». با این‌که این حدیث را امام(ع) در مورد آمیزش جنسی نفرموده، اما یکی از علت‌‌هایی که در اسلام، اوقات، ساعات و ایامی برای آمیزش جنسی مکروه اعلام شده، دلیلش در این حدیث نهفته است. آیا چنین برداشتی درست است؟
پاسخ :
روایت مورد اشاره در پرسش که درباره حجامت است و یکی از آداب آن‌را بیان می‌کند، متن آن به صورت کامل چنین است:
امام رضا(ع) میفرماید: «وقتى تصمیم گرفتى حجامت کنى از نظر وقت باید بیرون از دوازدهم ماه تا پانزدهم ماه نباشد؛ زیرا خون گرفتن در این دو سه روزه بیشتر به بدن صحت می‌بخشد، از این مدت که گذشت حجامت مکن مگر در صورتى که ناچار شوى؛ زیرا هر چقدر ماه رو به نقصان گذارد و باریک‌تر شود، خون نیز در عروق از هیجانش کاسته و رو به نقص می‌گذارد، چنان‌که هر قدر ماه بزرگ و کامل شود هیجان خون بیشتر می‌شود».[1]
روایاتی درباره آداب آمیزش و همبستری نقل شده است؛[2] مانند این‌که امام علی(ع) میفرماید: «از آمیزش در شب‌هاى اول و نیمه ماه خوددارى کنید، شیطان در این دو وقت در نطفه شرکت می‌کند».[3]
یکی از آدابی که درباره حجامت و آمیزش و همبستری زن و شوهر به آن سفارش و تأکید شده است؛ رعایت ساعات، روزها، ماه‌ها و فصل‌هاى مناسب است؛ چرا که احکام الهی تابع مصالح و مفاسد و حکمتی برای بشریّت قرار داده شده است.[4]
هر چند ارتباطی میان آداب آمیزش و سخن امام رضا(ع) از طریق احادیث نمی‌توان به دست آورد، اما به طور کلی، گفته‌اند:
بر اساس قانون‌مندى ارتباط تنگاتنگى بین جاذبه خورشید و ماه و بدن انسان وجود دارد که تأثیرات آن براى انتخاب فرصت حجامت و یا آمیزش زن و شوهر تعیین کننده است. به نظر می‌رسد باید روى این نکته توجه ویژه‌اى نموده و بررسی‌هایی انجام شود تا مجموعه تأثیر فلکى بر بدن انسان درک شود.
از دیر باز تأثیرات ماه و ستاره‌ها بر روى کره زمین و مجموعه ذى حیات موجود در آن مورد توجه بشر بوده است. ستاره‌شناسان و منجّمان باستان این تأثیر را در قالب یک قانون‌مندى منظّمى سامان داده و اثر وضعى موقعیت کواکب بر رفتار و سرنوشت غریزى انسان را به صورت یک قاعده رفتارى طرح کرده و رفتار و آداب و تصمیمات اساسى دوران زندگى خود را بر اساس زمانهاى مناسبى که در آن قواعد مطرح شده بود تنظیم می‌نمودند.
ساعات و روزهاى نامناسب براى شروع کشت و زرع، ازدواج، احداث بناى جدید، سفر، خرید و تجارت مهم، سازمان‌دهى سپاه و لشکرکشى، آغاز مدرسه و شروع درس و سایر تصمیمات مهم زندگى خود را در زمان‌هایى به اجرا در می‌آوردند که زمانهاى مناسب توصیف شده بود و ایام و ساعات سعد و نحس بر اساس این قواعد به دست می‌آمد.
دامنه علوم تجربى و رفتارشناسى هنوز توجه دقیقى به این پدیده نکرده و نظریه سامان یافته و جامعى پیرامون این بُعد از تأثیرات طبیعت بر کردار و روان انسان ابراز ننموده است. گروهى از رفتارشناسان و منجّمان اعتقاد دارند، تأثیرات قطعى و اجتناب‌ناپذیر سیّارات بر رفتار انسان و نقش مهم آن در سرنوشت وى نمایان است.
