پدر و مادر

در متون دینی برای پدر و مادر جایگاه ویژه ای قرار داده شده است. این جایگاه در حدی است که اطاعت از ایشان در غیر کار حرام، واجب شمرده شده است. در این نوشتار به بیان جایگاه پدر و مادر از دیدگاه آیت الله جوادی آملی می پردازیم. با ما همراه باشید.
يکشنبه، 15 مهر 1397
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
پدر و مادر
پدر و مادر دو ضریح فراموش شده اند. 
 
چکیده: در متون دینی برای پدر و مادر جایگاه ویژه ای قرار داده شده است. این جایگاه در حدی است که اطاعت از ایشان در غیر کار حرام، واجب شمرده شده است. در این نوشتار به بیان جایگاه پدر و مادر از دیدگاه آیت الله جوادی آملی می پردازیم. با ما همراه باشید. 

تعداد کلمات 1057 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

پدر و مادر

مادر

توجه به مقام مادر و عظمت رنجی که برای فرزند تحمل کرده، زمینه ساز آشنایی با جایگاه مادر است، از همین رو امام سجاد (علیه السلام) فرمود: حق مادرت این است که بدانی او تو را به گونه ای حمل کرد که هیچ کس دیگری را چنین حمل نمی کند و تو را از ثمره قلب خود چیزی عطا کرد که هیچ کسی به دیگری نمی دهد و تو را با همه اعضای بدن خود محافظت کرد و باکی نداشت که خود گرسنه باشد و به تو غذا دهد، یا تشنه باشد و تو را سیراب کند، یا خودش عریان باشد و تو را بپوشاند، یا خود در آفتاب باشد و تو را در سایه قرار دهد و برای تو از خوابش بگذرد و تو را از سرما و گرما حفظ کرد تا برای او باشی. بدان که توان شکر او را نداری جز به یاری خدا و توفیق او.[1]
اولویت حق مادر
حق مادر به قدری گسترده و مهم است که حتی از حق پدر برتر است، از این رو رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: هرگاه در نماز مستحب بودی و پدرت تو را اجابتش فراخواند، نمازت را قطع نکن؛[2] ولی اگر مادرت تو را فراخواند نمازت را قطع [و اجابتش] کن.[3]

فزونی نیکی به مادر

امام باقر (علیه السلام) می فرماید: حضرت موسی بن عمران (علیه السلام) سه بار به خدا عرض کرد: پروردگارا! به من توصیه ای کن! خدای سبحان در هر سه بار فرمود: تو را به خودم سفارش می کنم؛ آن گاه عرض کرد: پروردگارا! مرا سفارش کن! فرمود: تو را سفارش می کنم به مادرت. سپس عرض کرد: پروردگارا! مرا سفارش کن. فرمود: تو را به مادرت سفارش می کنم. باز گفت: پروردگارا! مرا سفارش کن. فرمود: تو را به پدرت سفارش می کنم. امام باقر (علیه السلام) افزود: از همین رو گفته می شود که حق مادر از نیکی، دو سوم و برای پدر یک سوم است.[4]
نکته: هرچند در احادیث شریف، بر نیکی به مادر، بیش از نیکی به پدر توصیه شده است، در این حدیث مبارک این احتمال وجود دارد که توصیه یاد شده به حضرت موسی (علیه السلام) به جهت ویژگی مادر آن گرامی است.
امام رضا (علیه السلام) در تقدم حق مادر فرمود: بدان که حق مادر لازم ترین حقوق و واجب ترین آن است، زیرا او به گونه ای فرزند را حمل کرد که هیچ کس دیگری را چنین حمل نمی کند؛ او با گوش، چشم و همه جوارح خود از فرزند مراقبت کرد، در حالی که از این کارش شادمان و امیدوار بود، پس او فرزندش را با آن سختی که هیچ کس بر چنین سختی صبر نمی کند حمل کرد و راضی شد که خود گرسنه و فرزندش سیر باشد، خود تشنه و فرزندش سیراب باشد، خود برهنه و فرزندش پوشیده باشد و فرزند در سایه باشد، در حالی که خود در آفتاب به سر می برد، پس سپاسگزاری از مادر و نیکی به وی باید به اندازه این فداکاری او باشد، گرچه شما توان ادای کمترین حق او را ندارید، مگر به یاری خدا و خدای عزوجل حق او را قرین حق خود قرار داد و فرمود: مرا شکر گزار باش؛ مبادا فرمان نبری و سپاسگزاری نکنی که بازگشت همگان به سوی من است.[5]

پدر

آگاهی از حق پدر و ارزش و منزلت وی گام نخست در احسان به اوست. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: رضایت پروردگار در رضایت پدر و خشم پروردگار نیز در خشم پدر است.[6]

