وظایف فرزندان نسبت به پدر و مادر (بخش سوم)

چکیده: هر چه سخن از احترام و تکریم پدر و مادر گفته بشود باز سخن باقی می ماند. در نوشتارهای پیشین به برخی از وظایف فرزندان نسبت به والدین پرداختیم. در این نوشتار که بخش آخر این نوشتار است به ادامه شیوه سخن گفتن با والدین می پردازیم. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 704/ تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

اگر حکم را اختصاص به دوران پیرى پدر و مادر داده از این جهت بوده که پدر و مادر، در آن دوران سخت‏ترین حالات را دارند، و بیشتر احساس احتیاج به کمک فرزند مى‏نمایند، زیرا از انجام بسیارى از واجبات زندگى خود ناتوانند، و همین معنا یکى از آمال پدر و مادر است که همواره از فرزندان خود آرزو مى‏کنند، آرى روزگارى که پرستارى از فرزند را مى‏کردند و روزگار دیگرى که مشقات آنان را تحمل مى‏نمودند، و باز در روزگارى که زحمت تربیت آنها را به دوش مى‏کشیدند، در همه این ادوار که فرزند از تامین واجبات خود عاجز بود آنها این آرزو را در سر مى‏پروراندند که در روزگار پیرى از دستگیرى فرزند برخوردار شوند.پس آیه شریفه نمى‏خواهد حکم را منحصر در دوران پیرى پدر و مادر کند، بلکه مى‏خواهد وجوب احترام پدر و مادر و رعایت احترام تام در معاشرت و سخن گفتن با ایشان را بفهماند، حال چه در هنگام احتیاجشان به مساعدت فرزند و چه در هر حال دیگر، و معناى آیه روشن است.[1]

والدین دو موجود ارزشمند هستند که در آیات متعددی در قرآن به نیکی به آنها وشیوه برخورد با آنان تاکید شده است.یکی از مصادیق شیوه برخورد با والدبن، نحوه سخن گفتن با آنهاست که آیه شریفه23سوره اسراءبه آن اشاره دارد.در قسمتی از این آیه شریفه،بانهی از گفتن کلماتی که موجب ناراحتی والدین می شود واز آن تعبیر به«اف» شده، نهی شده است. اف کمترین توهین وحداقل مخالفت وبی احترامی نسبت به پدر ومادر است. در همه تفاسیر بررسی شده با تکیه بر روایات، از گفتن اف به والدین نهی شده است و به فرزندان دستور داده شده است که با قول کریم ونرمی ولطافت با والدین سخن بگویند، چنانکه مقتضای ادب چنین است. فرزندان نباید موجبات نارضایتی والدین را خصوصا در دوران پیری، حتی در گفتار فراهم آورند. در صدا زدن والدین نیز نباید آنها را به اسم صدا زد، زیرا این امر جفا وبی ادبی به آنهاست. در ادامه آیه شریفه عبارت لا تَنْهَرْهُما، نهی از رنجاندن پدر ومادر در گفتار خصوصا در دوران سالخوردگی می کند.
فرزندان باید مراقب باشند تا در قبال خدماتی که به والدین ارائه می دهند، با نیش زبان وگفتار موجبات آزار واذیت آنها را فراهم نکنند. در قسمت انتهایی آیه، عبارت «وقل لهما قولا کریما»، به قول کریم که شیوه صحیح سخن گفتن با والدین است اشاره می کند و تاکید می کند که فرزندان با نهایت ادب وبزرگوارانه با والدین سخن بگویند.
آیه 24 سوره مبارکه اسراءبه صراحت اشاره به ابراز نهایت تواضع و فروتنی در برابر والدین در گفتار وکردار دارد. البته تواضعی که اظهار ذلت در برابر والدین کند و نشان دهنده محبت وعلاقه باشد.
خفض جناح در آیه نیز کنایه از مبالغه در تواضع وخضوع زبانی وعملی است. همه مفسرین هم در موارد اشاره شده اتفاق نظر دارند. در ادامه آیه شریفه نیز  به یکی از مصادیق خضوع که دعا کردن برای والدین است، اشاره شده است که فرزندان حتی پس ازفوت والدین باید دعاگوی آنها باشند. اما در مورد دعا کردن برای والدین قطعا دعا هرچند در حق والدین مستجاب نشود ولی بی تاثیر نیز نیست و پدر ومادر از تاثیرات معنوی آن بهره مند خواهند شد.

 

---