آموزش جلوگیری از سوء استفاده جنسی به کودکان (بخش اول)

داستان‏ گویی به کودک، روشی موثر برای جلوگیری از سوء استفاده جنسی است.
 

چکیده : سوء استفاده جنسی یکی از مخرب‌ ترین شیوه‌های بهره‏ کشی از کودکان است و اغلب یکی از نزدیکان در این امر دخیل است که می‌تواند با ایجاد یک پوشش عاطفی، بر پایه ترکیبی از رازداری و تهدیدهای ضمنی، موضوع را مخفی نگه دارد.

تعداد کلمات 1099 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

امکان سواستفاده جنسی از کودک، موضوعی است که اکثر والدین ترجیح می‌دهند درباره آن فکر نکنند! اما این امر اتفاق می‌افتد و متاسفانه کسانی که مرتکب این عمل می‌شوند اغلب از نزدیکان کودکند (یا اکثراً عضو‌‌ همان خانواده) کودکان قربانی غالباً احساس می‌کنند که اگر موضوع سوء استفاده را فاش کنند گناهشان دو چندان می‌شود و از همین رو پرسش هایشان در این زمینه ممکن است غیر مستقیم و حاوی سرنخ های پنهانی باشد.
 

بسیاری از کودکان به دلایلی کاملا بی هوده از بزرگسالان می‌ترسند، اما کودکی که مورد سو استفاده قرار گرفته است، اغلب احساس می‌کند که واقعا اشکالی وجود دارد. بویژه اگر فرد متجاوز از او بخواهد تا موضوع را از والدینش مخفی نگه دارد. کودکانی که قول داده‌اند رازی را نگه دارند ممکن است از صحبت کردن بترسند، پس حواستان به پرسش‏هایی که ممکن است نشانه آن باشند که کسی دارد از معصومیت کودک شما سو استفاده می‌کند باشد.
 

در مورد سایر علایمی که کودکتان نشان می‌دهد، حساسیت به خرج دهید، مانند:
- گوشه گیری
- خودداری از غذا خوردن
- اکراه داشتن از روبرو شدن با یکی از بستگان
- کابوس دیدن
- مشکل در راه رفتن یا نشستن
- اجتناب ناگهانی از شرکت در فعالیتهای ژیمناستیک یا فعالیتهای بدنی
- شب ادراری
- تغییر ناگهانی در اشتها
- خوردن چیزهای خاص و نشان دادن رفتارها و اطلاعات جنسی غیرمعمول
- مشغول شدن بیش از حد به ناحیه تناسلی
- خط خطی کردن ناحیه تناسلی یا وسط پا‌ها در نقاشی‌ها
- استفاده از رنگهای تیره، سیاه و یا تیره کشیدن بعضی از افراد در نقاشی
 

کودکان باید بدانند که می‌توانند در مورد هر چیزی، به شما پناه بیاورند. وشما حرف آن‌ها را جدی خواهید گرفت. بسیاری از کودکان از ترس اینکه والدینشان حرف آن‌ها را باور نکنند، از گفتن مساله به آن‌ها هراس دارند. لازم است شما بسیار آرام باشید و آماده باشید تا با ملایمت این مساله را بررسی کنید و کشف کنید که انگیزه پرسش کودکتان چیست؟ این را برای کودکتان روشن کنید که او می‌تواند هر چیزی را به شما بگوید، حتی رازهای بسیار مهم را، و به او اطمینان دهید که از او حمایت خواهید کرد.
 

اگر کودک فکر کند که با گفتن این مساله به شما، مورد سرزنش قرار می‌گیرد و یا شما در موقعیتی قرار می‌گیرید که آسیب می‌بینید ممکن است از گفتن مساله پرهیز کند. بنابر این به او نشان دهید که علاوه بر راز دار بودن آنقدر شجاع هستید که بدون اینکه غش و ضعف کنید راز او را تا آخر بشنوید.
فراموش نکنید که در بسیاری از موارد متجاوز و یا فرد سو استفاده کننده با ترساندن کودک از اینکه مثلا مادر و پدرش به دردسر بیافتد او را وادار به رازداری می‌کند. مثلا به او می‌گوید: اگر به مامانت بگویی او دیگر سر کار نمی‌رود و کارش را از دست می‌دهد. آنوقت تو مسوول این بدبختی مامان هستی!
چه چیزهای دیگری لازم است بدانید
 

