پرسش :
آیا نسبت صدق و کذب(راست و دروغ) در علوم تصوری امکان‌پذیر است؟
پاسخ :
شرح پرسش:
همان‌طور که می‌دانیم علم تصوری از اقسام علوم اکتسابی است؛ لذا قاعدتاً خطا در آن راه دارد. از طرف دیگر تصور تا مادامی که متعلق حکم واقع نشده باشد، قابل صدق و کذب نیست. به عبارت دیگر تا تصوری، تصدیق نشود، نمی‌توان در خصوص صدق یا کذب آن ادعایی داشت، حال این تناقض چطور حل می‌شود؟ و اساساً آیا علم تصوری قابل صدق و کذب می‌باشد یا خیر؟
پاسخ:
صدق و کذب مربوط به قضیه است و در جایی است که حکمی به ایجاب یا سلب، یعنی حکم به وجود رابطه(اعم از رابطه ایجابی یا سلبی) بین موضوع(نهاد) و محمول(گزاره) وجود داشته باشد.[1] بنابراین تصور تا زمانی که صرف تصور باشد، خطا یا صحت (صدق و کذب) در او راه ندارد؛ لذا در جایی که به تصوری نسبت خطا داده می‌شود در حقیقت از حالت تصور صرف بیرون آمده و همراه حکم شده است؛ زیرا خطا بودن تصور به این معنا است که این تصور مطابق با واقع نیست؛ یعنی هنگامی می‌توانیم بگوییم که این تصور خطا است که آن‌را با واقعیت بسنجیم و در صورت عدم تطابق با واقع آن‌را تصور خطا می‌نامیم. سنجش یک ادعا با واقع و حکم به عدم مطابقت همان حکم، قضیه و تصدیق است. و گرنه تصور تا مادامی که با واقعیت سنجیده نشود موصوف به خطا یا صحیح نمی‌شود؛ زیرا تصور در عالم تصور، تصور است نه چیز دیگر.
پی‌نوشت:
[1]. ر ک: طباطبائی، سید محمد حسین، نهایة الحکمة، ص 250، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ پنجم، 1404ق.
منبع: islamquest.net
شرح پرسش:
همان‌طور که می‌دانیم علم تصوری از اقسام علوم اکتسابی است؛ لذا قاعدتاً خطا در آن راه دارد. از طرف دیگر تصور تا مادامی که متعلق حکم واقع نشده باشد، قابل صدق و کذب نیست. به عبارت دیگر تا تصوری، تصدیق نشود، نمی‌توان در خصوص صدق یا کذب آن ادعایی داشت، حال این تناقض چطور حل می‌شود؟ و اساساً آیا علم تصوری قابل صدق و کذب می‌باشد یا خیر؟
پاسخ:
صدق و کذب مربوط به قضیه است و در جایی است که حکمی به ایجاب یا سلب، یعنی حکم به وجود رابطه(اعم از رابطه ایجابی یا سلبی) بین موضوع(نهاد) و محمول(گزاره) وجود داشته باشد.[1] بنابراین تصور تا زمانی که صرف تصور باشد، خطا یا صحت (صدق و کذب) در او راه ندارد؛ لذا در جایی که به تصوری نسبت خطا داده می‌شود در حقیقت از حالت تصور صرف بیرون آمده و همراه حکم شده است؛ زیرا خطا بودن تصور به این معنا است که این تصور مطابق با واقع نیست؛ یعنی هنگامی می‌توانیم بگوییم که این تصور خطا است که آن‌را با واقعیت بسنجیم و در صورت عدم تطابق با واقع آن‌را تصور خطا می‌نامیم. سنجش یک ادعا با واقع و حکم به عدم مطابقت همان حکم، قضیه و تصدیق است. و گرنه تصور تا مادامی که با واقعیت سنجیده نشود موصوف به خطا یا صحیح نمی‌شود؛ زیرا تصور در عالم تصور، تصور است نه چیز دیگر.
پی‌نوشت:
[1]. ر ک: طباطبائی، سید محمد حسین، نهایة الحکمة، ص 250، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ پنجم، 1404ق.
منبع: islamquest.net
