پرسش :
چه کسانی در قبال ازدواج جوانان مسوولند؟
پاسخ :
ازدواج، فقط نیازِ شخصى نیست که تنها مربوط به زن و مرد باشد، بلکه امرى اجتماعى هم هست که مسئولان جامعه در برابر آن مسئولند، زیرا جامعه بزرگ از واحدهاى کوچک خانواده تشکیل مى شود و صلاح و فساد و ترقى و انحطاط جوامع از صلاح و فساد و ترقى و انحطاط خانواده ها نشئت مى گیرد. اصلاح جامعه را باید از طریق اصلاح خانواده ها شروع کرد.
چنان که قبلاً گفته شد، بسیارى از مفاسد اخلاقى و مشکلات اجتماعى که در جامعه مشاهده مى شوند معلول تأخیرِ ازدواج جوانان است و بهترین، بلکه تنها راه حل این مشکل، به موقع ازدواج کردن آنهاست.اگر مشکل مذکور حل شد بسیارى از مشکلات اجتماعى نیز رفع خواهد شد. مسئولیت این مهم بر عهده همه مسئولان و دست اندرکاران امور اجتماعى است. قرآن کریم فرموده: «کسانى را که همسر ندارند و غلامان و کنیزان که شایسته اند همسر دهید. اگر فقیر باشند خدا به فضل خود آنان را بى نیاز مى کند که خدا گشایش دهنده و داناست.(1)» همه باید در حل این مشکل و بر طرف ساختن موانع سعى وتلاش کنند و امکانات لازم را در اختیار جوانان قرار دهند. در این میان سه دسته مى توانند نقش اساسى ایفا کنند:
اول: پدر و مادر:
مسئولیت این امر در مرحله اول و به طور طبیعى بر عهده پدر و مادر نهاده شده است. والدین چون در تکوین فرزند علیت و دخالت دارند، پرورش و تعلیم و تربیت و در نهایت، زمینه سازى براى ازدواج و استقلال او را نیز باید بپذیرند. کودک وجودى است ضعیف و وابسته که به تدریج قوى شده و به استقلال نزدیک تر مى شود. وقتى به سن بلوغ و ازدواج رسید باز هم احتیاج به پدر و مادر دارد، زیرا نه به قدر کافى تجربه دارد تا مستقیماً در انتخاب همسر و تشکیل خانواده اقدام نماید، نه از لحاظ امکانات اقتصادى به حد خودکفایى رسیده تا بتواند هزینه مراسم ازدواج و اداره زندگى را بدون کمک دیگران تحمل نماید، بهترین کسانى که در این موقعیت حساس و سرنوشت ساز مى توانند به تشکیل خانواده و استقلال جوانان کمک کنند پدر و مادر هستند. اگر والدین دختر و پسر با هم تفاهم و تعاون داشته باشند مى توانند وسیله ازدواج آنها را به موقع و بدون تأخیر فراهم آورند و با عقل و تدبیر و تفاهم مشکلات را برطرف سازند و به مقدار توانشان در اداره زندگى جدید کمک نمایند. به همین جهت، تزویج در اسلام یکى از حقوق اولاد به شمار رفته است.
پیامبر گرامى اسلام فرمود: «فرزند سه حق بر پدر خود دارد: 1ـ نام نیکو برایش انتخاب کند. 2ـ خواندن و نوشتن را به او یاد دهد. 3ـ وقتى به حد بلوغ رسید برایش تدارک ازدواج ببیند.(2)»
دوم: حکومت اسلامى:
بعد از والدین، مسئولیت این امر مهم بر عهده حکومت اسلامى نهاده شده است. در مقدمه قانون اساسى جمهورى اسلامى چنین آمده است: «خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلى رشد و تعالى انسان است و توافق عقیدتى و آرمانى در تشکیل خانواده که زمینه ساز اصلى حرکت تکاملى و رشد یابنده انسان است اصل اساسى بوده و فراهم کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت اسلامى است.»