بخشى از تأثیرات ماه و سیارات بر روى کره زمین، نقش جاذبه ماه و خورشید بر روى آن است. اثرات جاذبه‌اى ماه و خورشید بر روى دریاها مشهود است. این آثار بر روى نباتات هم به رؤیت بشر رسیده و مورد تردید نیست. اخیراً دانشمندان اثر جاذبه ماه و خورشید را که موجب انبساط پیوسته زمین می‌شود، نیز اندازه‌گیرى کرده و نتیجه آن‌را منتشر ساخته‌اند. با تحقیقى که در این مبحث انجام می‌گیرد و با فرضیه‌اى که به دست می‌آید، نقش جاذبه ماه و خورشید بدواً در تغییرات شیمیایى بدن انسان و ترکیبات خون وى مورد بررسى قرار می‌گیرد و از این طریق باب جدیدى براى بررسى نقش کواکب بر روى رفتار انسان و سایر جانداران گشوده خواهد شد. کره زمین در گردش انتقالى خود بر گرد خورشید در نقاطى خود را در نزدیک‌ترین موقعیت خورشید قرار می‌دهد و بدین ترتیب در معرض جاذبه خورشید قرار می‌گیرد. همچنین کره ماه در مسیر گردش انتقالى خود بر گرد خورشید در موقعیت‌هاى مختلفى در جایگاه‌هاى دور و نزدیک کره زمین قرار می‌گیرد و از این طریق بر کره زمین تأثیر می‌گذارد.
با توجه به گردش وضعى کره زمین بر گرد خویش در هر شبانه روز دچار دو حالت جذب و دو حالت دفع می‌شود، هر حالت جاذبه 6 ساعت و 5/7 دقیقه طول می‌کشد که در این حالت مَد از نقطه صفر شروع و در رأس ساعت به نقطه اوج خود می‌رسد. زمانى که ماه تغییر موضع داده و تابش آن به نقطه دیگرى از زمین انتقال مییابد به تدریج در همین فاصله زمانى آب به سوى جذر رفته و موجب کاهش مد می‌شود. و به همین ترتیب یک‌بار دیگر همین حالت تکرار می‌شود تا شبانه روز قمرى کامل گردد.
بنابراین، میان ساعات روزهاى ماه و ماه‌هاى مناسب و نامناسب براى انجام حجامت و یا آمیزش زن و شوهر در احادیث و روایات و گردش منظومه شمسى و جاذبه ماه و خورشید بر روى کره زمین نقاط اشتراکى وجود دارد که قطعاً تابع قانونى است. و وقتی امام رضا(ع) میفرماید «خون در افزایش هلال افزایش مییابد و در نقصان هلال کاهش میپذیرد»، بین جاذبه ماه و خون بدن انسان به عنوان یک مایع داراى ترکیبات گوناگون، یک رابطه مشخصى وجود دارد که باید بر اساس قانونى که در قالب رعایت زمانهاى مناسب وضع گردیده است بدان پى برد. [5]
پی نوشت:
[1]. امام رضا(ع)، الرسالة الذهبیة(طبّ الإمام الرضا علیه السلام)، محقق و مصحح: نجف، محمد مهدى، ص 54 – 55، دار الخیام، قم، چاپ اول، 1402ق؛ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، ص 86 – 87، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1408ق.
[2]. http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa2066
؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa5813.
[3]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول (صلی الله علیه و آله)، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ص 125، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1404ق.
[4]. http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa9135.
[5]. ر.ک: خیر اندیش، حسین، حجامت از دیدگاه اسلام، فصل چهارم: زمانهاى مناسب براى انجام حجامت، به آدرس اینترنتی: http://www.ghadeer.org/index.html
