وظایف مرد (آداب زن داری)

در آیات قرآن کریم خدای متعال، مردان را به نیکویی رفتار با همسران سفارش می کند.
 

چکیده: زندگی زناشویی، ترکیب شده از وظایفی که هم عقل و هم شرع بر دوش انسان نهاده است. در این میان برخی وظایف بر عهده زن می باشد و برخی برعهده مرد و برخی بر دوش هر دو. در این نوشتار به برخی از وظایف مرد نسبت به همسرش می پردازیم. با ما همراه باشید.

 تعداد کلمات  1476 / تخمین زمان  مطالعه 8 دقیقه

مرد بعنوان سرپرست خانواده و تنظیم کننده برنامه زندگى، داراى وظائفى است، که باید آن را مراعات کند، از نظر اقتصادى، مرد مسئول تاءمین مخارج همسر و فرزندان مى باشد و باید در حد توان خود به این مهم بپردازد، اما مسئولیت مهم او همان تربیت و اخلاق پسندیده در خانه است، که در بحث خانواده توضیح خواهیم داد، اینک پاره اى از روایات و دستورات اسلامى در رابطه با وظائف مرد نسبت به همسر خویش ذکر مى شود.

«عاشروهن بالمعروف»[1]؛خداوند راجع به رفتار شایسته با همسر مى فرماید: با زنهاى خود به نیکوئى رفتار کنید. (32)
آرى، این جمله در حین کوتاهى، حدود برخورد با همسر و کیفیت رفتار با او را تعیین مى کند و مى فرماید مرد نباید در رفتار نسبت به همسر، از حد اعتدال خارج شود، ظلم و بداخلاقى و بخل و سختگیرى، خلاف دستور خداست، همچنانکه رها کردن همسر، مراقبت او نبودن، مطیع کامل زن بودن و خرجهاى بیهوده و سستى هاى ناپسند نیز درست نیست، مرد باید با همسر از حد اعتدال خارج نشود، نه ظلم کند و نه خود را رها و در اختیار همسر قرار دهد. حضرت على (علیه السلام) فرمود: هر مردى که امور او را زن بگرداند ملعون است.[2]

«فان المراة ریحانة و لیست بقهرمانة.» امیرالمؤ منین در ضمن سفارشات خویش به فرزندانش محمد حنفیه فرمود: اى پسر من وقتى قوى بر طاعت خدا قوى باش (ظلم نکن، به مردم خدمت کن) و چون ناتوان شدى از معصیت خدا ناتوان باش (حقوق مردم را ضایع مکن) اگر بتوانى که زن را بیش از آنچه مربوط به خود اوست، اختیار ندهى، انجام ده، چرا که این کار جمال زن را پیوسته و خاطرش را آسوده و حال او را نیکو مى کند، همانا زن گل است نه قهرمان، با او به هر حال مدارا کن و نیکو برخورد نما تا زندگى تو با صفا شود.[3]

«رحم الله عبدا احسن فیما بیته و بین زوجته»[4]؛امام صادق (علیه السلام) فرمود: رحمت خدا بر آن بنده که با همسرش به نیکى رفتار کند، همانا خداوند زن را در اختیار او قرار داده و او را سرپرست وى کرده است (پس باید با این امانت به خوبى برخورد کند)

«فداروهن على کل حال و احسنوا لهن المقال لعلهن یحسن الفعال»[5] امیرالمؤ منین (علیه السلام )در ضمن بیاناتى که راجع به صفات ناپسند (برخى) بانوان همانند خودپسندى و تکبر، ناشکرى و بى صبرى و مانند اینها ایراد نمود و توصیه فرمود که مراقب زنها باشید تا به هلاکت نیفتند و سرپرستى خانواده را به آنها نسپارید فرمود: با زنها در هر حالى مدارا کنید (سخنان تند و زشت بر زبان نیاورید) شاید (در اثر این رفتار نیکویى شما) آنها کارهاى خود را درست کنند

بزرگى از علماء اعلام و سلسله جلیله سادات که شاید از ذکر نام شریفش راضى نباشد نقل فرمود: وقتى پدر علامه ام را در خواب دیدم و پرسشهایى از ایشان نموده و پاسخهایى شنیدم، پرسیدم: ارواحى که در عالم برزخ معذبند، عذاب و سختیهاى آنها چگونه است؟
در پاسخ فرمود: آنچه براى تو که هنوز در عالم دنیا هستى از عذاب برزخ و ناچارى آن مى توان بیان کرد مثل آن است که در دره اى باشى و از چهار سمت کوههاى بسیار مرتفعى که هیچ توانایى بر بالا رفتن از آنها نباشد تو را بر گرفته باشد و در آن حال گرگى هم تو را دنبال کند و هیچ راه فرارى از او نباشد (عذاب برزخ هم چنین است)
پرسیدم: آیا خیراتى که در دنیا براى شما انجام داده ام به شما رسیده و کیفیت بهره مندى شما از خیرات ما چگونه است؟
در پاسخ فرمود: بلى تمام آنها به من رسیده است و اما کیفیت بهره مندى از آنها را هم با ذکر مثالى براى شما بیان مى کنم.
هرگاه در حمام گرم و بسیار پر جمعیتى باشى که در اثر بخار و حرارت، نفس کشیدنت سخت باشد در آن حال گوشه درب حمام باز شود و نسیمى خنک به تو برسد چقدر شاداب و راحت و آزاد مى شوى؟! چنین است حال ما هنگام رسیدن خیرات شما!