و در اصل یک صد و دهم چنین آمده است: «از آن جا که خانواده واحد بنیادین جامعه اسلامى است همه قوانین و مقررات و برنامه ریزى هاى مربوط باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده و پاسدارى از قداست آن و استوارى روابط خانوادگى بر پایه حقوق و اخلاق اسلامى باشد.»
حاکم شرع اسلام، قیّم و سرپرست و ولىِّ مؤمنین است و اداره کلیه امور اجتماعى مسلمین، در تمام ابعاد بر عهده او گذاشته شده است.
امور سیاسى و اجتماعى و نظامى و فرهنگى و اقتصادى جامعه اسلامى را باید بر عهده بگیرد و در محدوده قوانین شرع اداره کند. یکى از موضوعات بسیار مهمى که حاکم شرعى اسلام باید به آن کاملاً عنایت داشته باشد ازدواج و تشکیل خانواده است، زیرا با ازدواجِ به موقع و تحکیم بنیان زناشویى مى توان جلوى بسیارى از مفاسد اخلاقى و انحرافات را گرفت. این امراز وظایف حکومت اسلامى است. حاکم شرع موظف است با برنامه ریزى وسیع و فراهم ساختن همه امکانات لازم، جوانان را تشویق کند تا در اسرع وقت ازدواج نمایند و به کانون گرم خانواده دل بسته شوند و از ولگردى و فحشا و انحرافات مصون بمانند. دولت اسلامى که خواستار تهذیب نفوس و تقواى عمومى است باید تسریع در ازدواج را به عنوان یک اصل اساسى بپذیرد و در تصویب و اجراى قوانین همواره به آن توجه داشته باشد و براى اجراى این اصل مهم، از تمام امکانات موجود استفاده نماید، هر چه در این راه سرمایه گذارى کند زیان نخواهد دید، زیرا براى مبارزه با فساد و نجات نسل جوان راهى بهتر از این وجود ندارد.
سوم: اصلاح طلبان و اهل خیر:
تأخیر در ازدواج، مشکل بزرگ اجتماعى است که حل آن چندان ساده نیست. در حل این مشکل خود جوانان و والدین شان و حکومت اسلامى باید تعاون و کمک کنند، علاوه بر اینها، اندیشوران و اصلاح طلبان و ثروت مندان و اهل خیر نیز باید پیش قدم شوند و با تأسیس مؤسسه هاى خیریه از قبیل مشاوره و راهنماى ازدواج، صندوق هاى قرض الحسنه براى ازدواج، تهیه مسکن براى ازدواج، اعطاى وام به دانش آموزان و دانش جویان براى ازدواج، کمک هاى بلا عوض براى ازدواج، تهیه امکانات براى ازدواج، تأسیس مؤسسه هاى کمک به حل اختلافات خانوادگى، و امثال اینها، مشکلات و موانع ازدواج ها را بر طرف سازند و جوانان را به تسریع در ازدواج تحریص و ترغیب نمایند.
تأسیس این قبیل مؤسسه هاى خیریه و عام المنفعه از ضروریات جامعه به شمار مى رود و براى مبارزه با فساد و ایجاد محیط صالح کاملاً ضرورى است بلکه از بزرگ ترین عبادت هاست، اسلام در این باره عنایت مخصوصى مبذول داشته است.