اکثر موارد سو استفاده جنسی از کودکان به وسیله کسی انجام می‌شود که کودک او را می‌شناسد و به او اعتماد دارد. این موضوع ممکن است تکان دهنده باشد، اما شما باید حرف کودکتان را بررسی کنید. از اینکه ناخودآگاه گفته‌های کودک خود را به عنوان توهم و یا واکنشی بیهوده رد کنید بپرهیزید، زیرا ممکن است به طور نا‌خواسته باعث تکرار سو استفاده از کودک شوید. حتی زمانی که اشاره می‌کنید کار شخص غلط بوده است، باز هم ممکن است کودکتان احساس کند نمی‌تواند به او خیانت کند زیرا دوست ندارد که آن شخص تنبیه شود.
تمام کودکان قربانی فکر می‌کنند که به نوعی سزاوار سرزنش‌اند. به کودکتان اطمینان دهید که او مقصر نیست. اگر راستگو باشد دچار هیچ مشکلی نخواهد شد.
 

اگر مشخص شود که شخص متعدی از آشنایان و نزدیکان است، حتما باید از مراجع ذیربط تقاضای کمک کنید. شرم و اندوهی که این مساله ایجاد می‌کند وحشتناک است، اما مهم‌ترین مسوولیت شما حمایت از کودک است، نه از شخص متعدی.

به کودک تان نکات زیر را برای مقابله با سو استفاده جنسی بیاموزید:
- سو استفاده جنسی بتدریج شروع می‌شود. با تماسهای خوب آغاز می‌شود، بعد نوبت به تماسهای مشکوک می‌رسد و سپس تماسهای بد انجام می‌شود.
- معمولا سو استفاده جنسی همراه با فریب، تهدید و یا حتی تماسهای لذتبخش است.
- معمولا فردی آشنا در این قضیه درگیر است. گرچه ممکن است غریبه‌ها هم گاهی به این کار اقدام کنند.
- معمولا فرد متعرض و یا متجاوز از کودک می‌خواهد تا راز او را نگه دارد.
- سو استفاده جنسی می‌تواند هم پسر‌ها و هم دختر‌ها را تهدید کند و ربطی به خوشگل و زشت بودن ندارد.
 

راه های فرار ازیک موقعیت و یا وضعیتی که ممکن است سو استفاده جنسی در آن رخ دهد را به کودکتان بیاموزید، می‌توانید برای این کار از داستان‌ها و یا سناریوهایی مانند مثال زیر استفاده کنید:
مامان سپیده و سارا آن‌ها را برای خریدن نوشابه به سوپر محل فرستاده، آن‌ها بار‌ها برای خرید به این فروشگاه رفته‌اند. وقتی آن‌ها وارد می‌شوند همسایه که پیرمرد است آن‌ها را برای خوردن بستنی به خانه‌اش دعوت می‌کند. وقتی آن‌ها دارند بستنی می‌خورند، پیرمرد شروع به مالیدن دادن پای سارا می‌کند.
از کودک ۶ تا ۸ ساله‌تان بپرسید اگر او به جای بچه‌ها بود چه کار می‌کرد؟ به چه کسی خبر می‌داد؟
می‌توانید داستان را این طور ادامه بدهید که اگر پیرمرد به آن‌ها بگوید: «اگر به کسی چیزی نگویید من هر بار که اینجا می‌آیید به شما بستنی می‌دهم!» آن‌ها چه کار باید بکنند.
اگر آن‌ها را تهدید کند که به صاحبخانه‌شان می‌گوید که آن‌ها را از خانه بیرون بکند، بچه‌ها باید چه کار بکنند؟
خلاق باشید؛ مثالهایی از این دست فراوانند. شما می‌توانید با تاکید بر آنچه خود بچه‌ها می‌دانند به آن‌ها روشهای مقابله را بیاموزید.
فهرست افراد امن
فهرستی از کسانی که ممکن است کودک در صورت احساس خطر به آن‌ها پناه ببرد برای او مشخص کنید (ترجیحاً از زنان و خانمهای مورد اعتماد و در دسترس)
 


منابع:
جزوه سازمان بهداشت جهانی: اصول برخورد با سو استفاده جنسی
درسنامه اختلالات جنسی، تالیف: دکتر شایسته جهانفر، میترا مولائی‌نژاد
پرسش های کودکانه و پاسخ آن‌ها، دکتر میریام استوپارد، ترجمه: دکتر فرهاد سوری و دکتر میترا مولایی‌نژاد