ایشان مى گوید: چون بدن پدرم را سالم و نورانى دیدم و تنها لبهاى او زخمى و آلوده به چرک خون بود از ایشان سبب زخم بودن لبهایش را پرسیدم و گفتم اگر کارى از دست من بر مى آید براى بهبود لبهاى شما بفرمائید تا انجام دهم؟
در پاسخ فرمود: تنها علاج آنها بدست علویه مادر شما است، زیرا سبب اهانتى بود که در دنیا به او مى نمودم و چون نامش سکینه است و هر وقت او را صدا مى زدم خانم سکو مى گفتم، او رنجیده خاطر مى شد، اگر بتوانى او را از من راضى کنى امید بهبودى هست. ایشان از خواب بیدار شده گوید:این مطلب را به مادرم گفتم در جواب گفت: بلى پدر شما هر وقت مرا مى خواند از روى تحقیر مى گفت خانم سکو و من سخت آزرده و رنجیده مى شدم ولى اظهار نمى کردم و احترام ایشان چیزى نمى گفتم و چون فعلا گرفتار و ناراحت است او را حلال نموده و از او راضى هستم و از صمیم قلب برایش دعا مى کنم.[6]

«من سعادة المراة الزوجة الصالحة»پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) فرمود: از خوشبختى مرد، داشتن زن شایسته است.[7]

زن خوب فرمانبردار پارسا
کند مرد درویش را پادشا
چو مستور باشد زن خوبروى
به دیدار او در بهشت است شوى

«انى اتعجب ممن یضرب امراته و هو بالضرب اولى منها»
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) فرموده: تعجب مى کنم از مردى که همسرش را مى زند در حالى که خویش مستحق تر است به کتک خوردن.[8] (خود ده ها خطا را انجام داده است اما تحمل یک خطا را ندارد).

«ایضرب احدکم المراة ثم یظل معانقها»
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: کسى که همسرش را مى زند چگونه دست در گردن او مى کند.[9] (وقتى کانون زندگى باید با شعله هاى محبت گرم باشد، زدن همسر به شدت از این صمیمیت مى کاهد).

آورده اند که مردى زن زیبائى داشت، چند سالى با کمال خوشى با هم زندگى نمودند تا اینکه ناگاه زن در اثر آبله صورتش از زیبایى افتاد.
شوهر جوانمردى وى براى اینکه مبادا همسرش از این حادثه خجالت کشد و غمگین شود، روزى چون سر از خواب برداشت، شروع کرد به فریاد کردن و گریستن و بر سر و صورت مى زد، زن پرسید چه شد است؟ گفت: دریغا که هر دو چشم من نابینا شده و جایى را نمى بینم و مدت بیست سال باقیمانده عمر خود را با این حال سپرى کرد تا مبادا همسرش از زشتى رخسارش خجالت کشد.

اسحاق ابن عمار مى گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: حق زن بر شوهر چیست؟ حضرت فرمود: او را سیر کند، لباس بپوشاند و اگر خطائى کرد از او در گذرد.[10]

حضرت هود یکى از پیامبران الهى است، او همسر بدى داشت، اما برایش دعا مى کرد، از علت این کار پرسیدند؟ فرمود: خداوند هیچ مؤمنى را نیافرید، مگر اینکه دشمنى دارد که او را اذیت مى کند! دشمن من هم همین زن من است، اگر دشمنم در اختیار خودم باشد بهتر از این است که من در اختیار دشمنم باشم.[11]

«من صبر على خلق امراة سینة الخلق و احتسب فى ذلک الاجر اعطاه الله ثواب الشاکرین»؛ پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) فرمود: هر مردى که اخلاق بد همسر خود را به خاطر پاداش آن، تحمل کند، خداوند پاداش شاکرین به او عطا خواهد نمود.[12]

«العبد کلما ازداد للنساء حبا ازداد فى الایمان فضلا»؛ امام صادق (علیه السلام)فرمود: بنده هر چه محبتش به بانوان زیادتر شود ایمانش بیشتر فضیلت مى یابد.[13]

«قول الرجل للمراة انى احبک لا یذهب من قلبها ابدا»؛ پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) فرمود: شوهرى که به همسرش بگوید دوستت دارم، این سخن همیشه در دل زن خواهد ماند.[14]  (زیرا بانوان دوست دارند خود را محبوب شوهر ببینند و این اظهار محبت، نشان دهنده علاقه و موجب محبت نیز مى شود.)

 

---