حضرت صادق علیه السلام فرمود: «هر کس که یک مجرّد را متأهل کند در قیامت مورد نظر خدا قرار خواهد گرفت.»(3)
امیر المؤمنین علیه السلام فرمود: «بهترین شفاعت ها این است که بین زن و مردى در امر نکاح شفاعت کنى تا این که به وصال یک دیگر برسند.(4)»
حضرت موسى بن جعفر علیه السلام فرمود: «سه نفرند که در قیامت، که سایه اى وجود ندارد، از سایه عرش خدا استفاده خواهند کرد: «1. کسى که براى برادر مسلمانش وسیله ازدواج فراهم سازد، 2. کسى که به برادر مسلمانش خدمت کند، 3. کسى که سرّ برادر مسلمانش را فاش نسازد.(5)»
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «براى کسانى که ازدواج نکرده اند ترتیب ازدواج دهید تا خداوند متعال اخلاقشان را نیکو گرداند و در ارزاقشان توسعه دهد و به مردانگى و بزرگ منشى آنان بیفزاید.(6)»
خداوند حکیم در قرآن مى فرماید: «وسیله ازدواج مردان و زنان مجرد و بندگان و کنیزانى را که صلاحیت ازدواج دارند، فراهم سازید، اگر هم فقیر هستند خدا از فضل خود آنها را بى نیاز مى گرداند، خدا توسعه دهنده و آگاه است.(7)»
پی نوشتها:
1 . نور(24) آیه 32.
2 . مکارم الاخلاق ، ص 253: «من حق الولد على والده ثلاثة: یحسن اسمه و یعلّمه الکتاب، و یزوّجه اذا بلغ».
3 . وسائل الشیعه ، ج 14، ص 26: «من زوّج عزّباً کان ممن ینظر اللّه الیه یوم القیامة».
4 . همان ، ص 27: «افضل الشفاعات ان تشفع بین اثنین فى نکاح حتى یجمع اللّه بینهما».
5 . همان ، ج 14، ص 27: «ثلاثة یستظلّون بظلّ عرش اللّه یوم القیامة یوم لاظلّ الاّ ظلّه: رجل زوّج اخاه المسلم، او اخدمه، او کتم له سرّاً».
6 . بحار الانوار ، ج 103، ص 222: «زوّجوا ایاماکم فان اللّه یحسن لهم فى اخلاقهم و یوسع لهم فى ارزاقهم و یزیدهم فى مرواتهم».
7 . نور(24) آیه 32: «وَأَنْکِحُوا الأَیامى مِنْکُمْ وَالصّالِحِـینَ مِنْ عِـبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَـکُونُوا فُقَراءَ یُـغْنِـهِمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللّهُ واسِـعٌ عَلِـیمٌ».
منبع: makarem.ir
ازدواج، فقط نیازِ شخصى نیست که تنها مربوط به زن و مرد باشد، بلکه امرى اجتماعى هم هست که مسئولان جامعه در برابر آن مسئولند، زیرا جامعه بزرگ از واحدهاى کوچک خانواده تشکیل مى شود و صلاح و فساد و ترقى و انحطاط جوامع از صلاح و فساد و ترقى و انحطاط خانواده ها نشئت مى گیرد. اصلاح جامعه را باید از طریق اصلاح خانواده ها شروع کرد.
چنان که قبلاً گفته شد، بسیارى از مفاسد اخلاقى و مشکلات اجتماعى که در جامعه مشاهده مى شوند معلول تأخیرِ ازدواج جوانان است و بهترین، بلکه تنها راه حل این مشکل، به موقع ازدواج کردن آنهاست.اگر مشکل مذکور حل شد بسیارى از مشکلات اجتماعى نیز رفع خواهد شد. مسئولیت این مهم بر عهده همه مسئولان و دست اندرکاران امور اجتماعى است. قرآن کریم فرموده: «کسانى را که همسر ندارند و غلامان و کنیزان که شایسته اند همسر دهید. اگر فقیر باشند خدا به فضل خود آنان را بى نیاز مى کند که خدا گشایش دهنده و داناست.(1)» همه باید در حل این مشکل و بر طرف ساختن موانع سعى وتلاش کنند و امکانات لازم را در اختیار جوانان قرار دهند. در این میان سه دسته مى توانند نقش اساسى ایفا کنند:
اول: پدر و مادر:
مسئولیت این امر در مرحله اول و به طور طبیعى بر عهده پدر و مادر نهاده شده است. والدین چون در تکوین فرزند علیت و دخالت دارند، پرورش و تعلیم و تربیت و در نهایت، زمینه سازى براى ازدواج و استقلال او را نیز باید بپذیرند. کودک وجودى است ضعیف و وابسته که به تدریج قوى شده و به استقلال نزدیک تر مى شود. وقتى به سن بلوغ و ازدواج رسید باز هم احتیاج به پدر و مادر دارد، زیرا نه به قدر کافى تجربه دارد تا مستقیماً در انتخاب همسر و تشکیل خانواده اقدام نماید، نه از لحاظ امکانات اقتصادى به حد خودکفایى رسیده تا بتواند هزینه مراسم ازدواج و اداره زندگى را بدون کمک دیگران تحمل نماید، بهترین کسانى که در این موقعیت حساس و سرنوشت ساز مى توانند به تشکیل خانواده و استقلال جوانان کمک کنند پدر و مادر هستند. اگر والدین دختر و پسر با هم تفاهم و تعاون داشته باشند مى توانند وسیله ازدواج آنها را به موقع و بدون تأخیر فراهم آورند و با عقل و تدبیر و تفاهم مشکلات را برطرف سازند و به مقدار توانشان در اداره زندگى جدید کمک نمایند. به همین جهت، تزویج در اسلام یکى از حقوق اولاد به شمار رفته است.
