پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام کاظم علیه السّلام فرمودند: اِنَّما یُحتاجُ مِنَ الإِمامِ إذا قالَ صَدَقَ، وَ إذا وَعَدَ اَنجَزَ، وَ إذا حَکَمَ عَدَلَ؛ آنچه از امام و پیشوا انتظار می رود آن است که: هرگاه سخن گوید، راست بگوید؛ چون وعده دهد، وفا کند، و چون حکم کند، به عدالت رفتار کند. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
جامعه نیازمند حکومت و حاکم است.
بدون رهبری و پیشوایی، شیرازه ی جامعه به هم می ریزد و آشفته بازاری پر از هرج و مرج به وجود می آید. امّا آنچه مهمّ است، ویژگیهای حاکم و پیشواست.
در این حدیث، سه صفت مهمّ برای امام و پیشوا بیان شده است:
- راستگویی
- وفاداری و پایبندی
- عدالت و دادگستری
این صفات، موجب اعتماد عمومی مردم به «نظام حاکم» می شود تا با حکومت همکاری کنند.
متأسفانه در تاریخ اسلام، نگذاشتند «امامان حق»، پس از پیامبر خدا(ص) عهده دار اداره جامعه شوند، بلکه کسانی با انگیزه های دنیاطلبانه بر این جایگاه والا تکیه زدند و امّت را از داشتن «امام صادق و امین و عادل» محروم ساختند.
خلفای اموی و عباسی، در دروغ و فریب و تزویر و خیانت به اموال عمومی و عیش و نوش و ظلم و حق کشی، بسیار زیرک و مرموز بودند و مستبدّانه با مردم برخورد می کردند و بیت المال مسلمانان را در راه لذّتهای شخصی یا تحکیم پایه های حکومت ظالمانه خود صرف می کردند.
بیچاره آن مردم، که گرفتار حکّام ظالم بودند، و چه مظلوم بود اسلام و قرآن، که لگدکوب قدرتهای باطل بود!
پی نوشت:
1. حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ج1، ص280
منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)