پدر، ریشه نعمت ها

امام سجاد (علیه السلام) می فرماید: حق پارت این است که بدانی او ریشه تو و تو شاخه او هستی و بدان که اگر او نبود تو نیز نبودی، پس هر گاه در خودت نعمتی یافتی که شادمانت می کند بدان که پدرت برای تو ریشه آن نعمت است و حمد خدا به جای آور و به اندازه آن نعمت از او شکرگزار باش.[7]
امام رضا (علیه السلام) هم در این باره فرمود: بر تو باد به فرمانبرداری از پدر و نیکی به وی و فروتنی و خاکساری در برابر او و بزرگداشتن و گرامی داشتن او و نیز آرام سخن گفتن در حضورش، زیرا پدر ریشه و پسر شاخه اوست. اگر پدر نبود خدا پسر را هم تقدیر نمی کرد. اموال و آبرو و جانتان را برایشان بذل کنید که... جان و مال تو برای پدر است، پس در دنیا از پدران به نیکی پیروی کنید و پس از مرگشان برای آنان دعا و طلب رحمت کنید...[8]
البته این بدان معنا نیست که پدر حق جفا بر فرزند داشته باشد، بلکه اگر جفا کند گرفتار عاق فرزند شدن می شوند.
راوی از امام صادق (علیه السلام) پرسید: مرد از مال فرزندش چه مقدار حق دارد؟ فرمود: به اندازه غذای روزانه و بدون اسراف، آن هم هنگام احتیاج و ناچاری. راوی پرسید: پس درباره این سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله) چه می گویید که به مردی فرمود:
«تو و مالت از آن پدرت هستید؟» امام (علیه السلام) فرمود: آن مرد پدرش را نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آورد و گفت: ای رسول خدا! پدرم درباره میراث مادری ام به من ستم کرده است. پدرش گفت: من آن را برای همین فرزند و خودم هزینه کردم. پیامبر به فرزند فرمود: خودت و مالت از آن پدرت هستید و این در حالی بود که نزد آن پدر مالی نبود. آیا [به گمان شما] رسول خدا [باید آن] پدر را به سود فرزند زندانی می کرد؟[9]

استمرار نیکی به پدر

امام رضا (علیه السلام) ضمن توصیه به دعا برای پدر پس از مرگ وی می فرماید: روایت شده که هر کس در حیات پدرش با او نیکی کند ولی پس از وفاتش برای او دعا نکند خدا او را «قاطع رحم»، نام می نهد.[10]
امام باقر (علیه السلام) فرمود: اگر کسی به والدین خود در زمان حیات آن دو نیکوکار بود ولی پس از مرگ آنان بدهکاریشان را نمی پردازد و برای آنان استغفار نمی کند خدا وی را عاق والدین به شمار می آورد.[11]
 
[1] . الفقیه، ج 2، ص 621.
[2] . رها کردن و قطع نماز مستحب اشکال ندارد.
[3] . مستدرک الوسایل، ج 15، ص 181.
[4] الامالی، صدوق، ص 511.
[5] .فقه الرضا (علیه السلام)، ص 334.
[6] .سنن ترمذی، ج 3، ص 207.
[7] . تحف العقول، ص 263.
[8] . فقه الرضا (علیه السلام)، ص 334؛ بحارالانوار، ج 71، ص 76-77.
[9] . الکافی، ج 5، ص 136.
[10] . فقه الرضا (علیه السلام)، ص 334؛ بحارالانوار، ج 71، ص 77.
[11] . الزهد، ص 33.
 
منبع: کتاب «مفاتیح الحیات»
نویسنده: حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی

 

بیشتر بخوانید :
جایگاه ویژه والدین «پدر و مادر» در قرآن کریم (بخش دوم)
پدر، تکیه گاه و ستون خانواده
نقش مادری
چرا به پدر و مادر خود احترام بگذاریم؟ 
جایگاه والدین در قرآن و حدیث
احترام به پدر و مادر از دیدگاه قرآن



ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
سبک زندگی مرتبط
موارد بیشتر برای شما
اقدام جالب حامیان فلسطین در دانشگاه منچستر
play_arrow
اقدام جالب حامیان فلسطین در دانشگاه منچستر
لحظه شکار سرباز اشغالگر توسط تک تیراتداز سرایا القدس در جبالیا
play_arrow
لحظه شکار سرباز اشغالگر توسط تک تیراتداز سرایا القدس در جبالیا
لحظه ربودن یک دریانورد لبنانی توسط صهیونیست‌ها
play_arrow
لحظه ربودن یک دریانورد لبنانی توسط صهیونیست‌ها
تجارت مرگ در غزه
play_arrow
تجارت مرگ در غزه
درخواست یمنی ها از ایرانیان
play_arrow
درخواست یمنی ها از ایرانیان
حاشیه‌های دیدار دانش‌آموزان با رهبر انقلاب در آستانه سالروز ۱۳ آبان
play_arrow
حاشیه‌های دیدار دانش‌آموزان با رهبر انقلاب در آستانه سالروز ۱۳ آبان
پنجره متفاوتی از دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان با رهبر انقلاب
play_arrow
پنجره متفاوتی از دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان با رهبر انقلاب
حرکت عقلانی و خردمندانه و منطبق با منطق انسانی و اسلامی و بین‌المللی ملت ایران در مقابله با استکبار باید ادامه یابد
play_arrow
حرکت عقلانی و خردمندانه و منطبق با منطق انسانی و اسلامی و بین‌المللی ملت ایران در مقابله با استکبار باید ادامه یابد
ادامه حرکت ملت ایران در مقابله با استکبار،‌ نیازمند علم و تفکر و فناوری و نقشه راه است
play_arrow
ادامه حرکت ملت ایران در مقابله با استکبار،‌ نیازمند علم و تفکر و فناوری و نقشه راه است
ملت ایران و مسئولین کشور در جهت انتقام هیچ گونه تعللی و کوتاهی نخواهند کرد
play_arrow
ملت ایران و مسئولین کشور در جهت انتقام هیچ گونه تعللی و کوتاهی نخواهند کرد
تلاوت قرآن کریم | آقای مهدی اکبری‌زرین
music_note
تلاوت قرآن کریم | آقای مهدی اکبری‌زرین
بیانات رهبر انقلاب در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان
music_note
بیانات رهبر انقلاب در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان
نماز روز عید فطر چگونه خوانده می شود؟
نماز روز عید فطر چگونه خوانده می شود؟
محمدجواد تندگویان، وزیری که به اسارت گرفته شد
محمدجواد تندگویان، وزیری که به اسارت گرفته شد
نرخ استثنایی تور ارزان سنگاپور
نرخ استثنایی تور ارزان سنگاپور