پیامبر گرامى اسلام فرمود: «فرزند سه حق بر پدر خود دارد: 1ـ نام نیکو برایش انتخاب کند. 2ـ خواندن و نوشتن را به او یاد دهد. 3ـ وقتى به حد بلوغ رسید برایش تدارک ازدواج ببیند.(2)»
دوم: حکومت اسلامى:
بعد از والدین، مسئولیت این امر مهم بر عهده حکومت اسلامى نهاده شده است. در مقدمه قانون اساسى جمهورى اسلامى چنین آمده است: «خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلى رشد و تعالى انسان است و توافق عقیدتى و آرمانى در تشکیل خانواده که زمینه ساز اصلى حرکت تکاملى و رشد یابنده انسان است اصل اساسى بوده و فراهم کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت اسلامى است.»
و در اصل یک صد و دهم چنین آمده است: «از آن جا که خانواده واحد بنیادین جامعه اسلامى است همه قوانین و مقررات و برنامه ریزى هاى مربوط باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده و پاسدارى از قداست آن و استوارى روابط خانوادگى بر پایه حقوق و اخلاق اسلامى باشد.»
حاکم شرع اسلام، قیّم و سرپرست و ولىِّ مؤمنین است و اداره کلیه امور اجتماعى مسلمین، در تمام ابعاد بر عهده او گذاشته شده است.
امور سیاسى و اجتماعى و نظامى و فرهنگى و اقتصادى جامعه اسلامى را باید بر عهده بگیرد و در محدوده قوانین شرع اداره کند. یکى از موضوعات بسیار مهمى که حاکم شرعى اسلام باید به آن کاملاً عنایت داشته باشد ازدواج و تشکیل خانواده است، زیرا با ازدواجِ به موقع و تحکیم بنیان زناشویى مى توان جلوى بسیارى از مفاسد اخلاقى و انحرافات را گرفت. این امراز وظایف حکومت اسلامى است. حاکم شرع موظف است با برنامه ریزى وسیع و فراهم ساختن همه امکانات لازم، جوانان را تشویق کند تا در اسرع وقت ازدواج نمایند و به کانون گرم خانواده دل بسته شوند و از ولگردى و فحشا و انحرافات مصون بمانند. دولت اسلامى که خواستار تهذیب نفوس و تقواى عمومى است باید تسریع در ازدواج را به عنوان یک اصل اساسى بپذیرد و در تصویب و اجراى قوانین همواره به آن توجه داشته باشد و براى اجراى این اصل مهم، از تمام امکانات موجود استفاده نماید، هر چه در این راه سرمایه گذارى کند زیان نخواهد دید، زیرا براى مبارزه با فساد و نجات نسل جوان راهى بهتر از این وجود ندارد.
سوم: اصلاح طلبان و اهل خیر:
تأخیر در ازدواج، مشکل بزرگ اجتماعى است که حل آن چندان ساده نیست. در حل این مشکل خود جوانان و والدین شان و حکومت اسلامى باید تعاون و کمک کنند، علاوه بر اینها، اندیشوران و اصلاح طلبان و ثروت مندان و اهل خیر نیز باید پیش قدم شوند و با تأسیس مؤسسه هاى خیریه از قبیل مشاوره و راهنماى ازدواج، صندوق هاى قرض الحسنه براى ازدواج، تهیه مسکن براى ازدواج، اعطاى وام به دانش آموزان و دانش جویان براى ازدواج، کمک هاى بلا عوض براى ازدواج، تهیه امکانات براى ازدواج، تأسیس مؤسسه هاى کمک به حل اختلافات خانوادگى، و امثال اینها، مشکلات و موانع ازدواج ها را بر طرف سازند و جوانان را به تسریع در ازدواج تحریص و ترغیب نمایند.
تأسیس این قبیل مؤسسه هاى خیریه و عام المنفعه از ضروریات جامعه به شمار مى رود و براى مبارزه با فساد و ایجاد محیط صالح کاملاً ضرورى است بلکه از بزرگ ترین عبادت هاست، اسلام در این باره عنایت مخصوصى مبذول داشته است.
حضرت صادق علیه السلام فرمود: «هر کس که یک مجرّد را متأهل کند در قیامت مورد نظر خدا قرار خواهد گرفت.»(3)
امیر المؤمنین علیه السلام فرمود: «بهترین شفاعت ها این است که بین زن و مردى در امر نکاح شفاعت کنى تا این که به وصال یک دیگر برسند.(4)»
حضرت موسى بن جعفر علیه السلام فرمود: «سه نفرند که در قیامت، که سایه اى وجود ندارد، از سایه عرش خدا استفاده خواهند کرد: «1. کسى که براى برادر مسلمانش وسیله ازدواج فراهم سازد، 2. کسى که به برادر مسلمانش خدمت کند، 3. کسى که سرّ برادر مسلمانش را فاش نسازد.(5)»
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «براى کسانى که ازدواج نکرده اند ترتیب ازدواج دهید تا خداوند متعال اخلاقشان را نیکو گرداند و در ارزاقشان توسعه دهد و به مردانگى و بزرگ منشى آنان بیفزاید.(6)»
خداوند حکیم در قرآن مى فرماید: «وسیله ازدواج مردان و زنان مجرد و بندگان و کنیزانى را که صلاحیت ازدواج دارند، فراهم سازید، اگر هم فقیر هستند خدا از فضل خود آنها را بى نیاز مى گرداند، خدا توسعه دهنده و آگاه است.(7)»
پی نوشتها:
1 . نور(24) آیه 32.
2 . مکارم الاخلاق ، ص 253: «من حق الولد على والده ثلاثة: یحسن اسمه و یعلّمه الکتاب، و یزوّجه اذا بلغ».
3 . وسائل الشیعه ، ج 14، ص 26: «من زوّج عزّباً کان ممن ینظر اللّه الیه یوم القیامة».
4 . همان ، ص 27: «افضل الشفاعات ان تشفع بین اثنین فى نکاح حتى یجمع اللّه بینهما».
5 . همان ، ج 14، ص 27: «ثلاثة یستظلّون بظلّ عرش اللّه یوم القیامة یوم لاظلّ الاّ ظلّه: رجل زوّج اخاه المسلم، او اخدمه، او کتم له سرّاً».
6 . بحار الانوار ، ج 103، ص 222: «زوّجوا ایاماکم فان اللّه یحسن لهم فى اخلاقهم و یوسع لهم فى ارزاقهم و یزیدهم فى مرواتهم».
7 . نور(24) آیه 32: «وَأَنْکِحُوا الأَیامى مِنْکُمْ وَالصّالِحِـینَ مِنْ عِـبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَـکُونُوا فُقَراءَ یُـغْنِـهِمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللّهُ واسِـعٌ عَلِـیمٌ».
منبع: makarem.ir
